Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Het humaan papillomavirus (HPV) is een virus dat wordt overgedragen via seksueel contact. HPV is de meest voorkomende seksueel overdraagbare infectie (soa) ter wereld, waarbij meer dan 80% van de seksueel actieve mensen in hun leven met ten minste één type HPV wordt besmet (WHO, 2017). De meeste HPV-infecties lossen zonder behandeling binnen twee jaar vanzelf op. In sommige gevallen blijven HPV-infecties lang in het lichaam en kunnen ze leiden tot kanker. HPV staat het meest bekend om het veroorzaken van baarmoederhalskanker, al kan een langdurige infectie ook kanker van de anus, vagina, vulva, penis en de achterkant van de keel (orofarynx) veroorzaken. Een HPV-infectie in de mond wordt ook wel orale HPV genoemd. In deze blog wordt uitgelegd wat orale HPV is, hoe het ontstaat en hoe het voorkomen kan worden.
Wat is HPV?
HPV is een veel voorkomende groep virussen waarvan er meer dan 200 typen zijn. Ongeveer 40 soorten HPV kunnen de mond of het genitale gebied beïnvloeden (CDC, 2022). “HPV-types met een laag risico kunnen genitale wratten veroorzaken, terwijl HPV-types met een hoog risico kanker van de genitaliën en de orofarynx kunnen veroorzaken. Er zijn 14 hoog-risico types van HPV, waaronder HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 en 68 (NCI, 2023). HPV typen 16 en 18 zijn verantwoordelijk voor de meeste HPV-gerelateerde kankers en worden beschouwd als het hoogste risico.
Hoe wordt orale HPV overgedragen?
Je kunt HPV krijgen door vaginale, anale of orale seks met iemand die het virus heeft, of door intieme aanraking (CDC, 2022). In tegenstelling tot soa’s die worden verspreid via lichaamsvloeistoffen zoals sperma of bloed, wordt HPV overgedragen door huid-op-huidcontact. Dit betekent dat een infectie kan optreden, zelfs als condooms worden gebruikt. Het is mogelijk dat iemand met HPV de infectie doorgeeft aan anderen, zelfs als hij of zij geen symptomen heeft. Orale HPV kan worden overgedragen via orale seks en via tongzoenen (UCSF Health, 2019).
Orale HPV en kanker
Hoog-risico HPV kan de mond en keel infecteren en kanker veroorzaken van de orofarynx, die onder meer de achterkant van de keel, de tongbasis en de amandelen omvat. De laatste jaren neemt de prevalentie van orofaryngeale kanker toe in Europa, de VS en Canada (Mount Sinai, Habbous et al., 2017). Geschat wordt dat HPV-infecties verantwoordelijk zijn voor 70% en 51% van alle orofaryngeale kankers in respectievelijk de VS en het VK (Lechner et al., 2022). De meeste van deze gevallen worden veroorzaakt door HPV type 16.
In het verleden werd meestal aangenomen dat orofaryngeale kankers werden veroorzaakt door roken en zwaar alcoholgebruik. Maar nu het aantal aan alcohol en tabak gerelateerde kankers is afgenomen, is er een toename van orofaryngeale kankers in verband met orale HPV-infecties (Yale Medicine). Hoewel de precieze reden voor de toename van orofaryngeale kanker nog niet bekend is, wordt aangenomen dat een toenemend aantal mensen die seks hebben met meerdere partners en orale seks hebben, orale HPV-infecties oplopen, wat leidt tot een hoger percentage orofaryngeale kanker (Mount Sinai).
Testen op orale HPV
Op dit moment is er geen goedgekeurde test voor orale HPV (Johns Hopkins). In sommige onderzoekssettings kunnen orale swabs worden gebruikt om een orale HPV-infectie op te sporen. Momenteel zijn vaginale swabs voor HPV de enige algemeen beschikbare test voor HPV. Deze testen detecteren hoog-risico vormen van HPV die in verband worden gebracht met kanker en niet laag-risico types die genitale wratten kunnen veroorzaken. Een uitstrijkje voor HPV verschilt van een pap-uitstrijkje, waarbij cellen uit de baarmoederhals worden verzameld en onderzocht op kanker of voorstadia daarvan. Wil je thuis een vaginale swabtest op HPV uitvoeren? Probeer de HPV-test voor vrouwen van Homed-IQ.
Omdat HPV-testen beperkt zijn tot vaginale/cervicale infecties en deze testen alleen hoog-risico HPV-types detecteren, weten veel mensen niet dat ze HPV hebben en geven ze het onbewust door aan anderen. Daarom is vaccinatie tegen HPV de beste manier om hoog-risico genitale of orale infecties te voorkomen die kanker kunnen veroorzaken.
Hoe vaak komt orale HPV voor?
De prevalentie van orale HPV is niet goed bekend omdat er geen algemeen beschikbare test voor bestaat. Een Amerikaans onderzoek uit 2012 onder 5579 mensen van 14 tot 69 jaar vond dat 10,1% van de mannelijke deelnemers en 3,6% van de vrouwelijke deelnemers positief testte op orale HPV (Gillison et al., 2012). Een student uit 2017 vond dat 11,5% van de Amerikaanse mannen en 3,2% van de vrouwen HPV heeft, en schatte dat mannen 6 keer meer kans hebben op een orale HPV-infectie dan vrouwen (Deshmukh et al., 2017).
Wat zijn de symptomen van orale HPV?
De meeste gevallen van orale HPV hebben helemaal geen symptomen. Dit betekent dat veel mensen HPV hebben zonder het ooit te weten, waardoor ze de infectie gemakkelijk aan anderen kunnen doorgeven (UCSF Health, 2019). Personen met een laag-risico orale HPV-infectie kunnen zweertjes of wratten in of rond hun mond ontwikkelen. Van de HPV-types die wratten veroorzaken is niet bekend dat ze kanker veroorzaken (CDC, 2022). Hoog-risico HPV heeft geen symptomen. Symptomen van orofaryngeale kanker die in verband kunnen worden gebracht met orale HPV zijn onder andere:
- Aanhoudende keelpijn
- Problemen met slikken
- Opgezwollen lymfeklieren
- Pijn of zwelling in de kaak
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Oorpijn
- Heesheid
Bron: CDC, 2022
Behandeling van orale HPV
HPV-infecties worden meestal op natuurlijke wijze door het lichaam opgeruimd zonder behandeling (Johns Hopkins). Buiten wachten tot de infectie vanzelf oplost, is er geen behandeling of genezing voor hoog-risico orale HPV. Als je een laag-risico orale HPV-infectie hebt die wratten in of rond je mond veroorzaakt, kun je die door een arts laten verwijderen (Cleveland Clinic, 2022).
Orale HPV voorkomen
Hoewel er geen goedgekeurde testen of behandelingen zijn voor orale HPV, zijn er enkele dingen die je kunt doen om het risico op besmetting te verminderen.
Veilige seks: het gebruik van een condoom of beflapje bij elke vorm van seks (ook bij orale seks) kan het risico op alle soa’s, ook HPV, verminderen. Het is echter belangrijk om te weten dat HPV gebieden kan besmetten die niet door condooms worden bedekt, waarbij veilige seks niet voor 100% bescherming zorgt.
Beperk het aantal seksuele partners: onthouding (geen seks hebben) is de enige manier om je 100% te beschermen tegen HPV. In een wederzijds monogame relatie zitten (je hebt alleen seks met iemand die alleen seks met jou heeft) vermindert je risico op blootstelling aan HPV (CDC, 2021).
Laat je vaccineren tegen HPV: HPV-vaccinatie beschermt tegen de meest risicovolle typen HPV en de meest voorkomende laag-risicotypen die genitale wratten veroorzaken. Hoewel het vaccin aanvankelijk aan meisjes werd aangeboden met het doel om HPV-gerelateerde baarmoederhalskanker te voorkomen, beschermt het vaccin ook tegen hoog-risico HPV-infecties die anale, vulvaire, vaginale, penis- of orofaryngeale kanker kunnen veroorzaken bij zowel vrouwen als mannen (CDC, 2022). In veel landen worden nu ook jongens opgenomen in HPV-vaccinatie programma’s. In Nederland worden jongens en meisjes vanaf 10 jaar uitgenodigd zich te laten vaccineren tegen HPV (RIVM).
Het HPV-vaccin voorkomt nieuwe infecties, maar behandelt geen bestaande infecties of kanker. Daarom is het vaccin het meest effectief als het wordt gegeven voordat men seksueel actief wordt. Indien niet gevaccineerd als kind, wordt ook aanbevolen tieners en volwassenen te vaccineren tot de leeftijd van 26 jaar. Vaccinatie na 26 jaar wordt niet voor iedereen aanbevolen. Volwassenen ouder dan 26 kunnen worden gevaccineerd na bespreking van hun risico op HPV en mogelijke voordelen met hun arts (CDC, 2022).
Betekent orale HPV kanker?
Nee. Orale HPV is geen kanker en de meeste gevallen van HPV gaan vanzelf over en ontwikkelen zich niet tot kanker. Maar bepaalde typen hoog-risico HPV kunnen na verloop van tijd in kanker veranderen als ze het lichaam niet verlaten, met name HPV type 16 (Lechner et al., 2022). Je laten vaccineren, veilig vrijen en regelmatig vaginale HPV-testen/Pap-uitstrijkjes laten maken als je daarvoor in aanmerking komt, zijn allemaal manieren om je risico op orale HPV te beperken.
Bronnen:
Arrendell, A. (2021, January 14). MOUTH Study – FAQs about Oral HPV | Johns Hopkins Kimmel Cancer Center. https://www.hopkinsmedicine.org/kimmel_cancer_center/clinical_trials/featured_clinical_trials/mouth_study_faqs.html
Centres for Disease Control. (2021, July 22). Human Papillomavirus (HPV) Infection – STI Treatment Guidelines. https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/hpv.htm#:~:text=Abstaining%20from%20sexual%20activity%20is,their%20number%20of%20sex%20partners.
Centres for Disease Control. (2022a, April 12). STD Facts – Human papillomavirus (HPV). https://www.cdc.gov/std/hpv/stdfact-hpv.htm#:~:text=It%20is%20most%20commonly%20spread,sex%20with%20only%20one%20person.
Centres for Disease Control. (2022b, October 3). HPV and Oropharyngeal Cancer. https://www.cdc.gov/cancer/hpv/basic_info/hpv_oropharyngeal.htm#:~:text=Symptoms%20of%20oropharyngeal%20cancer%20may,see%20your%20doctor%20right%20away.
Cleveland Clinic. (2022, November 7). HPV in the Mouth: Symptoms, Treatment & Living With Oral HPV. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15010-oropharyngeal-human-papilloma-virus-hpv-infection#symptoms-and-causes
Gillison, M. L., Broutian, T., Pickard, R., Tong, Z., Xiao, W., Kahle, L., Graubard, B. I., & Chaturvedi, A. K. (2012). Prevalence of Oral HPV Infection in the United States, 2009-2010. JAMA, 307(7), 693. https://doi.org/10.1001/jama.2012.101
Habbous, S., Chu, K. C. W., Lau, H., Schorr, M., Belayneh, M., Ha, M., Murray, S. A., O’Sullivan, B., O’Sullivan, B., Snow, S. J., Parliament, M., Hao, D., Cheung, W. Y., Xu, W., & Liu, G. (2017). Human papillomavirus in oropharyngeal cancer in Canada: analysis of 5 comprehensive cancer centres using multiple imputation. Canadian Medical Association Journal, 189(32), E1030–E1040. https://doi.org/10.1503/cmaj.161379
HPV – Vaccine Preventable Diseases Surveillance Manual | CDC. (2022, March 9). https://www.cdc.gov/surv-manual/php/table-of-contents/chapter-5-human-papillomavirus.html?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/surv-manual/chpt05-hpv.html
HPV and Throat/Oral Cancer FAQs. (n.d.). Mount Sinai Health System. https://www.mountsinai.org/locations/head-neck-institute/cancer/oral/hpv-faqs
Lechner, M., Liu, J., Masterson, L., & Fenton, T. R. (2022). HPV-associated oropharyngeal cancer: epidemiology, molecular biology and clinical management. Nature Reviews Clinical Oncology, 19(5), 306–327. https://doi.org/10.1038/s41571-022-00603-7
Moriarty, C. (2020, March 5). Throat Cancers Are on the Rise: Why This Matters to You. Yale Medicine. https://www.yalemedicine.org/news/throat-cancers-on-the-rise
National Cancer Institute. (2023, January 31). HPV and Cancer. https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-and-cancer#:~:text=There%20are%20about%2014%20high,for%20most%20HPV%2Drelated%20cancers.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (n.d.). HPV-vaccinatie. RIVM. https://www.rivm.nl/hpv-humaan-papillomavirus/vaccinatie-hpv#:~:text=Sinds%202022%20krijgen%20jongens%20en,een%20uitnodiging%20van%20de%20jeugdgezondheidszorg.
Sonawane, K., Suk, R., Chiao, E. Y., Chhatwal, J., Qiu, P., Wilkin, T. J., Nyitray, A. G., Sikora, A. G., & Deshmukh, A. A. (2017). Oral Human Papillomavirus Infection: Differences in Prevalence Between Sexes and Concordance With Genital Human Papillomavirus Infection, NHANES 2011 to 2014. Annals of Internal Medicine, 167(10), 714. https://doi.org/10.7326/m17-1363
UCSF Health. (2019, September 6). Oral Human Papillomavirus (HPV) Infection. ucsfhealth.org. https://www.ucsfhealth.org/medical-tests/oral-human-papillomavirus-infection#:~:text=An%20oral%20HPV%20infection%20has,may%20examine%20your%20mouth%20area.
World Health Organization. (2017). HPV – facts about the virus, the vaccine and what this means for you. WHO European Regional Office. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/356844/QA_HPV_Young-people_EN.pdf
