HPV, of menselijk papillomavirus, is een groep van meer dan 100 virussen die meestal onschadelijke wratten op de huid veroorzaken. De typen HPV die wratten op handen en voeten veroorzaken, worden vaak verspreid door over een besmette grond te lopen. Ongeveer 40 typen HPV worden seksueel overgedragen en kunnen genitale wratten veroorzaken, terwijl andere typen kanker kunnen veroorzaken (CDC, 2022). Seksueel overdraagbare HPV is een veelvoorkomend virus, naar schatting krijgt 80% van de seksueel actieve mannen en vrouwen het in hun leven (CDC, 2021). Hoewel de meeste mensen binnen enkele maanden van het virus af zijn, kan de infectie soms in het lichaam blijven bestaan en een chronische infectie worden.

Wat is HPV?

Seksueel overdraagbaar HPV is een virus dat bijna iedereen wel eens oploopt. Het virus verspreidt zich zo gemakkelijk omdat de meeste mensen niet merken dat ze het hebben. Daarbij kan het zich verspreiden via elk huid-op-huid seksueel contact, ook op plaatsen waar condooms geen dekking kunnen bieden. Het kan maanden of jaren duren voordat HPV symptomen vertoont, waardoor het moeilijk is om te weten wanneer en waar je de infectie hebt opgelopen. Bovendien zijn de testmogelijkheden voor HPV beperkt, de enige beschikbare testen zijn voor hoog-risico-infecties bij vrouwen. Er is echter goed nieuws, meer dan 90% van de HPV-infecties gaat zonder behandeling binnen twee jaar over (WHO, 2022). Meer weten over hoe HPV werkt, kan je helpen om de angst en bezorgdheid rond het virus weg te nemen en om gezond te blijven.

Laag-risico HPV

De meeste HPV-infecties met een laag risico veroorzaken helemaal geen symptomen en verdwijnen vanzelf. Ze hebben ook geen verband met kanker. Bepaalde laag-risicotypes kunnen genitale wratten veroorzaken op de vulva, penis, baarmoederhals, vagina, scrotum of anus. Ze kunnen ook voorkomen rond de mond, tong en keel. HPV-types 6 en 11 veroorzaken meer dan 90% van alle genitale wratten (NYU Health). Hoewel er geen genezing voor HPV bestaat, behalve wachten tot het lichaam de infectie oplost, kunnen genitale wratten wel worden behandeld met medicijnen of methoden van fysieke verwijdering (Mayo Clinic, 2022). Je kunt overwegen genitale wratten te verwijderen als ze ongemak veroorzaken, je er zorgen maakt over de verspreiding ervan of als het er veel zijn.

Hoog-risico HPV

HPV wordt als hoog-risico beschouwd wanneer het in verband kan worden gebracht met kanker. Een HPV-infectie die zich niet uit het lichaam verwijdert, kan uiteindelijk normale cellen in kankercellen veranderen. Er zijn veertien typen HPV die in verband worden gebracht met kanker. Twee van deze typen, type 16 en 18, zijn verantwoordelijk voor het merendeel van deze soorten kanker (NIH, 2022).

Baarmoederhalskanker is het belangrijkste type kanker dat door HPV wordt veroorzaakt. Meer dan 95% van de gevallen van baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door HPV (WHO, 2022). Daarbij zal ongeveer 10% van de vrouwen met een HPV-infectie van de baarmoederhals een langdurige HPV-infectie ontwikkelen waardoor ze risico lopen op kanker (CDC, 2022). HPV veroorzaakt ook de meeste kankers van de vagina, vulva, penis en anus, evenals de meeste orofaryngeale typen kanker (de basis van de tong en de amandelen) (CDC, 2022). Hoewel HPV van oudsher wordt beschouwd als een risico voor de gezondheid van vrouwen, komen veel van deze typen kanker voor bij zowel vrouwen als mannen. Daarom is het voor iedereen belangrijk om HPV te begrijpen en de verspreiding ervan te beperken.

De meeste HPV-infecties en pre-kanker stadia van blaasjes verdwijnen vanzelf zonder behandeling. Er bestaat echter een risico dat de infectie chronisch wordt en overgaat in kanker. Bij vrouwen met een normaal immuunsysteem duurt het meestal 15-20 jaar voordat HPV zich ontwikkelt tot baarmoederhalskanker. Bij vrouwen met een verzwakt immuunsysteem kan dit 5 to 10 jaar duren (WHO, 2022).

Wil je meer weten over het verband tussen HPV en kanker? Lees onze blog.

Hoe vaak komt HPV voor?

Zoals eerder genoemd, is HPV een heel gewoon virus. De meeste mensen zullen het virus op enig moment in hun leven hebben zonder daar gezondheidseffecten op lange termijn van te ervaren. Als je een eerste diagnose krijgt van hoog-risico HPV of celveranderingen in je baarmoederhals, probeer je dan niet te veel zorgen te maken. In de meeste situaties zorgt het lichaam ervoor dat het virus verdwijnt en zelfs celveranderingen in de baarmoederhals kunnen zichzelf oplossen. Daarom wordt HPV-screening voor baarmoederhalskanker alleen aanbevolen voor bepaalde leeftijdsgroepen, bij de meeste jonge vrouwen gaan de infectie of de celveranderingen namelijk vanzelf over en is geen behandeling nodig.

Door de introductie van een vaccin voor de meest voorkomende HPV-stammen in 2006 is gebleken dat het aantal HPV-infecties, genitale wratten en HPV-gerelateerde soorten kanker in de loop der tijd sterk is afgenomen (Drolet et al., 2019; Lei et al., 2020; NIH, 2016). Naarmate vaccinatie voor HPV gebruikelijker wordt, zal de prevalentie van HPV-gerelateerde kanker naar verwachting drastisch afnemen.

Symptomen van HPV

HPV veroorzaakt vaak geen symptomen. Laag-risico HPV kan genitale wratten veroorzaken, die pijn, jeuk of bloedingen kunnen veroorzaken. Hoog-risico HPV heeft meestal geen symptomen totdat er kanker ontstaat. Daarom is screening op stadia van pre-kanker op de baarmoederhals essentieel om hoog-risico HPV op te sporen voordat het kanker wordt. Neem contact op met je arts als je één van de volgende symptomen ervaart. Wacht niet op een HPV-test.

Symptomen van baarmoederhalskanker zijn onder andere:

• Bloedingen tussen de menstruaties of na de menopauze
• Menstruatiebloedingen die langer of heviger zijn dan normaal
• Pijn bij geslachtsgemeenschap
• Bloedverlies na geslachtsgemeenschap
• Pijn in het bekken
• Een verandering in uw vaginale afscheiding, zoals meer afscheiding of een sterke of ongewone kleur/geur

Bron: WHO, 2022

Andere mogelijke symptomen van HPV-gerelateerde kanker zijn:

• Jeuk en bloedingen in het getroffen gebied
• Pijn in het getroffen gebied
• Gezwollen klieren

Bron: NIH, 2022

Hoe kun je HPV krijgen?

HPV kan worden overgedragen via seks of nauwe huid-op-huid aanraking. Dit omvat orale, anale en vaginale seks (CDC, 2022). HPV kan zelfs worden overgedragen als een condoom of andere bescherming wordt gebruikt omdat gebieden, waar genitale wratten kunnen voorkomen, niet altijd bedekt zijn. HPV wordt meestal verspreid omdat een besmette persoon zich er niet van bewust is dat hij of zij het virus heeft.

Kunnen mannen ook HPV krijgen?

Net als vrouwen kunnen ook mannen HPV krijgen, inclusief genitale wratten en HPV-gerelateerde soorten kanker. Hoewel HPV meestal baarmoederhalskanker bij vrouwen veroorzaakt, kan HPV ook kanker bij mannen veroorzaken, zoals penis- en orofaryngeale kanker (CDC, 2022). Er wordt zelfs aangenomen dat HPV-infecties de drijvende kracht zijn achter de toename van orofaryngeale kankers in de loop der tijd, vooral bij mannen (NCCID, 2014). Daarom is HPV-vaccinatie een belangrijke maatregel om kanker te voorkomen, zowel bij vrouwen als bij mannen. Het is dus ook belangrijk voor beide vrouwen en mannen om soa-testen te doen.

Veroorzaakt HPV kanker?

Een langdurige infectie met hoog-risico HPV die niet vanzelf uit het lichaam verdwijnt, kan kanker veroorzaken. HPV-types 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 en 68 worden momenteel als hoog-risico beschouwd. Bijna alle typen baarmoederhalskanker worden veroorzaakt door HPV. Daarbij worden sommige typen kanker van de vulva, vagina, penis, anus en orofarynx worden ook door HPV veroorzaakt. De meeste mensen die besmet zijn met hoog-risico HPV zullen van het virus afkomen en geen kanker ontwikkelen. Vaccinatie is één van de beste manieren om HPV-gerelateerde kanker te voorkomen (CDC, 2021). Om het vaccin het meest effectief te laten zijn, moet het worden toegediend voordat een HPV-infectie optreedt. Daarom bieden nationale programma’s het vaccin aan kinderen aan voordat ze seksueel actief worden.

Hoe kun je testen op HPV?

Er bestaat geen test voor laag-risico HPV. Dit is één van de redenen waarom het zich zo gemakkelijk kan verspreiden, de meeste mensen hebben geen symptomen en er is geen test of behandeling beschikbaar. Je weet alleen dat je laag-risico HPV hebt als er genitale wratten verschijnen.

Testen op hoog-risico typen van HPV zijn op dit moment alleen op grote schaal beschikbaar voor vrouwen. Er zijn twee testmogelijkheden, een vaginale swabtest die op HPV controleert en een Pap-uitstrijkje dat op kankercellen of precancereuze cellen in de baarmoederhals controleert. De meeste landen bieden routine HPV-testen en Pap-uitstrijkjes aan als onderdeel van nationale screening campagnes voor baarmoederhalskanker. HPV-testen worden meestal tegelijk met een uitstrijkje gedaan. Als de HPV-test positief is, wordt het uitstrijkje geanalyseerd op celveranderingen (Mayo Clinic, 2022).

Een voordeel van een HPV-test is dat deze ook vanuit huis kan worden uitgevoerd. De HPV-test van Homed-IQ voor vrouwen is een laboratoriumtest voor 14 hoog-risicotypen HPV, waaronder de typen 16 en 18. Als je met een thuistest positief test op HPV, moet een vervolguitstrijkje worden gepland bij de huisarts.

HPV-testen worden gewoonlijk niet aanbevolen voor zeer jonge vrouwen omdat infecties en celveranderingen in deze leeftijdsgroep gewoonlijk vanzelf oplossen zonder behandeling. Daarom wordt in de richtlijnen voor HPV-testen meestal aanbevolen om met screening te beginnen vanaf 25 of 30 jaar. Het te vaak testen van jonge vrouwen op HPV vermindert het percentage baarmoederhalskanker niet en kan leiden tot onnodige behandeling (Mayo Clinic, 2022). Als je jonger bent dan de screeningsleeftijd en zich zorgen maakt over HPV, praat dan met jouw huisarts.

Hoe kun je een HPV-infectie voorkomen?

HPV is moeilijk te voorkomen omdat er beperkte testmogelijkheden beschikbaar zijn en veel mensen niet weten dat ze het hebben. Hoewel niet alle HPV kan worden voorkomen door condoom- of tanddam gebruik, kan veilige seks het risico op besmetting helpen verminderen. De meest effectieve manier om complicaties van HPV te voorkomen is door je te laten vaccineren. Moderne vaccins beschermen tegen HPV-types die de meeste genitale wratten veroorzaken en tegen de types die het meest in verband worden gebracht met kanker. HPV-vaccinaties worden aanbevolen voor kinderen die nog niet seksueel actief zijn. Als je echter al seksueel actief bent en nog niet gevaccineerd, bespreek dan met je huisarts of een HPV-vaccin voor jou nog nuttig zou zijn.

Behandeling van HPV

Hoewel er geen genezing bestaat voor HPV, gaan de meeste infecties vanzelf over zonder behandeling. Behandeling voor HPV-gerelateerde genitale wratten of baarmoederhals celveranderingen is beschikbaar en moet met een arts worden besproken.

Bronnen

Basic Information about HPV and Cancer | CDC. (n.d.). https://www.cdc.gov/cancer/hpv/basic_info/index.htm

Cancers Associated with Human Papillomavirus (HPV) | CDC. (n.d.). https://www.cdc.gov/cancer/hpv/basic_info/cancers.htm

Centers for Disease Control and Prevention. (2022, March 18). Why Get the HPV Vaccine. https://www.cdc.gov/hpv/parents/vaccine/six-reasons.html

Drolet, M., Bénard, L., Pérez, N., Brisson, M., Ali, H., Boily, M. C., Baldo, V., Brassard, P., Brotherton, J. M. L., Callander, D., Checchi, M., Chow, E. P. F., Cocchio, S., Dalianis, T., Deeks, S. L., Dehlendorff, C., Donovan, B., Fairley, C. K., Flagg, E. W., . . . Yu, B. N. (2019). Population-level impact and herd effects following the introduction of human papillomavirus vaccination programmes: updated systematic review and meta-analysis. The Lancet, 394(10197), 497–509. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(19)30298-3

Genital warts – Diagnosis and treatment – Mayo Clinic. (2022, January 14). https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/genital-warts/diagnosis-treatment/drc-20355240

HPV test – Mayo Clinic. (2022, May 17). https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/hpv-test/about/pac-20394355

Lei, J., Ploner, A., Elfström, K. M., Wang, J., Roth, A., Fang, F., Sundström, K., Dillner, J., & Sparén, P. (2020). HPV Vaccination and the Risk of Invasive Cervical Cancer. New England Journal of Medicine, 383(14), 1340–1348. https://doi.org/10.1056/nejmoa1917338

National Collaborating Centre for Infectious Diseases. (2020, January 7). HPV Infections and Head and Neck Cancers. https://nccid.ca/publications/hpv-infections-and-head-and-neck-cancers/

National Institute for Health. (2022, September 12). HPV and Cancer. National Cancer Institute. https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-and-cancer

National Institutes for Health. (2016, March 9). HPV Infections Decrease in the U.S. National Cancer Institute. https://www.cancer.gov/news-events/cancer-currents-blog/2016/hpv-infections-decreased

NYU Health. (n.d.). Types of Human Papillomavirus. NYU Langone Health. https://nyulangone.org/conditions/human-papillomavirus/types

World Health Organization. (2022, February 22). Cervical cancer. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cervical-cancer

Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten