Cryptosporidiose is een diarreeziekte die wordt veroorzaakt door de parasiet Cryptosporidium. Het leidt tot waterige diarree, vaak gepaard met misselijkheid en buikkrampen. Vooral mensen met een verzwakt immuunsysteem worden getroffen. De overdracht gebeurt meestal via besmet water of voedsel.

In dit artikel vind je belangrijke informatie over cryptosporidiose, zodat je beter begrijpt wat deze ziekte is, hoe het zich uit, hoe het wordt overgedragen en wat je kunt doen om jezelf ertegen te beschermen. Ons doel is om je betrouwbare en gemakkelijk te begrijpen medische informatie te geven, zodat je weloverwogen keuzes kunt maken voor je gezondheid.

Hoewel cryptosporidiose een door water en voedsel overgedragen infectie is, lopen mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met hiv, een verhoogd risico op een ernstig verloop van de ziekte. Een vroege hiv-test is daarom essentieel om het immuunsysteem in de gaten te houden en tijdig stappen te zetten om de gezondheid te versterken. Met de hiv-thuistest van Homed-IQ kun je je gezondheidstoestand gemakkelijk thuis controleren. De test is gebaseerd op een bloedmonster dat je eenvoudig zelf kunt afnemen met een vingerprik. Dit monster wordt vervolgens naar ons partnerlaboratorium gestuurd en je ontvangt snel een betrouwbare diagnose.

Inhoudsopgave

• Wat is cryptosporidiose?
• Welke symptomen veroorzaakt cryptosporidiose?
• Hoe lang duurt cryptosporidiose?
• Wie loopt er een bijzonder risico op cryptosporidiose?
• Hoe lang kan cryptosporidia overleven?
• Hoe wordt cryptosporidiose overgedragen?
• Hoe wordt cryptosporidiose gediagnosticeerd?
• Hoe wordt cryptosporidiose behandeld?
• Hoe kun je jezelf beschermen tegen cryptosporidiose?
• Samenvatting

Wat is cryptosporidiose?

Kryptosporidiose is een diarreeziekte die wordt veroorzaakt door de parasiet Cryptosporidium. Deze parasieten infecteren het spijsverteringskanaal van mensen en dieren en veroorzaken waterige diarree en buikkrampen, wat vooral gevaarlijk is voor mensen met een verzwakt immuunsysteem. De overdracht gebeurt meestal via de fecaal-orale route door verontreinigd water, voedsel of geïnfecteerde personen. Cryptosporidiose is vooral zorgwekkend in landen met beperkte drinkwatervoorziening, waar de parasieten zich snel kunnen verspreiden (ECDC, n.d.).

Na het binnenkrijgen van Cryptosporidium-oöcysten komen in de dunne darm sporozoieten vrij. Deze hechten zich aan de darmcellen en beginnen een vermenigvuldigingscyclus. Hierbij ontstaan er dikwandige (ongeveer 80%) en dunwandige (ongeveer 20%) oöcysten. De dikwandige oöcysten worden ongeveer 5 tot 21 dagen na de infectie met de ontlasting uitgescheiden en zijn zeer resistent. De dunwandige oöcysten kunnen al in de darm openbarsten, wat vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem kan leiden tot herinfectie (RKI, 2019).

Welke symptomen veroorzaakt cryptosporidiose?

De symptomen van cryptosporidiose hebben over het algemeen betrekking op het maag-darmkanaal en kunnen, afhankelijk van de algehele gezondheid en het immuunsysteem van de patiënt, in ernst variëren. Ze treden meestal 2 tot 10 dagen na de infectie op. De meest voorkomende symptomen zijn:

• (Ernstige) waterige diarree.
• Maagpijn (buik) of krampen.
• Misselijkheid en overgeven.
• Verminderde eetlust.
• Lichte koorts.
• Gewichtsverlies.

Bronnen: Cleveland Clinic, 2022; RKI, 2019

Belangrijk: In Duitsland is cryptosporidiose meldingsplichtig (in Nederland niet) (RKI, 2019).

Hoe lang duurt cryptosporidiose?

Cryptosporidiose duurt bij personen met een gezond immuunsysteem meestal 10 tot 14 dagen, maar kan ook langer aanhouden. Symptomen zoals diarree verdwijnen vaak na 2 weken. De ernst en duur van de ziekte hangen af van de mate van immunosuppressie en kunnen in extreme gevallen tot de dood leiden. Bij immuungecompromitteerde personen, zoals mensen met hiv/aids, kan de infectie leiden tot bijkomende complicaties, zoals ontstekingen van de galwegen of de alvleesklier (Mayo Clinic, 2024, RKI, 2019).

Wie loopt er een bijzonder risico op cryptosporidiose?

Cryptosporidiose kan in principe iedereen treffen, ongeacht leeftijd of algemene gezondheidstoestand. Vooral kwetsbaar voor cryptosporidiose zijn:

• Immuungecompromitteerde personen, zoals hiv/aids-patiënten.
• Mensen die immuunsuppressieve therapie ondergaan.
• Kinderen jonger dan vijf jaar en ouderen.
• Mensen die in gebieden met slechte water- en voedselveiligheid wonen, lopen door een gebrek aan hygiëne een verhoogd risico.
• Omdat cryptosporidiose door contact kan worden overgedragen, lopen ook boeren, verzorgers van een geïnfecteerde persoon of zwembadbezoekers een groter risico om besmet te raken.

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Cryptosporidiën komen wereldwijd voor. In verschillende studies in geïndustrialiseerde landen werden cryptosporidiën in 2-4% van de ontlasting van patiënten met diarree aangetroffen. Het RKI rapporteerde voor het jaar 2022 ongeveer 2000 gevallen in Duitsland (RKI, 2022). In de zogenaamde ontwikkelingslanden is de prevalentie van cryptosporidiose echter aanzienlijk hoger dan in de geïndustrialiseerde landen (RKI, 2019).

Wil je weten of je een verzwakt immuunsysteem hebt en/of je je op een soa wilt laten testen?

Cryptosporidiën worden overgedragen via besmet water of voedsel, waarbij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals hiv-positieve personen, extra vatbaar zijn voor een ernstig ziekteverloop. Met de hiv-thuistest van Homed-IQ kun je je gezondheid gemakkelijk en comfortabel vanuit huis controleren. Je neemt zelf met een vingerprik een klein bloedmonster af. Dit stuur je naar ons partnerlaboratorium en binnen enkele dagen ontvang je een betrouwbare diagnose. Wil je meer weten over je gezondheid en je op een soa laten testen? Met de Chlamydia & Gonorroe Test kun je je laten testen op de twee meest voorkomende soa’s. Met de SOA-test Compleet kun je je, naast deze en hiv, ook laten testen op trichomoniasis of syfilis.

Hoe lang kan cryptosporidia overleven?

Cryptosporidium-parasieten kunnen in een koele en vochtige omgeving tot enkele weken overleven, en in sommige gevallen zelfs tot twee jaar. Hun resistente oöcystenomhulsel beschermt hen tegen uitdroging en veel desinfectiemiddelen, wat hun overlevingsvermogen onder verschillende omstandigheden vergroot. Hierdoor kunnen ze overleven in voedsel en op oppervlakken, vooral als deze niet grondig worden schoongemaakt (Motarjemi, Y., 2013, RKI, 2019).

Hoe wordt cryptosporidiose overgedragen?

De overdracht van cryptosporidiose gebeurt voornamelijk via de fecaal-orale route, wat betekent dat mensen besmet kunnen raken door het eten van of contact met besmet voedsel, water of oppervlakken. De belangrijkste overdrachtswegen zijn:

• Besmet drinkwater.
• Besmet voedsel.
• Besmette voorwerpen en oppervlakken.
• Direct contact met een geïnfecteerd persoon of dieren.
• Zwembaden of recreatiewater.

Bron: RKI, 2019

Hoe wordt cryptosporidiose gediagnosticeerd?

Cryptosporidiose wordt gediagnosticeerd door de aanwezigheid van Cryptosporidium-oöcysten in de ontlasting aan te tonen, meestal met behulp van een speciale kleuring (bijv. Ziehl-Neelsen), waarbij op drie verschillende dagen monsters worden genomen. Voor bepaalde soorten kunnen ook immunofluorescentietests en ELISA-kits voor antigeendetectie in ontlasting worden gebruikt. Voor een nauwkeurige soortbepaling wordt doorgaans PCR toegepast. Daarnaast kan de diagnose histologisch worden gesteld op basis van weefselmonsters verkregen via endoscopie (dunne darm, zeldzamer dikke darm) (RKI, 2019).

Hoe wordt cryptosporidiose behandeld?

De meeste mensen met een gezond immuunsysteem herstellen van cryptosporidiose zonder behandeling. Cryptosporidiose wordt daarom meestal symptomatisch behandeld, voornamelijk door het aanvullen van vocht en elektrolyten (via orale of intraveneuze vloeistoftoediening of antidiarreemiddelen). Daarnaast kunnen antiprototozoaire middelen worden gebruikt, die de groei van protozoën zoals Cryptosporidium in het lichaam remmen (Cleveland Clinic, 2022).

Hoe kun je jezelf beschermen tegen cryptosporidiose?

De preventie van cryptosporidiose is gebaseerd op het minimaliseren van contact met mogelijke infectiebronnen en het naleven van strikte hygiëneregels. De volgende maatregelen kunnen helpen om het infectierisico te verminderen:

Bron: Eigen illustratie, ontleend aan Cleveland Clinic, 2022

1. Veilige omgang met voedsel: Was groenten en fruit grondig voordat je ze eet, vooral als ze rauw worden geconsumeerd. Zorg ervoor dat voedsel goed wordt gekookt om eventuele parasieten te doden.
2. Vermijden van besmet water: Drink alleen gefilterd of gekookt water, vooral in gebieden waar de drinkwatervoorziening mogelijk onveilig is. Wees voorzichtig bij het zwemmen in water zoals meren of rivieren, aangezien deze vaak besmet kunnen zijn met Cryptosporidium-cysten.
3. Strikte handhygiëne: Was je handen regelmatig met zeep en water, vooral na toiletbezoek, voor het eten en na contact met dieren of jonge kinderen.
4. Vermijden van contact met geïnfecteerde personen: Mensen met cryptosporidiose moeten het contact met anderen, vooral met immuungecompromitteerde personen, minimaliseren totdat de symptomen zijn verdwenen. Gedeelde oppervlakken en voorwerpen moeten regelmatig worden gedesinfecteerd. Wacht twee weken met geslachtsgemeenschap nadat de symptomen zijn verdwenen en gebruik een condoom.
5. Voorzichtigheid bij dieren: Vermijd direct contact met dierlijke uitwerpselen, vooral van kalveren en lammeren, die vaak dragers van de parasiet zijn. Draag handschoenen en was je handen na het werken met dieren.

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Samenvatting

Cryptosporidiose is een parasitaire infectie van het spijsverteringskanaal, die voornamelijk wordt overgedragen via verontreinigd water of direct contact met geïnfecteerde mensen of dieren. De symptomen variëren van ernstige diarree tot buikpijn, misselijkheid en gewichtsverlies. Vooral mensen met een verzwakt immuunsysteem, jonge kinderen en ouderen lopen een verhoogd risico. De diagnose wordt meestal gesteld door middel van ontlastingsonderzoek, en de behandeling richt zich op vochtinname en, indien nodig, het gebruik van antiparasitaire medicatie. Preventieve maatregelen zoals strikte handhygiëne, veilig drinkwater en hygiënische voedselverwerking zijn cruciaal om een infectie te voorkomen. Bewustzijn van de risico’s en het strikt naleven van hygiëneregels kan het infectierisico aanzienlijk verminderen.

Bronnen

Cleveland Clinic. (2022). Cryptosporidiosis (Crypto): Symptoms, Treatment & Prevention. Cleveland Clinic. Op 3 oktober 2024 ontleend aan https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21023-cryptosporidiosis

European Centre for Disease Prevention and Control. (n.d). Cryptosporidiosis. European Centre for Disease Prevention and Control. Op 3 oktober 2024 ontleend aan https://www.ecdc.europa.eu/en/cryptosporidiosis

Mayo Clinic Laboratories. (2024). https://www.mayocliniclabs.com/api/sitecore/TestCatalog/DownloadTestCatalog?testId=80335#:~:text=Infection%20is%20usually%20self%2Dlimited,in%20severe%20dehydration%20and%20wasting.

Motarjemi, Y. (2013). Encyclopedia of food safety. Academic Press.

Robert Koch Institut (RKI). (2019). RKI-Ratgeber – Kryptosporidiose. RKI. Op 3 oktober 2024 ontleend aan https://www.rki.de/DE/Content/Infekt/EpidBull/Merkblaetter/Ratgeber_Kryptosporidiose.htmlRobert Koch Institut (RKI). (2022). Infektionsepidemiologisches Jahrbuch meldepflichtiger Krankheiten für 2022. https://www.rki.de/DE/Content/Infekt/Jahrbuch/Jahrbuch_2022.pdf?__blob=publicationFile