Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Bilirubine is een gele kleurstof die ontstaat bij de afbraak van rode bloedcellen. De lever absorbeert bilirubine uit het bloed en gebruikt het om gal te produceren, een vloeistof die tijdens de spijsvertering vetten kan afbreken. Gal gaat van de lever door de galwegen naar de galblaas, waar het wordt opgeslagen. Na een maaltijd komt de gal vrij in de dunne darm, waar de spijsvertering plaatsvindt (Mount Sinai). De meeste bilirubine wordt als onderdeel van de spijsvertering uitgescheiden in de vorm van ontlasting of urine, maar een deel kan worden teruggevoerd naar de lever voor verder gebruik als gal.
Een hoger bilirubinegehalte in het bloed kan wijzen op een probleem met de lever, de galwegen of de rode bloedcellen. Bilirubine wordt vaak getest om te onderzoeken of er sprake is van een leverziekte, een blokkade is in de galwegen,geelzucht (vergeelde huid en ogen) of om vormen van bloedarmoede te evalueren die de vernietiging van rode bloedcellen veroorzaken. Bilirubine kan gemakkelijk worden gemeten met een thuistest.
Wat is bilirubine?
Bilirubine is een gele stof die wordt gemaakt wanneer oude of beschadigde rode bloedcellen worden afgebroken. De lever gebruikt bilirubine om gal te maken, een vloeistof die het lichaam helpt om voedsel te verteren. Bilirubine in gal wordt uitgescheiden als ontlasting (Mount Sinai). Als de lever of de galwegen niet goed werken of als er veel rode bloedcellen worden vernietigd, kan het bilirubinegehalte in het bloed stijgen.
Een bilirubinetest meet het totale bilirubinegehalte. Dit omvat 1) geconjugeerde (directe) bilirubine, die door de lever is verwerkt zodat je lichaam het kan afvoeren, en 2) ongeconjugeerde (indirecte) bilirubine, die niet door de lever is verwerkt en gebonden is aan albumine in het bloed (URMC Rochester).
Oorzaken van een hoog bilirubinegehalte
Een bilirubinetest meet de hoeveelheid bilirubine in het bloed. Te veel bilirubine in het bloed kan erop wijzen dat de lever niet goed functioneert. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van hoge bilirubine, namelijk ook:
- Leverziekte, waaronder cirrose
- Het syndroom van Gilbert
- Hepatitis
- Primaire Biliaire Cholangitis (PBC)
- Galstenen
- Lever-, galblaas- of alvleesklierkanker
- Hemolytische anemie
Bron: Felson, 2017
Hoge bilirubine komt ook relatief vaak voor bij pasgeborenen, vooral bij baby’s die voor 38 weken ter wereld komen. Geelzucht treedt op wanneer hoge hoeveelheden bilirubine in het bloed ervoor zorgen dat de huid en ogen van een pasgeborene er gelig uitzien (Mayo Clinic, 2022). Dit gebeurt meestal omdat de lever in de eerste dagen na de bevalling nog niet volgroeid genoeg is om bilirubine uit de bloedbaan te verwijderen. Geelzucht bij baby’s verdwijnt meestal na 10-14 dagen en vereist geen behandeling. Als het bilirubinegehalte te hoog is, bestaat de behandeling vaak uit fototherapie, waarbij het kind onder een lamp wordt geplaatst die een speciaal soort licht afgeeft. Dit licht zet de bilirubine in het bloed om in een vorm die kan worden uitgescheiden zonder door de lever te worden verwerkt.
Bilirubinewaarden in één oogopslag
De onderstaande tabel presenteert bilirubinewaarden in zowel micromol per liter (µmol/L) als milligram per deciliter (mg/dL), aangezien dit de twee standaardeenheden zijn die in de medische praktijk worden gebruikt. Normale totale bilirubine ligt tussen 5,1 – 20,5 µmol/L (0,3 – 1,2 mg/dL), terwijl normale directe bilirubine tussen 1,7 – 5,1 µmol/L (0,1 – 0,3 mg/dL) ligt (Mount Sinai).
| Bilirubinetype | Normaal (µmol/L) [mg/dL] | Verhoogd (µmol/L) [mg/dL] | Gevaarlijk (µmol/L) [mg/dL] | Interpretatie |
| Directe bilirubine | 1.7 – 5.1 [0 .1 – 0.3] | 6.8 – 13.7 [0 .4 – 0.8] | > 13.7 [> 0.8] | Directe bilirubine >13,7 µmol/L duidt op lever- of galwegproblemen (bijv. cholestase). |
| Indirecte bilirubine | 3.4 – 12.0 [0 .2 – 0.7] | 13.7 – 25.6 [0 .8 – 1.5] | > 25.6 [> 1.5] | Verhoogde indirecte bilirubine wijst op hemolyse of het syndroom van Gilbert. |
| Totale bilirubine | 5.1 – 20.5 [0 .3 – 1.2] | 22.2 – 51.3 [1 .3 – 3.0] | > 51.3 [> 3.0] | Totale bilirubine >51,3 µmol/L duidt op ernstige leverziekte of galwegobstructie. |
Symptomen van hoge directe en indirecte bilirubine
Verhoogde niveaus van directe en indirecte bilirubine worden geassocieerd met verschillende onderliggende aandoeningen. Directe (geconjugeerde) bilirubine is verbonden met lever- of galwegproblemen, terwijl indirecte (ongeconjugeerde) bilirubine vaak te maken heeft met bloedstoornissen zoals hemolyse. Symptomen van ziekten die leiden tot hoge directe bilirubine zijn onder andere bleke of:
- Geelzucht (gele verkleuring van de ogen en huid)
- Buikpijn of zwelling
- Kleikleurige ontlasting
- Jeuk
- Misselijkheid
- Koorts / koude
- Vermoeidheid
- Donkere urine
- Licht in het hoofd zijn
Bij hoge indirecte bilirubine komen symptomen zoals geelzucht, vermoeidheid en bloedarmoede vaker voor vanwege de afbraak van rode bloedcellen (Rossiaky, 2022).
Waarom mag bilirubine niet te hoog zijn?
Als het niet behandeld wordt, kan een hoog bilirubinegehalte een vorm van hersenbeschadiging veroorzaken die kernicterus heet. Dit komt zelden voor bij volwassenen en kan vooral bij baby’s voorkomen. Het niet identificeren en behandelen van de oorzaak van hoog bilirubine kan ook ernstige gevolgen voor de gezondheid hebben, aangezien aandoeningen zoals leverziekte, kanker en hepatitis een verhoogd bilirubine kunnen veroorzaken (Mayo Clinic, 2022).
Hoe test je het bilirubinegehalte?
Bilirubinetests worden uitgevoerd met behulp van een bloedtest. Dit kan worden uitgevoerd bij een arts of met een vingerprik vanuit huis. De Leverfunctietest van Homed-IQ controleert het bilirubinegehalte in het bloed samen met andere belangrijke biomarkers voor de gezondheid van de lever. Wilt u ook uw niergezondheid checken? De Lever- en Nierfunctietest analyseert ook biomarkers die belangrijk zijn voor de gezondheid van de nieren. Met een thuistest kunnen gebruikers hun levergezondheid controleren zonder een bezoek aan de huisarts, of hun niveaus in de loop van de tijd volgen.
Bronnen
Bile duct obstruction. (n.d.). Mount Sinai Health System. https://www.mountsinai.org/health-library/diseases-conditions/bile-duct-obstruction
Bilirubin blood test. (n.d.). Mount Sinai Health System. https://www.mountsinai.org/health-library/tests/bilirubin-blood-test
Bilirubin test – Mayo Clinic. (2022, October 8). https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/bilirubin/about/pac-20393041
Direct Bilirubin. (n.d.). https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167
Felson, S. (2017, March 1). What Is a Bilirubin Test? WebMD. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/bilirubin-test
Infant jaundice – Symptoms and causes. (2022, January 6). Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/infant-jaundice/symptoms-causes/syc-20373865
Rossiaky, D. (2022, February 17). What Causes High Bilirubin? Healthline. https://www.healthline.com/health/high-bilirubin
