Heb je je ooit afgevraagd waarom je urine soms van kleur verandert? Van helder tot diep amberkleurig – het kleurenpalet van urine kan verrassend divers zijn. In het dagelijks leven besteden we vaak weinig aandacht aan de kleur van onze urine, terwijl deze ons belangrijke aanwijzingen kan geven over onze gezondheid, waaronder onze vochtbalans, ons dieet en zelfs mogelijke gezondheidsproblemen. Dit artikel legt uit wat de verschillende kleuren van urine betekenen, welke factoren deze veranderingen beïnvloeden en wanneer het tijd is om een arts te raadplegen.

Een verkleuring van de urine kan normaal zijn (bijvoorbeeld door een extreem dieet), maar kan ook wijzen op een aandoening zoals een nierziekte. Homed-IQ biedt een nierschade test aan die je eenvoudig thuis kunt uitvoeren. Het monster wordt vervolgens in een gecertificeerd laboratorium onderzocht. Hierbij wordt de verhouding van albumine tot creatinine in de urine gemeten, wat kan bijdragen aan de monitoring van de niergezondheid en de vroege opsporing van mogelijke aandoeningen.

• Hoe worden vloeistoffen door het lichaam getransporteerd?
• Waarom is urine geelachtig?
• Urinekleurkaart
• *Helder – (Bleek-)Geel – Donkergeel / Oranje Urine
• *Bruine urine
• *Rode urine
• *Blauw / groene urine
• *Witte/melkachtige urine
• Hoeveel vloeistof moet je op een dag binnenkrijgen?
• Hoe vaak moet je op een dag urineren?
• Tips voor een gezonde blaas
• Wanneer moet je een arts raadplegen?
• Samenvatting

Hoe worden vloeistoffen door het lichaam getransporteerd?

Het urinesysteem is een onmisbaar onderdeel van ons lichaam en speelt een centrale rol bij de regulering van onze vochtbalans en de uitscheiding van afvalstoffen. Zodra er vloeistof in ons lichaam wordt opgenomen, volgt deze een vastgelegde weg door verschillende organen. Hieronder wordt dit proces met de respectieve organen nader beschreven:

INNAME

Mond en slokdarm: De vloeistof wordt via de mond ingeslikt. De slokdarm transporteert de vloeistof naar de maag.

OPNAME EN VERDELING

Maag: In de maag wordt de vloeistof met het maagsap vermengd. Hier begint de eerste fase van de spijsvertering, waarin de vloeistof verder wordt verwerkt.

Dunne en dikke darm: Vanuit de maag komt de vloeistof in de dunne darm terecht. Hier vindt de belangrijkste fase van de vochtopname plaats. De dunne darmwand is bedekt met miljoenen kleine villi die voedingsstoffen en vocht in de bloedbaan opnemen. De rest van de inhoud gaat naar de dikke darm, waar water en zouten verder worden opgenomen voordat de vaste afvalstoffen als ontlasting worden uitgescheiden.

Bloedcirculatiesysteem: Na opname in de bloedbaan wordt de vloeistof naar de nieren getransporteerd. Terwijl de vloeistof door de bloedbaan circuleert, worden voedingsstoffen en afvalstoffen naar verschillende delen van het lichaam verdeeld.

FILTRATIE

Nieren: In de nieren vindt de daadwerkelijke filtering van het bloed plaats. Ze onttrekken afvalstoffen en overtollige vloeistof aan het bloed, die vervolgens als urine worden uitgescheiden.

TRANSPORT EN UITSCHEIDING

Urineleiders: De in de nieren geproduceerde urine wordt via de urineleiders naar de blaas geleid.

Blaas: De blaas slaat de urine op totdat deze wordt uitgescheiden. Ze zet uit om de verzamelde vloeistof op te nemen en stuurt signalen naar de hersenen wanneer ze vol is.

Urinebuis: Wanneer de blaas zich leegt, wordt de urine via de urinebuis naar buiten getransporteerd en uit het lichaam uitgescheiden.

Bron: Silverthorn, D. U. (2015).

Waarom is urine geelachtig?

De geelachtige kleur van urine is te wijten aan de kleurstof urochroom, ook wel urobiline genoemd. Deze kleurstof ontstaat bij de afbraak van hemoglobine, dat verantwoordelijk is voor het zuurstoftransport in de rode bloedcellen.

Bron: Briggers, A., 2023.

Urinekleurkaart

De kleur van urine kan variëren van helder tot donkerbruin en geeft aanwijzingen over verschillende gezondheidsomstandigheden:

Als de urine langdurig een bepaalde (onnatuurlijke) kleur behoudt of gepaard gaat met andere symptomen zoals pijn, branderigheid bij het plassen of een ongebruikelijke geur, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Een grondig onderzoek kan helpen de oorzaak te achterhalen en geschikte maatregelen te nemen voor de behandeling van mogelijke gezondheidsproblemen.

Verderop in deze blog vind je een gedetailleerd overzicht van de verschillende kleuren, die je helpt meer over je gezondheid te weten te komen of je te oriënteren bij klachten.

Wil je je gezondheid in de gaten houden?

Rode urine kan wijzen op ernstige gezondheidsproblemen zoals nierziekten. Wereldwijd krijgt een op de tien mensen in de loop van zijn leven te maken met een chronische nierziekte, vaak zonder het te weten totdat de nierfunctie ernstig is aangetast. Een eenvoudige nierschade test die je thuis kunt doen, kan helpen om je niergezondheid te monitoren en mogelijke schade vroegtijdig op te sporen. Wil je meer over je gezondheid te weten komen? Maak gebruik van de preventieve gezondheitdstest, die biomarkers in belangrijke gebieden meet om onopgemerkte symptomen of andere gezondheidsproblemen te detecteren.

Helder – (Bleek-)Geel – Donkergeel / Oranje Urine

Zoals hierboven beschreven, is de urine van een gezond persoon (bleek-)geelachtig. Als je veranderingen opmerkt van helder – (bleek-)geel – donkergeel/oranje in je urine, komt dit door je vochtbalans. Hoe meer water je drinkt, hoe meer verdund en dus lichter je urine zal zijn. Als je dus uitgedroogd bent, zal je urine donkerder zijn.

Andere mogelijke oorzaken voor een oranje kleur van urine zijn:

• Voedsel: Sommige vitaminen, zoals A en B-12, kunnen de urine oranje of geel-oranje kleuren.
• Medicijnen: Medicijnen tegen constipatie die zwellingen en irritaties verlichten, en sommige chemotherapieën tegen kanker kunnen de urine oranje kleuren.
• Gezondheidsomstandigheden: Oranje urine kan wijzen op een aandoening van de lever of de galwegen.

Bron: Pountney, A., 2023.

Bruine urine

Bruine urine kan veel oorzaken hebben en moet niet worden genegeerd, omdat het kan wijzen op voedings-, medicijn- of gezondheidsfactoren. Enkele mogelijke oorzaken van bruine urine zijn:

• Voedsel: Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de kleur van de urine beïnvloeden. Dit omvat fava-bonen, rabarber of aloë vera, die bruine kleurstoffen bevatten. Het consumeren van deze voedingsmiddelen kan leiden tot een tijdelijke bruinkleuring van de urine.
• Medicijnen: Verschillende medicijnen kunnen de kleur van de urine veranderen. Bijvoorbeeld de volgende medicijnen: behandeling en preventie van malaria (chlooroquin en primaquine), constipatie (met senna), hoge cholesterolspiegel (statines), epileptische aanvallen (Dilantin, Phenytek), antibiotica (metronidazol, nitrofurantoïne), spierontspanners (methocarbamol).
• Gezondheidsomstandigheden: Bepaalde gezondheidsaandoeningen kunnen ook leiden tot bruine urine:
  • Enkele lever- en nierziekten
  • Urineweginfecties
  • Bloeding in het lichaam (hemorragie)
  • Ziekten van de huid of het zenuwstelsel (porfyrie)

Bron: Mayo Clinic, 2023.

Rode urine

Rode urine kan wijzen op voedings-, medicijn- of gezondheidsproblemen. Mogelijke oorzaken van rode urine zijn:

• Voedsel: Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de kleur van de urine beïnvloeden. Vooral sterk verkleurend zijn bieten, bosbessen of rabarber, die door hun intense pigmenten tijdelijk rode of roze urine kunnen veroorzaken.
• Medicijnen: Verschillende medicijnen kunnen ook een rode verkleuring van de urine veroorzaken. Bijvoorbeeld de volgende medicijnen kunnen urine rood kleuren: tuberculose-middelen (rifampicine), middelen tegen urinewegklachten (fenazopyridine), middelen tegen constipatie (die senna bevatten).
• Gezondheidsomstandigheden: Rode urine kan een teken zijn van ernstige gezondheidsproblemen. Enkele veelvoorkomende oorzaken zijn:
  • Bloed in de urine.
  • Nierziekte of nierstenen.
  • Kanker van de nieren of de blaas.
  • Een urineweginfectie.
  • Prostaatproblemen.
  • Lood- of kwikvergiftiging.

Bronnen: Pountney, A., 2023, Mayo Clinic, 2023.

Blauw / groene urine

Urine kan ook blauw/groen gekleurd zijn. Dit kan wijzen op voedings-, medicijn- of gezondheidsfactoren. Enkele mogelijke oorzaken voor deze verkleuring van urine zijn:

• Voedsel/Kleurstoffen: Bepaalde kleurstoffen die in voedingsmiddelen zitten, of kleurstoffen die in sommige nier- en blaas-tests worden gebruikt, kunnen de urine blauw kleuren. Andere kleurstoffen kunnen de urine tijdelijk groen kleuren.

• Medicijnen: Antidepressiva (amitriptyline), maagzweren en brandend maagzuur (cimetidine), en diuretica (triamtereen) kunnen de urine groenig-blauw kleuren.
• Gezondheidsomstandigheden: Een zeldzame genetische aandoening die gepaard gaat met hypercalciëmie, of bepaalde bacteriën die de urinewegen infecteren, kunnen de urine blauw of groen kleuren.

Bronnen: Cleveland Clinic, 2021, Mayo Clinic, 2023.

Witte/melkachtige urine

Witte of melkachtige urine kan ook op gezondheidsfactoren wijzen:

• Gezondheidsomstandigheden: Urineweginfecties (UTI’s), nierstenen en uitdroging (zie heldere urine) kunnen leiden tot troebelheid van de urine.

Bron: Cleveland Clinic, 2021.

Hoeveel vloeistof moet je op een dag binnenkrijgen?

De dagelijkse vochtinname kan variëren afhankelijk van leeftijd, geslacht, lichamelijke activiteit en algemene gezondheidstoestand. Het Federaal Ministerie van Voeding raadt volwassenen aan om gemiddeld 1,5 liter per dag te drinke (AOK, 2021).

Hoe vaak moet je op een dag urineren?

Bij de aanbevolen vochtinname van 1,5 tot 2 liter per dag urineren de meeste mensen ongeveer 5 tot 7 keer per dag. Deze frequentie kan echter variëren afhankelijk van de vochtinname, het activiteitsniveau en persoonlijke verschillen (Gesundheitsliebe, n.d.).

Tips voor een gezonde blaas

Hieronder vind je enkele tips voor de gezondheid van je blaas.

Bron: Eigen afbeelding

01) Voldoende vloeistoffen drinken: Drink dagelijks voldoende water om je blaas regelmatig te spoelen en constipatie te voorkomen. Een algemene aanbeveling is om ongeveer 1,5 tot 2 liter water per dag te drinken.

02) Gezonde voeding en vermijden van blaasirritantia: Een vezelrijke voeding helpt (zoals groenten en fruit) om constipatie te voorkomen en de druk op de blaas te verminderen. Vermijd scherpe of sterk gekruide voedingsmiddelen, omdat deze de blaas kunnen irriteren en ongemak kunnen veroorzaken. Roken moet worden vermeden, omdat sigarettenrook ook de blaas irriteert en het risico op blaaskanker verhoogt. Alcohol kan de blaas irriteren en de symptomen van urineweginfecties verergeren.

03) Regelmatig naar het toilet gaan: Regelmatige toiletbezoeken kunnen helpen de blaasfunctie te verbeteren en houd je urine niet vast om overrekking van de blaas te voorkomen. Dit voorkomt ook infecties, omdat bij het plassen bacteriën worden uitgespoeld.

04) Goede hygiëne: Houd het intieme gebied schoon en droog om het risico op urineweginfecties te verminderen. Gebruik milde, pH-neutrale reinigingsmiddelen en vermijd geparfumeerde producten. Plassen na de geslachtsgemeenschap kan helpen bacteriën uit de plasbuis te spoelen en het risico op infecties te verlagen.

05) Regelmatige doktersbezoeken: Laat je blaas regelmatig door een arts controleren, vooral als je klachten hebt.

Bron: afgeleid van DoppelHerz, n.d.

Wanneer moet je een dokter raadplegen?

Het is belangrijk om een arts te raadplegen als je ongebruikelijke of aanhoudende symptomen opmerkt die op een probleem met de blaas of het urinewegstelsel kunnen wijzen. Tekenen kunnen bijvoorbeeld de kleur, geur, veranderingen bij het plassen (zoals pijn of branderigheid) of een verandering in het aantal toiletbezoeken zijn. Als deze symptomen langer dan een paar dagen aanhouden of verergeren, moet je dringend medische hulp zoeken. Vroegtijdige diagnose en behandeling kunnen helpen ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen en je levenskwaliteit te behouden.

Samenvatting

De kleur van de urine kan veel zeggen over je gezondheid. De kleur van de urine kan variëren van licht tot donkerbruin en wordt beïnvloed door verschillende factoren, zoals vochtinname, voeding, medicijngebruik en de gezondheidstoestand. Het is belangrijk om op de kleur van je urine te letten en bij ongebruikelijke veranderingen een arts te raadplegen om ernstige gezondheidsproblemen uit te sluiten.

Bronnen

AOK. (2021, June 24). Wie viel Wasser müssen wir am Tag trinken? – Ernährung . AOK. Opgehaald op 27 juli 2024, van https://www.aok.de/pk/magazin/ernaehrung/gesunde-ernaehrung/wie-viel-wasser-muessen-wir-am-tag-trinken/

Biggers, A. (2023). Bright yellow urine: Colors, changes, and causes. MedicalNewsToday. Opgehaald op 27 juli 2024, van https://www.medicalnewstoday.com/articles/313779

Cleveland Clinic. (2021, November 8). Urine Color: What It Says About Your Health. Cleveland Clinic Health Essentials. Opgehaald op 27 juli 2024, van https://health.clevelandclinic.org/what-urine-color-means

DoppelHerz. (n.d.). Gute Tipps für eine gesunde Blase. Doppelherz. Opgehaald op 27 juli 2024, van https://www.doppelherz.de/cranberry-special/tipps

Gesundheitsliebe. (n.d.). Häufiger Harndrang: Wie oft ist normal? Gesundheitsliebe. Opgehaald op 27 juli 2024, van https://www.gesundheitsliebe.de/gesundheit/wie-oft-sollte-man-muessen-muessen/

Mayo Clinic. (2023, January 10). Urine color – Symptoms and causes. Mayo Clinic. Opgehaald op 27 juli 2024, van https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/urine-color/symptoms-causes/syc-20367333

Pountney, A. (2023, September 26). The rainbow of urine colors. Mayo Clinic Health System. Opgehaald op 27 juli 2024, van https://www.mayoclinichealthsystem.org/hometown-health/speaking-of-health/the-rainbow-of-urine-colors

Silverthorn, D. U. (2015). Human physiology. Jones Bartlett Publishers.