De langetermijn-bloedsuikerwaarde, ook wel HbA1c genoemd, is een belangrijke indicator voor het gemiddelde bloedsuikerniveau over een periode van ongeveer drie maanden. Een hoge HbA1c-waarde kan wijzen op een verhoogd risico op de stofwisselingsziekte diabetes. De gezondheidscomplicaties van deze aandoening variëren van vermoeidheid tot ernstige hart- en vaatziekten. Daarom is het belangrijk om je bloedsuikerspiegel in het optimale bereik te houden. In dit artikel vind je zes tips om je HbA1c-waarde te verlagen. Met deze strategieën kun je op de lange termijn het risico op ernstige gezondheidsproblemen verminderen en je gezondheid bevorderen.

Inhoudsopgave

• Wat is de HbA1c-waarde?
• Hoe wordt de HbA1c-waarde gemeten?
• Waarom is het belangrijk om de HbA1c-waarde te verlagen?
• Strategieën om de HbA1c-waarde te verlagen
• Samenvatting

Wat is de HbA1c-waarde?

De langetermijnbloedsuikerwaarde (HbA1c), ook wel geglycosyleerd hemoglobine genoemd, is een belangrijke medische parameter die de gemiddelde bloedsuikerspiegel van de afgelopen twee tot drie maanden meet.

Hemoglobine is een eiwit in de rode bloedcellen dat een belangrijke rol speelt bij het zuurstoftransport in het lichaam. Wanneer suiker (glucose) in het bloed aanwezig is, bindt dit zich aan het hemoglobine en vormt een verbinding die HbA1c wordt genoemd. Hoe meer glucose er in het bloed zit, hoe meer HbA1c er wordt gevormd. Omdat de rode bloedcellen een levensduur van ongeveer drie maanden hebben, geeft de HbA1c-waarde informatie over de bloedsuikerwaarden gedurende deze periode (The British Diabetic Association, n.d.).

Bron: Care Hospitals, n.d.

Hoe wordt de HbA1c-waarde gemeten?

De HbA1c-waarde wordt bepaald door een bloedtest, die bij de dokter of met speciale testkits gemakkelijk thuis kan worden uitgevoerd. Bij deze test wordt een kleine bloedmonster afgenomen en in het laboratorium geanalyseerd om het aandeel van het hemoglobine te bepalen dat met glucose is verbonden (Mayo Clinic, 2022).

Bron: Eckelkamp, 2021

Regelmatige controle en interpretatie van de HbA1c-waarde is niet alleen belangrijk voor het vroegtijdig opsporen van (pre-)diabetes, maar ook voor het minimaliseren van het risico op ernstige gezondheidscomplicaties.

Waarom is het belangrijk om de HbA1c-waarde te verlagen?

Een hoge HbA1c-waarde is een teken dat de bloedsuikerspiegel over een langere periode niet goed wordt gereguleerd door het lichaam. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidscomplicaties:

Mogelijke complicaties op korte termijn:

• Toegenomen dorst
• Vaak moeten plassen
• Wazig zicht
• Vermoeidheid

Mogelijke complicaties op lange termijn:

• Hart- en vaatziekten (hartaanval, beroerte): Schade aan de bloedvaten
• Nierschade: overbelasting van de nieren, risico op nierfalen
• Zenuwbeschadiging (diabetische neuropathie): pijn, gevoelloosheid, bewegingsbeperking
• Oogziekten (diabetische retinopathie): schade aan de bloedvaten in het netvlies, risico op blindheid

Bronnen: Eckelkamp, 2021, Mayo Clinic, 2024.

Uit studies is gebleken dat een verbetering van je HbA1c met 1% bij mensen met type 1– of type 2-diabetes het risico op complicaties (zoals nierziekten), die te wijten zijn aan een slechte werking van de kleine bloedvaten, met 25% vermindert. Bovendien daalt het risico op oogziekten met 19%, op hartfalen met 16% en op amputaties of overlijden door perifere vaataandoeningen met 43% (Seery, 2023).

Strategieën om de HbA1c-waarde te verlagen

Om ernstige complicaties zoals hart- en vaatziekten te voorkomen, is het belangrijk om je HbA1c-waarde regelmatig te controleren. Met de bloedsuikertest van Homed-IQ kun je je HbA1c-waarde gemakkelijk thuis meten en zo je gemiddelde bloedsuikerwaarde van de afgelopen drie maanden bepalen. Daarnaast biedt Homed-IQ een hartgezondheidstest aan, die zowel voor preventie als voor patiënten met type 2-diabetes gebruikt kan worden, omdat deze zowel de bloedsuiker- als de cholesterolspiegel controleert. Gebruik deze tests om ziektes vroegtijdig te herkennen, preventieve maatregelen te nemen en je levenskwaliteit te verbeteren.

Hieronder vind je verschillende strategieën die je kunnen helpen om je HbA1c-waarde te verlagen:

1. Eet bewust en gevarieerd

Wat je eet is een van de krachtigste manieren om je HbA1c-waarde te verlagen. Kies voor voeding die je bloedsuikerspiegel stabiel houdt en pieken voorkomt.

Snelle tips:

• Let op portiegroottes en vermijd overeten.
• Eet regelmatig om je bloedsuiker stabiel te houden.
• Plan je maaltijden vooruit en vermijd impulsieve keuzes.
• Kies voor producten met een lage glycemische index (bijv. havermout, linzen, bessen).
• Lees altijd de etiketten – veel producten bevatten verborgen suikers!
• Houd eventueel een eet- en beweegdagboek bij.
• Overweeg een gesprek met een diëtist voor persoonlijk advies.

Voeding die helpt je HbA1c te verlagen:

• Vezelrijk: volkorenproducten, groenten, peulvruchten, fruit
• Eiwitten: vis, gevogelte, eieren, tofu, bonen
• Gezonde vetten: avocado’s, olijfolie, noten, vette vis
• Drinken: drink vooral water of ongezoete dranken

Bronnen: Rose, 2024, Deutsche Diabetes Hilfe, n.d.

2. Beweeg regelmatig – minstens 150 minuten per week

Beweging maakt je lichaam gevoeliger voor insuline en helpt je bloedsuiker te verlagen.

Zo pak je het aan:

• Wandelen, fietsen of dansen – alles telt mee
• De WHO raadt minstens 150 minuten matige inspanning per week aan
• Beweeg in je dagelijks leven: neem de trap, wandel korte afstanden, doe wat stretchoefeningen

Bron: Bayerisches Ärzteblatt, 2021

3. Houd je gewicht in de gaten

Studies hebben aangetoond dat zelfs een matige gewichtsafname (bij mensen met overgewicht) van 5% binnen de eerste 6 tot 12 maanden een positief effect kan hebben op de HbA1c-waarde en de bloedsuikerregulatie kan verbeteren (Nicholas et al., 2021).

Zelfs een klein beetje afvallen kan je HbA1c-waarde merkbaar verbeteren.

Kleine stappen, groot effect:

• Combineer beweging met gezonde voeding
• Houd je doelen en voortgang bij
• Vier je successen, wees flexibel en zoek steun bij anderen

Bronnen: Bayerisches Ärzteblatt, 2021; Nicholas et al., 2021; British Heart Foundation, n.d.

4. Verminder stress en zorg goed voor je mentale gezondheid

Chronische stress verhoogt het hormoon cortisol, wat je bloedsuiker laat stijgen en je insulinegevoeligheid vermindert.

Wat helpt:

• Probeer mindfulness, meditatie of yoga
• Doe dingen waar je blij van wordt en tot rust komt
• Zorg voor 7–9 uur slaap per nacht
• Neem regelmatig pauzes – even offline is gezond

Bronnen: Cleveland Clinic, 2021; Diabetes UK, n.d.

5. Laat regelmatig je HbA1c checken

Medische controles helpen je om je bloedsuiker op de lange termijn beter te beheersen.

• Laat je HbA1c regelmatig testen
• Bespreek je behandelplan met je arts en pas dit zo nodig aan
• Zelftests zoals een HbA1c-thuistest geven extra inzicht tussen controles door
• Stel vragen – hoe meer je weet, hoe beter je zelf keuzes kunt maken

Bron: Mayo Clinic, 2019.

6. Houd een vaste dagstructuur aan

Een stabiele routine helpt je lichaam om bloedsuiker beter te reguleren.

Wat helpt daarbij:

• Vaste eetmomenten
• Regelmatige slaap- en waaktijden
• Geplande beweging en medicatie-inname
• Maak stressvermindering een vast onderdeel van je dag

Bron: Meyhöfer, 2019

Samenvatting

De HbA1c-waarde, ook bekend als de langdurige bloedsuiker, is een belangrijke indicator voor de gemiddelde bloedsuikerregulatie over een periode van ongeveer drie maanden. Een hoge HbA1c-waarde duidt op onvoldoende bloedsuikerregulatie en verhoogt het risico op diabetesgerelateerde complicaties zoals hart- en vaatziekten, nierschade en gezichtsproblemen. Om deze waarde te verlagen, zijn meerdere strategieën belangrijk. Dit omvat een gezond dieet, regelmatige lichamelijke activiteit, het beheersen van het lichaamsgewicht, het minimaliseren van stress, regelmatige medische controles en het handhaven van een stabiele routine. Deze tips zijn cruciaal om op lange termijn de bloedsuikerspiegel te verlagen en daarmee het risico op ernstige gezondheidsproblemen te verminderen.

Bronnen

Bayerisches Ärzteblatt. (2021). WHO-Leitlinien zu körperlicher Aktivität und sitzendem Verhalten. Bayerisches Ärzteblatt. Retrieved July 11, 2024, from https://www.bayerisches-aerzteblatt.de/fileadmin/aerzteblatt/ausgaben/2021/03/einzelpdf/BAB_3_2021_91_93.pdf

The British Diabetic Association. (n.d.). What is HbA1c? | Blood Test | Target Levels. Diabetes UK. Retrieved July 11, 2024, from https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/managing-your-diabetes/hba1c

British Heart Foundation. (n.d.). How to keep going when it’s hard to lose weight. British Heart Foundation. Retrieved July 11, 2024, from https://www.bhf.org.uk/informationsupport/heart-matters-magazine/nutrition/weight/tips-for-keeping-going

Care Hospitals. (n.d.). HbA1c Test: Purpose, Procedures, Test Results and Normal Range. CARE Hospitals. Retrieved July 11, 2024, from https://www.carehospitals.com/diagnostics/hba1c-test

Deutsche Diabetes Hilfe. (n.d.). Was sind Ballaststoffe? | diabetesDE. Deutsche Diabetes-Hilfe. Retrieved July 11, 2024, from https://www.diabetesde.org/ballaststoffe

Diabetes UK. (n.d.). Stress and diabetes | The impact on your wellbeing. Diabetes UK. Retrieved July 11, 2024, from https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/emotions/stress

Eckelkamp, S. (2021, May 24). Managing Diabetes: What Is HbA1c and What Is a Normal Level? imaware. Retrieved July 11, 2024, from https://www.imaware.health/blog/what-is-hba1c

Jones, J. (2023). Fruits with the highest amount of sugar. MedicalNewsToday. Retrieved July 11, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/fruit-with-the-highest-sugar#sweet-cherries

Mayo Clinic. (2019, December 20). Mayo Clinic Q and A: Why do I need an annual checkup if I’m healthy? Mayo Clinic News Network. Retrieved July 11, 2024, from https://newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/mayo-clinic-q-and-a-why-do-i-need-an-annual-checkup-if-im-healthy/

Mayo Clinic. (2022, December 1). A1C test. Mayo Clinic. Retrieved July 11, 2024, from https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/a1c-test/about/pac-20384643

Mayo Clinic. (2024, March 27). Diabetes – Symptoms and causes. Mayo Clinic. Retrieved July 11, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/symptoms-causes/syc-20371444

Meyhöfer, S., Wilms, B., Oster, H. et al. Bedeutung des zirkadianen Schlafrhythmus für den Energiestoffwechsel. Internist 60, 122–127 (2019). https://doi.org/10.1007/s00108-018-0543-x

Nicholas, A. P., Soto-Mota, A., Lambert, H., & Collins, A. L. (2021). Restricting carbohydrates and calories in the treatment of type 2 diabetes: a systematic review of the effectiveness of ‘low-carbohydrate’ interventions with differing energy levels. Journal of Nutritional Science, 10, e76. doi:10.1017/jns.2021.67Rose, K. (2024). Diabetic diet: Best foods to eat and avoid with diabetes. MedicalNewsToday. Retrieved July 11, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/324416#chia-seeds

Rose, K. (2024). Diabetic diet: Best foods to eat and avoid with diabetes. MedicalNewsToday. Retrieved July 11, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/324416#chia-seeds