Tekorten ontstaan als je lichaam niet genoeg vitamines of mineralen krijgt die het nodig heeft voor belangrijke lichaamsfuncties. Zulke tekorten kunnen leiden tot vermoeidheid en zwakte, en in ernstige gevallen tot ziekten zoals bloedarmoede, osteoporose of immuunstoornissen. De symptomen zijn vaak vaag, waardoor ze makkelijk over het hoofd gezien of verkeerd gediagnosticeerd worden. In deze blog kom je te weten welke symptomen kunnen optreden bij de meest voorkomende vitamine- en mineralentekorten en hoe je deze tekorten vroegtijdig kunt herkennen.

Voel je je vaak moe en uitgeput en weet je niet waarom? Tekorten kunnen de oorzaak zijn. De vitaminetekort test van Homed-IQ biedt een eenvoudige manier om je voedingsstatus gemakkelijk vanuit huis te controleren.

Inhoudsopgave

• Wat zijn de meest voorkomende vitamine- en mineralentekorten?
• Hoe kan ik tekorten vroegtijdig herkennen?
• De meest voorkomende vitaminegebreken in één oogopslag
• De meest voorkomende mineralengebreken in één oogopslag
• Wat te doen bij tekorten?

Wat zijn de meest voorkomende vitamine- en mineralentekorten?

Tekorten kunnen verschillende vormen aannemen en variëren vaak afhankelijk van geografische locatie, eetgewoonten en levensstijl. Hier vind je een overzicht van de meest voorkomende vitamine– en mineralentekorten, gesorteerd op frequentie, en de functies van de betreffende vitamines en mineralen:

Bron: NIH, 2024

Hoe kan ik tekorten vroegtijdig herkennen?

Het monitoren en herkennen van tekorten is cruciaal voor het behoud van je gezondheid. In de illustratie vind je de belangrijkste stappen die je kunnen helpen tekorten vroegtijdig te identificeren:

Bron: Warner, 2024

De meest voorkomende vitaminegebreken in één oogopslag

Vitamine D-gebrek

Vitamine D-gebrek is een wereldwijd probleem: ongeveer 1 miljard mensen wereldwijd hebben een vitamine D-gebrek (Cleveland Clinic, 2022). Vitamine D is een belangrijke voedingsstof omdat het zowel een vitamine als een hormoon is, dat ons lichaam zelf kan aanmaken door directe blootstelling van de huid aan zonlicht. Veel mensen in Europa, vooral in noordelijke regio’s met minder zonlicht, hebben een vitamine D-gebrek. Dit probleem doet zich niet alleen voor in de donkere wintermaanden, omdat door de moderne levensstijl veel tijd binnenshuis wordt doorgebracht. Een gebrek aan dagelijks minstens 20 minuten zonnebaden met voldoende huidblootstelling (meer dan 40% van de huid) kan leiden tot een vitamine D-gebrek (Sizar et al., 2023). Een vitamine D-arm dieet en ziekten zoals coeliakie of de ziekte van Crohn, die de opname van het vitamine in de darm beïnvloeden, dragen ook bij aan een tekort (Cleveland Clinic, 2022; NHS, 2020).

Welke symptomen treden op bij een vitamine D-gebrek?

Bij veel mensen treden in het beginstadium van een vitamine D-gebrek geen duidelijke symptomen op, zodra zich symptomen voordoen, kunnen ze al wijzen op een ernstiger tekort. Typische symptomen zijn:

• Vermoeidheid en een algemeen gevoel van zwakte
• Diffuse spierpijn of krampen
• Gewrichtspijn of stijve gewrichten
• Langdurige botpijn
• Veelvuldige infecties van de luchtwegen

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Vitamine B12-gebrek

Een vitamine B12-gebrek ontstaat wanneer het lichaam niet genoeg van dit essentiële vitamine kan opnemen of opslaan. Een veelvoorkomende oorzaak is een veganistisch of vegetarisch dieet zonder of met weinig dierlijke producten, aangezien vitamine B12 voornamelijk in dierlijke levensmiddelen zit. Bovendien neemt de productie van maagzuur, die essentieel is voor de opname van vitamine B12, vaak af bij oudere mensen, wat het risico op een tekort verhoogt. Daarnaast kan de opname van vitamine B12 bij mensen met bepaalde aandoeningen zoals coeliakie belemmerd zijn.

Welke symptomen treden op bij een vitamine B12-gebrek?

Een tekort aan vitamine B12 ontwikkelt zich vaak langzaam en kan aanvankelijk onopvallend zijn. Typische symptomen zijn:

• Vermoeidheid en een gevoel van zwakte
• Bleke of licht gelige huid
• Brandend gevoel of tintelingen op de tong
• Verwarring of geheugenproblemen
• Gevoel van tintelingen of gevoelloosheid in handen en voeten
• Moeilijkheden met lopen of coördinatieproblemen

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Foliumzuurgebrek (vitamine B9-gebrek)

Een foliumzuurtekort ontstaat wanneer het lichaam niet genoeg vitamine B9 opneemt. Een tekort kan ontstaan door een verhoogde behoefte (bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap) of een eenzijdige voeding, vooral als de consumptie van foliumzuurbronnen door voedingsbeperkingen niet mogelijk is. De belangrijkste bronnen van foliumzuur zijn groene bladgroenten, peulvruchten, noten en verrijkte voedingsmiddelen. Ook hier kunnen bepaalde gezondheidstoestanden – zoals coeliakie, inflammatoire darmziekten – de opname van foliumzuur uit voeding beïnvloeden. Dit tekort is vooral kritisch voor zwangere vrouwen, omdat een onvoldoende foliumzuurspiegel het risico op geboorteafwijkingen bij de foetus, zoals neurale buisdefecten, kan verhogen (Cleveland Clinic, 2022).

Welke symptomen treden op bij een foliumzuurgebrek?

• Vermoeidheid en een gevoel van zwakte
• Hoofdpijn en prikkelbaarheid
• Bleekheid van de huid
• Kortademigheid
• Spijsverteringsproblemen zoals diarree of constipatie
• Gewichtsverlies

Wil je zelf een overzicht krijgen van je gezondheid?

Het uitvoeren van specifieke tests zoals de vitaminetekort test, de foliumzuurtest en de actieve vitamine B12-test van Homed-IQ biedt een nuttige manier om je voedingsstatus nauwkeurig en gemakkelijk vanuit huis te monitoren. Deze tests zijn waardevol voor iedereen die zijn vitaminegehalte wil controleren, maar vooral voor risicogroepen zoals veganisten, ouderen en vrouwen in de vruchtbare leeftijd, om tekorten vroegtijdig te herkennen en gezondheidsproblemen te voorkomen. Bescherm je gezondheid en verbeter je levenskwaliteit door tekorten vroegtijdig te herkennen.

De meest voorkomende mineralengebreken in één oogopslag

IJzertekort

IJzer is een mineraal dat vooral bekend staat om zijn functie als hoofdbestanddeel van hemoglobine, een eiwit in rode bloedcellen dat verantwoordelijk is voor het transport van zuurstof door het lichaam. IJzertekort is wereldwijd een van de meest voorkomende tekorten aan voedingsstoffen. IJzertekort is een van de meest voorkomende voedingstekorten wereldwijd. Het wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van onvoldoende ijzerinname via de voeding en een verhoogde behoefte (bijvoorbeeld tijdens een zwangerschap of menstruatie), die niet wordt gedekt. Daarnaast leiden bepaalde maag-darmziekten zoals de auto-immuunziekte coeliakie, chronische gastritis, vooral in combinatie met een Helicobacter pylori-infectie, ertoe dat ijzer uit voedsel niet effectief wordt opgenomen (NHS, 2024).

De symptomen van een ijzertekort kunnen subtiel beginnen en worden vaak over het hoofd gezien. Typische aanwijzingen zijn:

• Aanhoudende vermoeidheid en uitputting
• Bleekheid van de huid en slijmvliezen
• Kortademigheid bij lichte lichamelijke inspanning
• Duizeligheid of hoofdpijn
• Broze nagels

Bron: Van de Walle, 2023

Jodiumtekort

Jodiumtekort treedt op als het lichaam niet genoeg jodium opneemt, een essentieel mineraal dat nodig is voor de productie van schildklierhormonen. Een tekort kan ontstaan door onvoldoende opname van jodiumbronnen zoals bijvoorbeeld jodiumzout, zeevruchten, zuivelproducten en algen. Dit geldt vooral voor gebieden met jodiumarme bodems en wateren. Daarnaast kunnen bepaalde gezondheidsproblemen zoals de Hashimoto-thyreoïditis (een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem per ongeluk de schildklier aanvalt, wat leidt tot chronische ontsteking en verminderde schildklierfunctie) de jodiumopname en -benutting belemmeren. Een jodiumtekort is problematisch, omdat het kan leiden tot hypothyreoïdie en bij zwangere vrouwen tot ontwikkelingsstoornissen van de foetus (Cleveland Clinic, 2022).

Welke symptomen treden op bij een jodiumtekort?

Symptomen van een jodiumtekort omvatten:

• Schildkliervergroting (struma)
• Gewichtstoename en moeilijkheden met afvallen
• Vermoeidheid en zwakte
• Haaruitval
• Vermoeidheid en zwakte
• Gevoeligheid voor kou

Bron: Burgess, 2023

Zinktekort

Een zinktekort kan optreden als het lichaam niet genoeg zink uit de voeding opneemt. Een onvoldoende dieet met te weinig zinkrijke voedingsmiddelen zoals vlees, zeevruchten, zuivelproducten en volkorenproducten is een veelvoorkomende oorzaak. Daarnaast kan regelmatig alcoholgebruik negatief inwerken op de opname en opslag van zink. Ziekten die de opname van voedingsstoffen beïnvloeden, zoals coeliakie, de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, pancreasinsufficiëntie en chronische gastritis of maagoperaties, kunnen het vermogen van het lichaam om zink te gebruiken beïnvloeden, waardoor het risico op een tekort toeneemt (NIH, 2022).

Welke symptomen treden op bij een zinktekort?

Een zinktekort kan leiden tot de volgende symptomen:

• Verzwakt immuunsysteem en verhoogde vatbaarheid voor infecties
• Wondgenezingstoornissen
• Haaruitval
• Diaree
• Veranderingen in reuk- en smaakzin
• Vertraagde seksuele rijping en groeistoornissen bij kinderen

Bron: Plum et al., 2010

Magnesiumtekort

Een magnesiumtekort kan optreden als de opname van deze magnesiumrijke voedingsmiddelen onvoldoende is, wat vaak wordt veroorzaakt door een eenzijdige voeding of dieetbeperkingen. Magnesium zit in een verscheidenheid aan voedingsmiddelen, waaronder noten, zaden, volkorengranen, donkergroene bladgroenten en bananen. Ook een verhoogde behoefte aan magnesium, die optreedt bij intensieve lichamelijke inspanning of in stresssituaties, evenals een verhoogd verlies door het gebruik van diuretica of door ziekten die de voedingsopname belemmeren, kan leiden tot een tekort (NIH, 2022).

Welke symptomen treden op bij een magnesiumtekort?

Symptomen van een magnesiumtekort kunnen zijn:

• Spierkrampen en spasmen
• Mentale symptomen zoals apathie, depressie en prikkelbaarheid
• Vermoeidheid en zwakte
• Hartritmestoornissen
• Nervositeit en angstgevoelens

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Wil je zelf een overzicht krijgen?

Een magnesiumtest van Homed-IQ kan van groot nut zijn bij tekortverschijnselen, omdat magnesium een centrale rol speelt in tal van lichamelijke processen. Door je magnesiumniveau eenvoudig vanuit huis te controleren, kun je een tekort vroegtijdig herkennen en de nodige maatregelen nemen voordat er gezondheidsproblemen ontstaan.

Wat te doen bij tekorten?

Als je tekortverschijnselen vaststelt, moet je snel handelen om gezondheidsproblemen te voorkomen. Een door bloedtests bevestigd tekort vereist een individuele consultatie bij je arts, die gewoonlijk een aanpassing van je voeding, het innemen van voedingssupplementen en het onderzoeken van onderliggende aandoeningen omvat. Daarnaast is het belangrijk om je leefgewoonten te herzien en aan te passen om een voldoende voedingsinname te waarborgen en toekomstige tekorten te voorkomen.

Bronnen

Bernstein, A. (2024, February 23). Vitamin deficiency: Signs, symptoms, diagnosis, and management. Medical News Today. Retrieved April 23, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/signs-of-vitamin-deficiency

The Essential Toxin: Impact of Zinc on Human Health. (n.d.). NCBI. Retrieved April 23, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2872358/

Folate Deficiency Anemia: Symptoms, Causes & Treatment. (2022, September 12). Cleveland Clinic. Retrieved April 23, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24196-folate-deficiency-anemia

Hypomagnesemia: What It Is, Causes, Symptoms & Treatment. (2022, June 14). Cleveland Clinic. Retrieved April 23, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23264-hypomagnesemia

Iodine Deficiency: Symptoms, Causes, Treatment & Prevention. (2022, July 7). Cleveland Clinic. Retrieved April 23, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23417-iodine-deficiency

Iron deficiency anaemia. (n.d.). NHS. Retrieved April 23, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/iron-deficiency-anaemia/

Magnesium – Health Professional Fact Sheet. (2022, June 2). NIH Office of Dietary Supplements. Retrieved April 23, 2024, from https://ods.od.nih.gov/factsheets/Magnesium-HealthProfessional/#h8

Soliman, M. (n.d.). Iron Deficiency Anemia Signs and Symptoms. Healthline. Retrieved April 23, 2024, from https://www.healthline.com/nutrition/iron-deficiency-signs-symptoms

Stephens, C. (2018, February 12). 11 iodine deficiency signs. Medical News Today. Retrieved April 23, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/320891

Vitamin and Mineral Supplement Fact Sheets. (n.d.). NIH Office of Dietary Supplements. Retrieved April 23, 2024, from https://ods.od.nih.gov/factsheets/list-VitaminsMinerals/

Vitamin B12 Deficiency: Symptoms, Causes & Treatment. (2022, April 25). Cleveland Clinic. Retrieved April 23, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22831-vitamin-b12-deficiency

Vitamin D. (n.d.). NHS. Retrieved April 23, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/vitamins-and-minerals/vitamin-d/

Vitamin D Deficiency: Causes, Symptoms Treatment. (2022, August 2). Cleveland Clinic. Retrieved April 23, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15050-vitamin-d-vitamin-d-deficiency

Vitamin D Deficiency – StatPearls. (2023, July 17). NCBI. Retrieved April 23, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532266/Zinc – Health Professional Fact Sheet. (2022, September 28). NIH Office of Dietary Supplements. Retrieved April 23, 2024, from https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-HealthProfessional/