Symptomen van hartaandoeningen bij mannen

Cardiovasculaire (hart)ziekten verwijzen naar aandoeningen die de structuur of functie van het hart of de bloedvaten aantasten. Hartziekten kunnen aangeboren zijn (aanwezig bij de geboorte) of verworven (ontwikkelen zich tijdens iemands leven) (Cleveland Clinic, 2022). Hartziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in de EU, zowel bij vrouwen als bij mannen. Van alle hartziekten waren coronaire hartziekte (CAD) en beroertes de meest voorkomende doodsoorzaken, goed voor meer dan de helft van de sterfgevallen door hartziekten in de EU (OESO, 2022). Hartziekten zijn een belangrijk gezondheidsrisico voor mannen – mannen hebben een groter risico op CAD en hartaanvallen dan vrouwen, en ontwikkelen hartziekten meestal op jongere leeftijd (Bots et al., 2017). Hoewel hartziekten door verschillende factoren kunnen worden veroorzaakt, kunnen bepaalde risico’s worden verminderd door veranderingen in leefstijl en regelmatige gezondheidscontroles. In deze blog bespreken we de symptomen van de meest voorkomende hart- en vaatziekten bij mannen, evenals risicofactoren, diagnose en preventie.

Risicofactoren voor hartziekten bij mannen

Hoge bloeddruk, hoog cholesterol en roken zijn de belangrijkste risicofactoren voor hartaandoeningen bij zowel vrouwen als mannen. Verder zijn gewoonten als overmatig alcoholgebruik, overgewicht, gebrek aan lichaamsbeweging en een dieet met veel verzadigde vetten, transvetten en cholesterol risicofactoren voor hartziekten (Weidner, 2001). Aanhoudende stress en een familiegeschiedenis van hartziekten behoren ook tot de risicofactoren van hartziekten (Steptoe & Kivimäki, 2013).

Mannen lopen in alle leeftijdsgroepen een hoger risico op hart- en vaatziekten (Millett, 2018). Belangrijke risicofactoren voor hart- en vaatziekten bij mannen zijn onder andere de volgende:

• Diabetes: Diabetes treedt op wanneer het lichaam niet genoeg insuline kan maken of het niet effectief kan gebruiken, waardoor er te veel suiker in de bloedbaan komt. Een hoge bloedsuiker kan na verloop van tijd de bloedvaten beschadigen, waardoor het risico op hart- en vaatziekten toeneemt. Omdat mannen vaker diabetes type 2 hebben dan vrouwen (RKI, 2021), en ook meer kans hebben op niet gediagnosticeerde diabetes (CDC, 2022), is diabetes een belangrijke risicofactor voor hartziekten bij mannen.
• Roken: Roken kan het risico op hartziekten en beroerte 2 tot 4 keer verhogen in vergelijking met een niet-roker. Mannen gebruiken over het algemeen vaker tabaksproducten dan vrouwen, en er zijn ook studies die suggereren dat roken de beloningssystemen van mannen meer activeert dan die van vrouwen (NIDA, 2022).
• Overmatig alcoholgebruik: Alcoholgebruik wordt in verband gebracht met een verhoogde bloeddruk, hartfalen en ziekten van de hartspier (Johns Hopkins, 2022). Omdat volwassen mannen meer drinken dan vrouwen en meer geneigd zijn tot comazuipen (CDC, 2022), is inzicht in de invloed van alcohol op de gezondheid van het hart belangrijk bij de preventie van hartziekten.

Symptomen van hartziekten bij mannen

De meest voorkomende hart- en vaatziekten zijn een hartaanval, coronaire hartziekte en een beroerte. Hartziekten kunnen allerlei symptomen veroorzaken, waaronder aspecifieke symptomen als vermoeidheid, duizeligheid of kortademigheid. Een onregelmatige hartslag, hartkloppingen (een bonkend of kloppend gevoel in het hart) en zwelling van de benen en voeten kunnen ook wijzen op hartproblemen. Het is belangrijk op te merken dat de symptomen van hartaandoeningen bij mannen en vrouwen verschillend kunnen zijn. Mannen ervaren bijvoorbeeld eerder pijn op de borst dan vrouwen, terwijl vrouwen eerder symptomen als kortademigheid, vermoeidheid en misselijkheid ervaren (CDC, 2022).

Symptomen van een hartaanval bij mannen

Een hartaanval is een medische noodsituatie die optreedt wanneer de bloedtoevoer naar het hart verminderd of geblokkeerd is. Het is belangrijk om de symptomen van een hartaanval vroeg te herkennen, zodat de behandeling onmiddellijk kan worden gestart. Hartaanvallen komen vooral bij mannen voor en de meest voorkomende symptomen van een hartaanval zijn pijn op de borst of uitstralende pijn naar de linkerarm, schouder of elleboog (WHO, 2021). De volgende symptomen kunnen ook optreden bij een hartaanval bij mannen:

• Pijn of ongemak op de borst: ongemakkelijke druk, knelling, volheid of pijn.
• Gevoel van zwakte, flauwvallen, duizeligheid, eventueel gepaard gaande met koud zweet.
• Pijn of ongemak in de kaak, nek of rug.
• Pijn of ongemak in een of beide armen of schouders.
• Kortademigheid.

Bron: CDC, 2022

Zoek onmiddellijk medische noodhulp als je een van de bovenstaande symptomen ervaart, zelfs als je niet zeker weet dat je een hartaanval hebt.

Symptomen van coronaire hartziekte bij mannen

CAD is een ziekte waarbij de bloedvaten (slagaders) die het hart voeden beschadigd zijn door plaque-ophoping. Plaque bestaat uit cholesterolafzettingen en kan de slagaders na verloop van tijd vernauwen of verstoppen. De meest voorkomende symptomen van CAD bij mannen zijn benauwdheid in de vorm van een stekend of knellend gevoel op de borst, angst en zweten. Zoek bij deze symptomen onmiddellijk medische hulp (Mayo Clinic, 2022). CAD kan lange tijd vorderen zonder symptomen en wordt misschien pas ontdekt bij een volledige verstopping van de slagader (hartaanval). Het kennen van je risico op CAD, zelfs als je geen symptomen hebt, is belangrijk bij het voorkomen van een mogelijke noodtoestand voor het hart in de toekomst (CDC, 2022). Symptomen van CAD kunnen zijn:

• Angina: een pijnlijk, brandend, knellend of vol gevoel in de borstkas
• Kortademigheid
• Hartkloppingen
• Misselijkheid
• Zweten

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Symptomen van een beroerte bij mannen

Samen met hartaanvallen zijn beroertes de belangrijkste oorzaak van cardiovasculaire sterfte bij mannen en vrouwen. Het meest voorkomende type beroerte is een ischemische beroerte, die optreedt wanneer de bloedstroom naar de hersenen wordt geblokkeerd of verminderd door een bloedstolsel of plaque. De symptomen van een beroerte zijn over het algemeen hetzelfde tussen mannen en vrouwen, maar zijn belangrijk om te herkennen omdat onmiddellijke medische behandeling nodig is om hersenbeschadiging te voorkomen. Symptomen van een beroerte zijn onder andere:

• Moeite met spreken of begrijpen wat anderen zeggen
• Plotselinge, ernstige hoofdpijn
• Moeite met lopen, duizeligheid of verlies van coördinatie
• Zwakte of gevoelloosheid van gezicht, arm of benen, meestal aan één kant van het lichaam
• Problemen met zien, zoals verlies van zicht in één of beide ogen

Bron: Mayo Clinic, 2022

Diagnose stellen van hartaandoeningen bij mannen

Als je symptomen ervaart die kunnen wijzen op een hartziekte, ga dan zeker naar je huisarts. Een vroege diagnose en behandeling is essentieel om cardiovasculaire noodsituaties zoals een beroerte of hartaanval te voorkomen. De arts zal je vragen naar je symptomen, je persoonlijke en familiale medische geschiedenis, en je levensstijl, zoals hoe vaak je sport en of je rookt. Daarnaast kunnen verschillende bloedtesten voor bijvoorbeeld cholesterol en lipiden worden uitgevoerd om een diagnose te stellen, evenals de volgende onderzoeken:

• Elektrocardiogram (ECG): Deze test meet de elektrische impulsen van je hart en kan gebruikt worden om hartritmestoornissen (onregelmatige hartslag) of een hartaanval vast te stellen.
• Stresstest: Deze test wordt gedaan terwijl je oefent op een loopband en daarbij hart- of bloeddrukmeters draagt. Het geeft informatie over hoe goed het hart werkt als het hard pompt.
• Echocardiogram: Deze test geeft een beeld van je hart met behulp van een echografie. Een echocardiogram kan structurele afwijkingen van het hart opsporen en onderzoeken hoe goed het hart presteert.
• Coronair angiogram: Deze test kan worden gedaan na een hartaanval of angina pectoris. Een katheter (klein buisje) wordt ingebracht in een slagader in de lies, arm of pols. De katheter wordt door de slagader bewogen tot hij het hart bereikt. Vervolgens wordt een speciale kleurstof in de bloedvaten gespoten, waardoor een röntgenfoto kan worden gemaakt. Hierop is te zien waar en in welke mate de kransslagaders vernauwd of geblokkeerd zijn.
• CT-scan of MRI van het hart: een CT-scan of MRI maakt beelden van het hart en de borstkas. Deze beelden kunnen mogelijke verstopte bloedvaten of andere problemen met de hartstructuur aantonen.

Bron: Mayo Clinic, 2022

Preventie van hartziekten bij mannen

Hartziekten zijn een ernstig gezondheidsprobleem met een hoog sterftecijfer (WHO, 2023). Door risicofactoren te beheersen en gezonde leefstijlkeuzes te maken, kun je je risico op hartziekten en een hartaanval verlagen.

Het voorkomen van hartziekten begint met het kennen van je risico. Als je je zorgen maakt over je risico op hartziekten maak dan een afspraak met je huisarts, ook als je geen symptomen ervaart. Als je je hartgezondheid wilt controleren zonder een arts te bezoeken, controleert Homed-IQ’s Hartziekte Bloedtest thuis met behulp van een vingerprik bloedmonster je cholesterol, lipiden en bloedsuiker. Andere tips om hartziekten te voorkomen zijn:

1. Wees op de hoogte van je gezondheidsstatus: Hoog cholesterol, hoge bloedsuiker, hoge bloeddruk en verhoogde ontstekingswaarden (hs-CRP) worden in verband gebracht met een verhoogd risico op hartziekten. Omdat veel van deze aandoeningen geen symptomen veroorzaken, kun je door je te laten testen je risico kennen en je laten behandelen voordat er een hartziekte ontstaat. Interesse om jezelf regelmatig te controleren? Homed-IQ’s Bloedsuikertest, Ontstekingstest, en Cholesterol en Lipiden Test zijn laboratorium bloedtesten die markers van hartgezondheid controleren waar en wanneer je maar wilt.
2. Medische aandoeningen beheren: als je diabetes, een hoog cholesterolgehalte of een hoge bloeddruk hebt, is het belangrijk om je vaak te laten controleren en maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat deze aandoeningen goed onder controle zijn. Je cholesterol, bloeddruk en bloedsuiker binnen een gezond bereik houden helpt het risico op hartziekten in de toekomst te verminderen. Spreek met je arts over hoe je eventuele medische aandoeningen het beste kunt beheren en controleren.
3. Verander je leeftstijl op een voor het hart gezonde manier: Dit omvat het eten van een evenwichtige, gezonde voeding, minder alcohol drinken en stoppen met roken.
4. Behoud een gezond gewicht en beweeg regelmatig: hoewel gewichtsverlies ontmoedigend kan zijn, is gebleken dat zelfs licht gewichtsverlies gunstig is voor de gezondheid van het hart, zelfs als een deel van het gewicht er later weer bij komt (Hartmann-Boyce et al., 2023). Wat lichaamsbeweging betreft, kun je nog steeds een verschil maken voor de gezondheid van het hart zonder de sportschool te bezoeken. Van regelmatige matige lichaamsbeweging, zoals wandelen, is ook vastgesteld dat het de gezondheid van het hart verbetert (Murtagh et al., 2010).

Behandeling van hartziekten

Als je de diagnose hartziekte krijgt zal je arts je adviseren welke behandelingen worden aanbevolen. Afhankelijk van de ernst en het type hartziekte kunnen de volgende behandelingen worden toegepast:

• Aanpassing van de leefstijl: mannen met een verhoogd risico of een hartziekte krijgen het advies hun leefstijl aan te passen om het risico op verdere schade aan hun hart te verminderen, zoals meer lichaamsbeweging, een vetarm dieet eten, of stoppen met roken.
• Medicatie: afhankelijk van het type hartziekte kunnen medicijnen worden voorgeschreven. Veel gebruikte medicijnen voor de behandeling van hartaandoeningen zijn antihypertensiva, cholesterolverlagers en bloedverdunners.
• Operatie: In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om de hartziekte te behandelen, zoals het inbrengen van een stent of een bypassoperatie.
• Hartgezondheidsprogramma’s: hartrevalidatieprogramma’s zijn programma’s onder medisch toezicht die bedoeld zijn om de gezondheid van hart en bloedvaten te verbeteren. Ze omvatten meestal oefentraining, voorlichting over een hartgezonde levensstijl, en emotionele steun.

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Bronnen

Bots, S. H., Peters, S. A., & Woodward, M. (2017). Sex differences in coronary heart disease and stroke mortality: a global assessment of the effect of ageing between 1980 and 2010. BMJ Global Health, 2(2), e000298. https://doi.org/10.1136/bmjgh-2017-000298

Center for Disease Control and Prevention. (2022, March 15). Diabetes and men.
https://www.cdc.gov/diabetes/risk-factors/diabetes-and-men.html

Centers for Disease Control and Prevention. (2022, October 31). Excessive alcohol use is a risk to men’s health. https://www.cdc.gov/alcohol/fact-sheets/mens-health.htm#:~:text=Adult%20Men%20Drink%20More%20than,with%2049%25%20of%20adult%20women.&text=Men%20are%20more%20likely%20to,compared%20with%2013%25%20of%20women.

Cleveland Clinic. (2022, January 9). Heart Diseases. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24129-heart-disease

Hartmann-Boyce, J., Theodoulou, A., Oke, J., Butler, A. R., Bastounis, A., Dunnigan, A., Byadya, R., Cobiac, L. J., Scarborough, P., Hobbs, R. J., Sniehotta, F. F., Jebb, S. A., & Aveyard, P. (2023). Long-Term Effect of Weight Regain Following Behavioral Weight Management Programs on Cardiometabolic Disease Incidence and Risk: Systematic Review and Meta-Analysis. Circulation-cardiovascular Quality and Outcomes. https://doi.org/10.1161/circoutcomes.122.009348

Johns Hopkins Medicine. (2022, February 16). Alcohol and Heart Health: Separating Fact from Fiction. https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/alcohol-and-heart-health-separating-fact-from-fiction

Mayo Clinic. (2022, August 24). Heart disease symptoms and causes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-disease/symptoms-causes/syc-20353118

Mayo Clinic. (2022, August 25). Heart disease Diagnosis and treatment. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-disease/diagnosis-treatment/drc-20353124

Mayo Clinic. (2022, January 22). Heart disease in women: Understand symptoms and risk factors

Millett E R C, Peters S A E, Woodward M. (2018). Sex differences in risk factors for myocardial infarction: cohort study of UK Biobank participants. BMJ. 363. https://doi.org/10.1136/bmj.k4247

Murtagh, E. M., Murphy, M. H., & Boone-Heinonen, J. (2010). Walking: the first steps in cardiovascular disease prevention. Current Opinion in Cardiology, 25(5), 490–496. https://doi.org/10.1097/hco.0b013e32833ce972

National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion , Division for Heart Disease and Stroke Prevention. (2022, October 14). Men and Heart Disease. https://www.cdc.gov/heartdisease/men.htm#:~:text=About%201%20in%2013%20(7.7,men%20have%20coronary%20heart%20disease.&text=Half%20of%20the%20men%20who,disease%20had%20no%20previous%20symptoms.&text=Even%20if%20you%20have%20no,at%20risk%20for%20heart%20disease.

National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Division for Heart Disease and Stroke Prevention. (2022, July 12). Heart Attack Symptoms, Risk, and Recovery. https://www.cdc.gov/heartdisease/heart_attack.htm

National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. (2021, September). Overweight and obesity statistics. https://www.niddk.nih.gov/health-information/health-statistics/overweight-obesity#:~:text=including%20severe%20obesity).-,About%201%20in%2011%20adults%20(9.2%25)%20have%20severe%20obesity,who%20are%20overweight%20(27.5%25).

National Institute of Drug Abuse. (2022, May). Are there gender differences in tobacco smoking?

OECD. (2022). Health at a Glance: Europe 2022: State of Health in the EU Cycle. OECD iLibrary. https://www.oecd-ilibrary.org/sites/a72a34af-en/index.html?itemId=/content/component/a72a34af-en#:~:text=In%202019%20(before%20the%20pandemic,all%20deaths%20(Figure%203.7).

Robert Koch Institute. ( 2021, September). Journal of Health Monitoring. https://www.rki.de/EN/Content/Health_Monitoring/Health_Reporting/GBEDownloadsJ/JoHM_03_2021_GEDA_2019_2020_EHIS_EN.pdf?__blob=publicationFile

Steptoe, A., Kivimäki, M. (2013). Stress and Cardiovascular Disease: An Update on Current Knowledge. Annual Review of Public Health (34). 337-355. https://doi.org/10.1146/annurev-publhealth-031912-114452

Weidner G. (2000). Why do men get more heart disease than women? An international perspective. Journal of American college health : J of ACH, 48(6), 291–294. https://doi.org/10.1080/07448480009596270

WHO. (2021, June 11). Cardiovascular disease. https://www.rki.de/EN/Content/Health_Monitoring/Health_Reporting/GBEDownloadsJ/JoHM_03_2021_GEDA_2019_2020_EHIS_EN.pdf?__blob=publicationFile

WHO. (2023, March 16). Hypertension. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension

WHO. (2023). Cardiovascular disease. https://www.who.int/health-topics/cardiovascular-diseases#tab=tab_1