Soya is een eiwitrijke plant die in een verscheidenheid van voedingsmiddelen wordt gebruikt. Maar wist je dat sommige mensen allergisch kunnen reageren op dit schijnbaar onschuldige eiwit? Gezien de toenemende populariteit van het plantaardige dieet, zou deze informatie voor jou bijzonder relevant kunnen zijn. Lees verder om meer te leren over soja-allergieën, hun oorzaken, symptomen en diagnose.

Inhoudsopgave

• Wat is soja en in welke voedingsmiddelen zit het?
• Wat gebeurt er in het lichaam bij een soja-allergie?
• Zijn soja-allergieën wijdverspreid?
• Kan je later in je leven een soja-allergie ontwikkelen?
• Wat zijn de oorzaken van een soja-allergie?
• Welke symptomen treden op bij een soja-allergie?
• Zijn er kruisreacties tussen soja en andere voedingsmiddelen of allergenen?
• Is sojalecithine veilig voor iemand met een soja-allergie?
• Hoe wordt een soja-allergie gediagnosticeerd?
• Welke behandelingen zijn er voor soja-allergieën?
• Samenvatting

Wat is soja en in welke voedingsmiddelen zit het?

Soja, ook bekend als Glycine max, is een plantensoort uit de familie van de peulvruchten. Oorspronkelijk uit Oost-Azië, heeft het zich gevestigd als een van de belangrijkste gewassen wereldwijd, zowel vanwege zijn hoge eiwitgehalte als vanwege zijn veelzijdigheid. De belangrijkste component van soja zijn de sojabonen, waaruit een verscheidenheid van voedingsmiddelen en producten wordt gemaakt. Door het hoge eiwitgehalte en de veelzijdigheid van soja is het een belangrijk ingrediënt in veel vegetarische en veganistische voedingsmiddelen. De meest voorkomende voedingsmiddelen die van soja worden gemaakt, zijn:

• Tofu
• Sojamelk
• Sojasauc
• Tempeh (gefermenteerde sojabonen)
• Miso (pittige pasta gemaakt van gefermenteerde sojabonen en granen)
• Edamame (jonge, groene sojabonen)
• Sojaolie
• Sojalecithine (bijproduct van de sojaolieproductie, vaak gebruikt als emulgator in voedingsmiddelen en andere producten)

Bron: Britannica, 2023

Interessant om te weten: Soja bevat fyto-oestrogenen, plantaardige stoffen die een vergelijkbare structuur hebben als het menselijke hormoon oestrogeen. Hun effect is zwakker dan dat van het eigen oestrogeen van het lichaam, maar ze kunnen nog steeds invloed hebben op hormonale processen in het lichaam (Cleveland Clinic, 2022).

Wat gebeurt er in het lichaam bij een soja-allergie?

Soja-allergie behoort tot de voedselallergieën en is een overdreven en vaak schadelijke reactie van het immuunsysteem op stoffen die normaal gesproken onschadelijk zijn – in dit geval op eiwitten die in soja aanwezig zijn.

Wanneer iemand die allergisch is voor soja, soja of sojahoudende producten consumeert, identificeert het immuunsysteem de soja-eiwitten ten onrechte als schadelijke indringers. Als reactie hierop produceert het lichaam specifieke antilichamen, bekend als immuunglobuline E (IgE). Bij hernieuwd contact met het allergeen – dus bij de volgende consumptie van soja – binden de soja-eiwitten aan de IgE-antilichamen. Dit leidt tot de vrijgave van histamine en andere chemicaliën. Het zijn deze chemicaliën, met name histamine, die allergische symptomen veroorzaken.

Het is belangrijk te begrijpen dat niet elke reactie op soja noodzakelijkerwijs een allergische reactie is. Sommige mensen kunnen ook een voedselintolerantie voor soja hebben, waarbij het mechanisme en de symptomen verschillend kunnen zijn en niet afhankelijk zijn van het IgE-antilichaam. Terwijl allergieën doorgaans snel optreden, kunnen intolerantiereacties langzamer zijn en minder acuut (Cleveland Clinic, 2022).

Zijn soja-allergieën wijdverspreid?

De prevalentie van soja-allergieën in het westerse deel van de wereld varieert afhankelijk van de studie en onderzochte bevolkingsgroep. Een review van 40 studies vond dat de gemiddelde prevalentie van soja-allergieën in de algemene bevolking tussen 0 en 0,5% ligt (Katz et al., 2014).

Kan je later in je leven een soja-allergie ontwikkelen?

Ja, een soja-allergie kan zich ook later in het leven ontwikkelen, hoewel het vaker bij kinderen voorkomt. Allergieën kunnen op elke leeftijd ontstaan, zelfs op volwassen leeftijd, door veranderingen in het immuunsysteem of herhaalde blootstelling aan soja. De symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig (Asero et al., 2016).

Wat zijn de oorzaken van een soja-allergie?

De precieze oorzaken van het ontwikkelen van een soja-allergie zijn niet volledig duidelijk, maar er zijn enkele factoren die het risico van een persoon kunnen verhogen:

• Genetica: Mensen met een familiegeschiedenis van allergieën, of het nu gaat om voedselallergieën, hooikoorts, astma of eczeem, hebben een verhoogd risico om zelf allergieën te ontwikkelen.
• Leeftijd: Soja-allergieën komen vaker voor bij kinderen. Veel kinderen overwinnen deze allergie echter op schoolleeftijd.
• Andere allergieën: Mensen die al een andere voedselallergie hebben, kunnen een verhoogd risico hebben om ook een soja-allergie te ontwikkelen.
• Vroeg contact met soja: Sommige studies suggereren dat vroege blootstelling aan sojaproducten op zuigelingenleeftijd het risico op een latere soja-allergie kan verhogen. .

Het is belangrijk om op te merken dat niet iedereen die aan deze risicofactoren wordt blootgesteld, een soja-allergie zal ontwikkelen. Het exacte mechanisme waarom sommige mensen allergisch reageren op soja en anderen niet, is nog onderwerp van onderzoek (Cleveland Clinic, 2022).

Welke symptomen treden op bij een soja-allergie?

De symptomen van een soja-allergie kunnen lijken op die van andere voedselallergieën. Tot de meest voorkomende behoren:

• Huidreacties: Jeuk, netelroos of zwellingen
• Maag-darmklachten: Misselijkheid, buikpijn of diarree
• Ademhalingsreacties: Kortademigheid, hoesten of niezen
• Anafylactische shock: Dit is een acute, potentieel levensbedreigende reactie van het lichaam op een allergeen, in dit geval soja. Symptomen kunnen ademhalingsmoeilijkheden, een beklemmend gevoel in borst en keel, snelle hartslag en een plotselinge bloeddrukdaling omvatten, wat kan leiden tot flauwvallen of shock.

Het is cruciaal om bij de eerste tekenen van een anafylactische shock onmiddellijk medische hulp te zoeken, aangezien dit levensbedreigend kan zijn (MedlinePlus, 2018; Mayo Clinic, 2021).

Hoe weet je of je een soja-allergie hebt?

Een soja-allergie herken je aan symptomen die kort na het eten van soja optreden, zoals huiduitslag, jeuk, zwellingen, maagklachten, misselijkheid, diarree, ademhalingsproblemen of in ernstige gevallen een anafylactische reactie. De diagnose wordt vaak gesteld door middel van allergietests, zoals een huidpriktest of een bloedtest.

Zijn er kruisreacties tussen soja en andere voedingsmiddelen of allergenen?

Kruisreacties treden op wanneer het immuunsysteem van een persoon door de structurele gelijkenis tussen bepaalde eiwitten in verschillende stoffen verward raakt. In het geval van soja betekent dit dat een persoon die allergisch is voor soja ook allergisch kan reageren op andere voedingsmiddelen of stoffen omdat hun eiwitten lijken op die van soja (Worm et al., 2014). Niet iedereen met een soja-allergie zal kruisreacties ervaren met andere stoffen zoals pinda’s of andere peulvruchten of berkenpollen. Bij vermoeden van kruisreacties moet men een arts raadplegen om onverwachte allergische reacties te voorkomen.

In verband met soja is er ook het pollen-voedselsyndroom, ook bekend als oraal allergiesyndroom. Dit is een vorm van kruisallergie waarbij mensen die allergisch zijn voor berkenpollen soms symptomen kunnen vertonen bij het eten van soja. De reden hiervoor is dat de eiwitten in berkenpollen en soja structureel vergelijkbaar zijn en soms door het immuunsysteem verward kunnen worden (NHS, 2023).

Is sojalecithine veilig voor iemand met een soja-allergie?

Sojalecithine is een product dat wordt gewonnen bij de productie van sojaolie. In voedingsmiddelen wordt het vooral gebruikt om de consistentie te verbeteren en het mengen van ingrediënten te vergemakkelijken die normaal gesproken zouden scheiden. Hoewel sojalecithine wordt gewonnen uit sojabonen, bevat het slechts sporen van de soja-eiwitten die normaal gesproken allergische reacties veroorzaken. Daarom is het risico op een allergische reactie op sojalecithine voor mensen met een soja-allergie relatief laag. Toch is het aan te raden dat mensen met een ernstige soja-allergie voorzichtig zijn en het risico bespreken met hun dokter (ACAAI, 2019).

Hoe wordt een soja-allergie gediagnosticeerd?

Een correcte diagnose is cruciaal voor het begrijpen en omgaan met een soja-allergie. Als je vermoedt dat je een soja-allergie hebt, voeren dokters gewoonlijk een reeks tests uit om de allergie te bevestigen en de ernst ervan te bepalen. De gangbare diagnosemethoden zijn:

• Huidpriktest: Hierbij wordt een kleine hoeveelheid van het allergeen op de huid aangebracht, meestal op de onderarm of rug. Als binnen korte tijd een reactie zoals een bultje optreedt, duidt dit op een allergie.
• Bloedtest: Hierbij wordt gezocht naar specifieke antilichamen tegen soja-eiwitten. Een verhoogde waarde van de antilichamen kan wijzen op een allergie.
• Eliminatiedieet: Je haalt soja en sojahoudende producten volledig uit je dieet voor een bepaalde periode. Als de symptomen verdwijnen en bij het opnieuw introduceren van soja weer optreden, kan dit duiden op een allergie.
• Provocatietest: Onder medisch toezicht krijg je een gecontroleerde hoeveelheid soja toegediend om een allergische reactie uit te lokken. Dit is de definitieve test, maar kan alleen in een veilige omgeving worden uitgevoerd.

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Wil jij een overzicht van jouw gezondheidsstatus?

De uitgebreide allergietest van Homed-IQ biedt een gedetailleerde analyse om potentiële allergenen, inclusief soja, te identificeren. Precies weten welke allergieën je hebt en hun mogelijke kruisreacties kunnen je helpen je levensstijl en eetgewoonten dienovereenkomstig aan te passen. Deze test kan gemakkelijk vanuit huis worden gedaan.

Welke behandelingen zijn er voor soja-allergieën?

Algemene tips

• Vermijd sojaproducten: Dit is de meest effectieve manier om allergische reacties te voorkomen. Lees altijd de ingrediëntenlijsten van voedingsmiddelen en wees extra voorzichtig in restaurants.
• Let op kruisreacties: Sommige mensen die allergisch zijn voor soja kunnen ook allergisch reageren op andere voedingsmiddelen. Het is belangrijk om je bewust te zijn van deze mogelijke kruisreacties.
• Noodplan: Zorg altijd voor een actueel allergie-noodplan en zorg dat je weet hoe en wanneer je medicijnen, vooral adrenaline-autoinjectoren, moet gebruiken.
• Informeer vrienden, collega’s en familie: Het is belangrijk dat de mensen om je heen op de hoogte zijn van je allergie. Zij kunnen in een noodgeval helpen en zijn beter voorbereid om rekening te houden met jouw behoeften.
• Draag een medische armband: Zo’n armband kan in een noodgeval levensreddend zijn door hulpverleners belangrijke informatie over je allergie te geven.

Medicamenteuze therapie

• Antihistaminica: Deze medicijnen helpen milde allergische reacties te verlichten door de werking van histamine te blokkeren, een stof die vrijkomt bij allergische reacties.
• Corticosteroïden: In de vorm van crèmes of tabletten kunnen ze helpen allergische huidreacties te verminderen.
• Adrenaline (epinefrine): Voor personen die aan ernstige allergische reacties lijden, is het van levensbelang om altijd een adrenaline-autoinjector bij zich te dragen. Dit medicijn kan toegediend worden bij tekenen van een anafylactische shock.

Bronnen: NHS, 2023; Mayo Clinic, 2021

Het is belangrijk om te onthouden dat iedereen anders reageert op allergieën. Bij het kiezen van de juiste therapie moet je altijd advies inwinnen bij een allergoloog of een andere medische professional.

Samenvatting

Soja-allergieën komen vooral bij kinderen voor en kunnen een verscheidenheid aan symptomen veroorzaken. Door de oorzaken te begrijpen, de symptomen te herkennen en te weten welke voedingsmiddelen soja bevatten, kunnen getroffenen veiligere keuzes maken.

Bronnen

Alarcon, P. (n.d.). A comprehensive review of sensitization and allergy to soy-based products. PubMed. Retrieved August 22, 2023, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24425446/

Anaphylaxis – Symptoms & causes. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved August 22, 2023, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/anaphylaxis/symptoms-causes/syc-20351468

Food allergies resulting from immunological cross-reactivity with inhalant allergens: Guidelines from the German Society for Allergology and Clinical Immunology (DGAKI), the German Dermatology Society (DDG), the Association of German Allergologists … (n.d.). NCBI. Retrieved August 22, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4479449/

Food Allergy | Anaphylaxis | Food Allergies. (2018, April 23). MedlinePlus. Retrieved August 22, 2023, from https://medlineplus.gov/foodallergy.html

Food allergy – Diagnosis and treatment. (2021, December 31). Mayo Clinic. Retrieved August 22, 2023, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/food-allergy/diagnosis-treatment/drc-20355101

Food allergy – Illnesses and conditions. (2023, May 29). NHS inform. Retrieved August 22, 2023, from https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/nutritional/food-allergy

Menopause Diet: What to Eat to Help Manage Symptoms. (2022, July 5). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved August 22, 2023, from https://health.clevelandclinic.org/menopause-diet/

Soy Allergy: Causes, Symptoms, Tests & Treatment. (2022, September 15). Cleveland Clinic. Retrieved August 22, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11320-soy-allergy

Soy Allergy | Causes, Symptoms & Treatment | ACAAI Public Website. (n.d.). American College of Allergy Asthma and Immunology. Retrieved August 22, 2023, from https://acaai.org/allergies/allergic-conditions/food/soy/

Soybean | Description, Cultivation, Products, & Facts. (2023, August 14). Britannica. Retrieved August 22, 2023, from https://www.britannica.com/plant/soybean

Unusual allergy to soy appeared in adult age. (n.d.). PubMed. Retrieved August 30, 2023, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27152605/