Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Of je nu naar de huisarts gaat, een gezondheidscentrum bezoekt of het gewoon thuis regelt – de mogelijkheden om je op seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) te laten testen zijn veelzijdig en toegankelijker dan ooit. Maar wat zijn de verschillen tussen deze opties, en welke past het beste bij jou? In dit artikel lees je alles over de verschillende testmogelijkheden, waarom regelmatige tests belangrijk zijn, en hoe je je eigen gezondheid en die van je partner het beste kunt beschermen. Een SOA-test is niet alleen een stap richting zekerheid, maar ook een teken van verantwoordelijkheid.
Inhoudsopgave
- Wat is een SOA-test en welke infecties worden getest?
- Wanneer zou je een SOA-test moeten doen?
- Hoe verloopt een soa-test?
- Waar kun je je laten testen op een SOA?
- Zijn SOA-tests anoniem en gratis?
- Hoe kun je jezelf beschermen tegen SOA’s?
- Samenvatting
Wat is een SOA-test en welke infecties worden getest?
Een test op seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA-test) wordt gebruikt om SOA’s te diagnosticeren die via seksueel contact worden overgedragen. Met zo’n test kunnen bijvoorbeeld infecties met chlamydia, gonorroe, HIV, syfilis, genitale herpes, hepatitis B en C, trichomonas en HPV worden opgespoord. Deze test is belangrijk om infecties vroegtijdig te detecteren, complicaties te voorkomen en verdere verspreiding tegen te gaan (Cleveland Clinic, 2023).
Wanneer zou je een SOA-test moeten doen?
Een SOA-test wordt aanbevolen:
- Na onbeschermde seks met nieuwe of wisselende partners.
- Bij symptomen zoals ongewone afscheiding, pijn of veranderingen aan de huid in het genitale gebied.
- Voor het begin van een nieuwe relatie, om duidelijkheid te scheppen.
- Tijdens een zwangerschap, om risico’s voor het kind uit te sluiten.
- Regelmatig, als je tot een risicogroep behoort (bijv. wisselende partners, onbeschermde seks, eerdere SOA’s, gedwongen seksuele handelingen, drugs- of alcoholmisbruik, leeftijd: 15–24 jaar).
Bronnen: NHS, 2024; Mayo Clinic, 2023
Aangezien veel SOA’s symptoomloos verlopen, kunnen infecties vaak onopgemerkt blijven en langdurig onbehandeld blijven. Dit vergroot het risico op ernstige langdurige gevolgen, zoals onvruchtbaarheid, chronische pijn, complicaties tijdens de zwangerschap of een verhoogde vatbaarheid voor andere infecties zoals HIV. Daarom is het belangrijk om je ook zonder klachten te laten testen (Deal, C., et al., 2004).
Hoe verloopt een soa-test?
Een SOA-test bestaat uit meerdere stappen. Eerst wordt een anamnese afgenomen, waarbij je klachten, seksuele gewoonten en risicofactoren worden besproken. Daarna worden, afhankelijk van de verdenking, monsters afgenomen, zoals bloed, urine of uitstrijkjes uit het genitale gebied, de keel of de anus. Deze monsters worden vervolgens in het laboratorium onderzocht op ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen of parasieten. Meestal krijg je de testresultaten binnen een paar dagen. Bij een positieve uitslag wordt een behandeling gestart, bijvoorbeeld met antibiotica of antivirale middelen, en krijg je advies over verdere preventieve maatregelen (Cleveland Clinic, 2023).
Waar kun je je laten testen op een SOA?
Huisartsen en specialisten
Huisartsen, dermatologen en urologen bieden SOA-tests aan. Dit is vooral handig als er een vermoeden van een SOA is, je symptomen hebt of behoefte hebt aan uitgebreide uitleg en advies. Artsen kunnen je individuele risicofactoren in kaart brengen en gerichte tests uitvoeren.
GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)
Veel GGD-locaties bieden SOA-tests aan. Het aanbod verschilt per locatie, dus het is slim om van tevoren even te bellen of online informatie op te zoeken.
Gespecialiseerde klinieken en adviescentra
HIV/SOA-centra en gespecialiseerde klinieken bieden uitgebreide tests en consulten aan. Deze instellingen hebben goed opgeleid personeel en richten zich vooral op mensen met een verhoogd risico op een SOA. Vaak kun je hier ook terecht voor specifieke tests voor minder vaak voorkomende SOA’s.
Zelftests
SOA-zelftests kun je online, bij drogisterijen of in apotheken kopen. Hiermee kun je thuis op een discrete manier monsters afnemen en naar een laboratorium opsturen. Aanbieders zoals Homed-IQ bieden bijvoorbeeld tests voor specifieke infecties zoals chlamydia en gonorroe, maar ook meer uitgebreide opties zoals de Basic-4-SOA-test of de SOA-test extra uitgebreid. Weet je niet welke test je nodig hebt? Gebruik dan de Test-Guideline voor een aanbeveling. De tests zijn makkelijk te gebruiken, maar bij een positieve uitslag moet je altijd een arts raadplegen.
Zijn SOA-tests anoniem en gratis?
Duitsland:
In Duitsland bieden gezondheidsdiensten vaak gratis en anonieme SOA-tests aan. Informeer in jouw regio naar de kosten en welke infecties getest worden. Huisartsen en specialisten testen niet anoniem, maar bij klachten of een duidelijk risico worden de kosten door de ziektekostenverzekering gedekt (Liebesleben, 2024). Vrouwen tot 25 jaar kunnen zich jaarlijks gratis bij de gynaecoloog laten testen op chlamydia (Gemeinsamer Bundesausschuss, 2009). Tests zonder medische indicatie zijn voor eigen rekening.
Nederland:
Bij de GGD zijn SOA-tests gratis en anoniem voor risicogroepen zoals jongeren onder de 25 jaar, mannen die seks hebben met mannen (MSM) en mensen met vaak wisselende partners. Voor anderen worden vaak kosten in rekening gebracht (GGD Amsterdam, n.d.). Tests bij huisartsen of specialisten zijn niet anoniem, maar worden bij klachten of een medische noodzaak wel vergoed door de zorgverzekering. Tests zonder duidelijke medische reden moet je zelf betalen.
In beide landen zijn zelftests van drogisterijen, apotheken of online een eenvoudige en discrete manier om je op SOA’s te laten testen.
Hoe kun je jezelf beschermen tegen SOA’s?
De onderstaande afbeelding laat zien hoe je jezelf effectief kunt beschermen tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s):
Samenvatting
SOA-tests zijn belangrijk om seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia, gonorroe of HIV vroegtijdig op te sporen en te behandelen. Je kunt je laten testen bij huisartsen, GGD’s, gespecialiseerde klinieken of via zelftests voor thuisgebruik. De mogelijkheden verschillen qua anonimiteit, kosten en testbereik. Een test bestaat meestal uit een anamnese, het afnemen van monsters zoals bloed of urine, en een analyse in het laboratorium. Preventieve maatregelen, zoals het gebruik van condooms en regelmatige tests, zijn essentieel om jezelf te beschermen tegen SOA’s.
Bronnen
Cleveland Clinic. (2023). STD/STI Testing: What To Expect. Cleveland Clinic. Retrieved December 27, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/std-testing
Deal, C., Cates, W., Peeling, R., & Wald, A. (2004). Long-term Clinical Sequelae of Sexually Transmitted Infections in Women. Emerging Infectious Diseases, 10(11), e2. https://doi.org/10.3201/eid1011.040622_02
Gemeinsamer Bundesausschuss. (2009). Chlamydien-Test für Frauen bis 25 Jahre. Retrieved 12 28, 2024, from https://www.g-ba.de/downloads/17-98-2509/2009-10-19_G-BA_Versicherteninformation_Chlamydienscreening_bf.pdf
GGD Amsterdam. (n.d.). STI test at GGD Amsterdam Public Health Service. GGD Amsterdam. Retrieved December 27, 2024, from https://www.ggd.amsterdam.nl/english/sti-hiv-sense/sti-test/
Liebesleben. (2024). Test auf Geschlechtskrankheiten – STI. Liebesleben. Retrieved December 27, 2024, from https://www.liebesleben.de/fuer-alle/sexuell-uebertragbare-infektionen/sti-tests/
Mayo Clinic. Op 29 oktober 2024 ontleend aan (2023, September 8). Sexually transmitted diseases (STDs) – Symptoms and causes. Mayo Clinic. Retrieved December 27, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sexually-transmitted-diseases-stds/symptoms-causes/syc-20351240
NHS. (2024, May 13). Sexually transmitted infections (STIs). NHS. Retrieved December 27, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/sexually-transmitted-infections-stis/
