Arteriosclerose is een algemene term die verschillende ziekten beschrijft waarbij de slagaderwand verdikt en verhard is. Dit kan leiden tot ernstige complicaties voor de gezondheid, waaronder hartaandoeningen en beroertes. Wat veroorzaakt zulke veranderingen in onze bloedvaten en hoe kunnen we ze beïnvloeden? In dit artikel nemen we de oorzaken en symptomen van aderverkalking onder de loep, evenals de mogelijkheden voor diagnose, behandeling en preventie. Wilt u belangrijke indicatoren voor de gezondheid van uw hart thuis meten? Met de Homed-IQ Hart- en vaatziekten test kunnen gebruikers hun bloedglucose (HbA1c), cholesterol en triglyceriden meten vanuit het comfort van hun eigen huis.

Inhoudsopgave

• Wat is aderverkalking?
• Wat zijn de oorzaken van aderverkalking?
• Wat zijn de risicofactoren voor vaatziekten?
• Waar kan aderverkalking optreden?
• Welke symptomen kunnen optreden bij aderverkalking?
• Wat zijn de complicaties van aderverkalking?
• Hoe wordt deze arterieziekte gediagnostiseerd?
• Hoe wordt aderverkalking behandeld?
• Hoe aderverkalking te voorkomen?

Wat is aderverkalking?

Arteriosclerose, ook wel slagaderziekte of arteriosclerose genoemd, is een verzamelnaam voor langdurige en progressieve ziekten die gepaard gaan met een verdikking en verharding van de slagaderwanden. Slagaders zijn bloedvaten die zuurstofrijk bloed van het hart naar verschillende delen van het lichaam transporteren. Deze ziekten zorgen ervoor dat de slagaders hun elasticiteit verliezen, wat de bloedtoevoer naar het lichaam kan beïnvloeden. Verschillende factoren, waaronder het natuurlijke verouderingsproces en een hoge bloeddruk, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van aderverkalking (MedlinePlus, 2021)

Artheriosclerose en atherosclerose

Atherosclerose is een specifieke vorm van aderverkalking en wordt beschouwd als de meest voorkomende en klinisch belangrijkste variant. Het wordt gekenmerkt door de vorming van plaques in de slagaderwanden, die zijn samengesteld uit vet, cholesterol, calcium en andere stoffen in het bloed. Na verloop van tijd kunnen deze plaques groeien en de bloedvaten vernauwen of zelfs volledig blokkeren, waardoor de bloedstroom wordt belemmerd. Als dit gebeurt, vermindert de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de organen en weefsels die door het aangetaste bloedvat worden gevoed en neemt het risico op hartaanvallen toe, beroertes en andere hart- en vaatziekten (MedlinePlus, 2021).

Wat zijn de oorzaken van aderverkalking?

Hoewel de precieze oorzaken van atherosclerose niet volledig bekend zijn, zijn er verschillende factoren bekend die kunnen bijdragen aan beschadiging en ontsteking van de binnenlagen van de slagaders en uiteindelijk kunnen leiden tot de ontwikkeling van atherosclerose. Dit zijn onder andere:

• Hoge bloeddruk: Wanneer de bloeddruk te hoog is, kan dit schade aan de slagaders veroorzaken en de weg vrijmaken voor plaquevorming. Aanhoudend hoge bloeddruk verhoogt de druk op de slagaderwanden, wat kan leiden tot microbeschadiging waar zich plaque kan vormen.
• Hoog cholesterolgehalte: Hoge niveaus van lipoproteïne met lage dichtheid (LDL), het “slechte” cholesterol, in het bloed kunnen leiden tot plaquevorming. Het LDL-cholesterol kan de binnenwand van de slagader binnendringen, waar het een ontstekingsreactie veroorzaakt die tot plaquevorming leidt.
• Roken: Tabaksproducten kunnen schade veroorzaken aan de wanden van de slagaders, waardoor het proces van atherosclerose in gang wordt gezet en versneld. Sigarettenrook bevat giftige chemicaliën die een ontstekingsreactie in de slagaders kunnen veroorzaken en de vorming van plaques kunnen bevorderen.
• Diabetes: Mensen met diabetes hebben een hoger risico op atherosclerose. Hoge bloedsuikerspiegels kunnen de binnenwanden van de slagaders beschadigen en zo de ontwikkeling van aderverkalking bevorderen.
• Obesitas: Obesitas draagt bij aan de ontwikkeling van atherosclerose omdat het vaak gepaard gaat met andere risicofactoren zoals hoge bloeddruk en verhoogde cholesterol- en glucosespiegels.

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Wat zijn de risicofactoren voor slagaderaandoeningen?

Naast leefstijlfactoren zijn genetische aanleg, leeftijd en geslacht de belangrijkste risicofactoren. Het risico op aderverkalking neemt toe met de leeftijd en als familieleden al aan hart- en vaatziekten hebben geleden. Mannen hebben ook meer kans op aderverkalking. Bij vrouwen neemt het risico echter toe na de menopauze, wanneer de bescherming door het hormoon oestrogeen afneemt (Mayo Clinic, 2022).

Waar kan aderverkalking optreden?

Aderverkalking kan in elke slagader in het lichaam voorkomen. De volgende slagaders worden echter het vaakst aangetast door ophopingen van plaque:

1. Coronaire slagaders: Deze slagaders voorzien het hart van bloed. Atherosclerose in deze slagaders staat bekend als coronaire hartziekte (CHD) en kan leiden tot een hartaanval.
2. Halsslagaders: Deze slagaders voorzien de hersenen van bloed. Atherosclerose in deze slagaders kan leiden tot een beroerte.
3. Perifere slagaders: Deze slagaders bevinden zich in de armen en benen. Atherosclerose in deze slagaders wordt perifeer vaatlijden genoemd.
4. Nierslagaders: Deze slagaders voorzien de nieren van bloed.

Het is belangrijk om te weten dat atherosclerose in meerdere slagaders tegelijk kan optreden, waardoor het risico op ernstige complicaties toeneemt (NHLBI, 2022).

Welke symptomen kunnen optreden bij aderverkalking?

De symptomen van atherosclerose kunnen variëren afhankelijk van het aangetaste bloedvat en worden vaak pas merkbaar als een slagader ernstig vernauwd of verstopt is. Het is belangrijk om op waarschuwingssignalen te letten en onmiddellijk medische hulp te zoeken, omdat atherosclerose ernstige complicaties kan veroorzaken, zoals een hartaanval of beroerte. De meest voorkomende symptomen zijn:

Symptomen wanneer de kransslagaders zijn aangetast:

• Pijn op de borst of angina pectoris: vaak ook voelbaar als druk of benauwdheid op de borst
• Kortademigheid
• Extreme vermoeidheid bij lichamelijke inspanning

Symptomen wanneer de halsslagaders zijn aangetast:

• Zwakte of gevoelloosheid in het gezicht, armen of benen, vooral aan één kant van het lichaam
• Verwarring of spraakproblemen
• Verminderd gezichtsvermogen in een of beide ogen
• Duizeligheid, vaak geassocieerd met evenwichts- of coördinatieproblemen en een wankele tred
• Ernstige hoofdpijn zonder duidelijke oorzaak

Symptomen wanneer perifere slagaders zijn aangetast:

• Krampende pijn in de heupen, dijen en kuiten bij lopen of bewegen (claudicatio intermittens)
• Koud gevoel in de onderbenen of voeten
• Veranderingen in de kleur van de huid op de benen
• Voetwonden die niet of pas na lange tijd genezen

Symptomen wanneer slagaders in de nieren zijn aangetast:

• Hoge bloeddruk (hypertensie) die plotseling begint of plotseling verergert zonder verklaring
• Chronische nierfalen (gevorderd stadium)

Bron: PennMedicine, 2023

De Hart- en vaatziekten test van Homed-IQ kan een waardevol hulpmiddel zijn voor vroege opsporing van en controle op atherosclerose, omdat hiermee belangrijke markers zoals cholesterol en bloedglucosespiegels worden gemeten. Regelmatige controle van deze waarden kan helpen bij het identificeren en beheren van risicofactoren voor atherosclerose, wat het risico op ernstige hart- en vaatziekten kan verminderen.

Wat zijn de complicaties van aderverkalking?

Slagaderverkalking en atherosclerose kunnen ernstige complicaties veroorzaken, omdat een vernauwing of verstopping van de slagaders de bloedstroom naar verschillende delen van het lichaam kan beïnvloeden. De complicaties van aderverkalking hangen af van welke slagaders in het lichaam aangetast zijn door de ziekte. Hieronder volgen enkele van de mogelijke complicaties:

• Coronaire hartziekte (CHD): als de slagaders die het hart van bloed voorzien (kransslagaders) aangetast zijn door atherosclerose, kan dit leiden tot CHD. Dit kan leiden tot een hartaanval en andere hartproblemen.
• Beroerte en voorbijgaande ischemische aanval (TIA): Atherosclerose in de slagaders die de hersenen van bloed voorzien, kan leiden tot een beroerte. Een beroerte treedt op wanneer de bloedtoevoer naar de hersenen wordt onderbroken, wat leidt tot zuurstoftekort en het afsterven van hersencellen. Een TIA, ook wel “mini-beroerte” genoemd, treedt op wanneer de bloedtoevoer naar de hersenen tijdelijk wordt onderbroken.
• Perifere slagaderziekte (PAD): Wanneer aderverkalking de slagaders aantast die bloed naar de armen en benen transporteren, kan dit leiden tot PAD. PAD kan pijn en vermoeidheid in de ledematen veroorzaken, vooral tijdens het sporten.
• Aneurysma’s: In sommige gevallen kan aderverkalking leiden tot een verzwakking en uitstulping van de slagaderwand, ook wel aneurysma genoemd. Aneurysma’s kunnen levensbedreigend zijn als ze scheuren of barsten.
• Nierproblemen: Atherosclerose kan ook de bloedtoevoer naar de nieren aantasten, wat kan leiden tot nierproblemen en uiteindelijk nierfalen.

Bron: NHS, 2023

Vroegtijdige herkenning en behandeling van aderverkalking kan complicaties vaak voorkomen. Een gezonde levensstijl en regelmatige medische controles zijn belangrijk om risico’s vroegtijdig te herkennen en aan te pakken voordat er complicaties optreden. Als er ernstige symptomen optreden, moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen.

Hoe wordt deze arterieziekte gediagnostiseerd?

De diagnose van atherosclerose begint meestal met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek. De arts kan vervolgens een reeks tests laten uitvoeren om de ernst van de ziekte vast te stellen en te bepalen welke delen van het lichaam zijn aangetast:

1. Bloedonderzoek: Bloedonderzoek speelt een cruciale rol bij het voorkomen en vroegtijdig opsporen van atherosclerose. Ze kunnen belangrijke informatie geven over risicofactoren. Homed-IQ biedt ook een cholesteroltest, een bloedglucosetest of een ontstekingstest ter ondersteuning van vroege opsporing.
2. Lichamelijk onderzoek: Tijdens dit onderzoek kan je arts op zoek gaan naar tekenen van atherosclerose, zoals zwakke of afwezige polsslag, verschillen in bloeddruk tussen armen en benen, geluiden (bruit) over de slagaders die met een stethoscoop gehoord kunnen worden, of wonden die slecht genezen.
3. Beeldvormende onderzoeken: Deze kunnen bestaan uit een echografisch onderzoek van de slagaders (arteriografie), computertomografie (CT) of magnetische resonantie beeldvorming (MRI), angiografie of andere gespecialiseerde tests om de structuur en de bloedstroom in de slagaders te visualiseren.
4. Elektrocardiogram (ECG of EKG): Een ECG is een test die de elektrische activiteit van het hart controleert. Tijdens een ECG worden sensoren op de borst, armen of benen aangesloten op een apparaat dat de resultaten registreert. Een ECG kan worden gebruikt om te bepalen of de bloedstroom naar het hart beperkt is.
5. Stresstest: Als je klachten meestal optreden bij lichamelijke inspanning, kan je worden geadviseerd om een stresstest uit te voeren. Bij deze test wordt u gevraagd om met toenemende intensiteit op een loopband te rennen of op een stationaire fiets te fietsen terwijl u een hartmonitor draagt. Omdat het hart tijdens inspanning harder en sneller pompt dan normaal, kan deze test hartproblemen opsporen die in rust misschien worden gemist.

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Hoe wordt aderverkalking behandeld?

Het doel van de behandeling van aderverkalking is om de ontwikkeling van de ziekte te vertragen, het voorkomen van de vorming van nieuwe plaques en, indien mogelijk, het verminderen van bestaande plaques. Er zijn een aantal behandelmethoden die alleen of in combinatie kunnen worden gebruikt, afhankelijk van de toestand van de individuele patiënt en het stadium van de ziekte.

1. Verandering van levensstijl: Dit is de eerste en meest fundamentele stap in de behandeling en preventie van aderverkalking. Dit omvat een gezond dieet, regelmatige lichaamsbeweging, stoppen met roken en matig alcoholgebruik.
2. Behandeling met medicijnen: Er zijn verschillende soorten medicijnen die kunnen worden gebruikt om aderverkalking te behandelen. Deze omvatten statines (om het LDL-cholesterolgehalte te verlagen), bloedverdunners (verminderen het risico op bloedstolsels die een slagader kunnen blokkeren) en bloeddrukmedicatie.
3. Chirurgische ingrepen: In ernstigere gevallen van atherosclerose waarbij medicatie en veranderingen in levensstijl niet voldoende zijn, kunnen chirurgische ingrepen zoals angioplastiek, stentimplantatie of bypassoperaties worden uitgevoerd. Bij deze operatie wordt een bloedvat uit een ander deel van het lichaam gehaald en gebruikt om een nieuwe route rond de geblokkeerde of vernauwde slagader te maken.

Bron: Britannica, 2023

Hoe aderverkalking te voorkomen?

Effectieve preventie van atherosclerose vereist een reeks maatregelen die zowel gericht zijn op het beheersen van risicofactoren als op een algemeen gezonde levensstijl:

• Gezonde voeding: een evenwichtig, vitaminerijk dieet dat ontstekingsbevorderend voedsel vermijdt en rijk is aan groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten is een belangrijk onderdeel van preventie. Het kan helpen om het cholesterolgehalte te verlagen, ontstekingsniveaus te verlagen en het gewicht binnen een gezond bereik te houden.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Minstens 30 minuten matige lichaamsbeweging op de meeste dagen van de week kan helpen om de bloeddruk te verlagen, het gewicht onder controle te houden en het algehele welzijn te verbeteren.
• Stoppen met roken: Roken is een van de belangrijkste vermijdbare risicofactoren voor atherosclerose.
• Gewichtsbeheersing: Overgewicht of obesitas kan het risico op hoge bloeddruk, hoog cholesterol en diabetes verhogen – allemaal factoren die het risico op atherosclerose verhogen.
• Stressmanagement: Stress leidt tot het vrijkomen van het hormoon cortisol, dat de bloeddruk kan verhogen en de bloedsuikerbalans kan verstoren als het gedurende langere tijd toeneemt, wat beide het risico op aderverkalking kan verhogen. Stressbeheersmaatregelen, zoals meditatie, yoga of diep ademhalen, kunnen helpen om het cortisolgehalte laag te houden.
• Vroege opsporing en controle: Regelmatige tests om de bloedsuikerspiegel, bloedlipiden en ontstekingsmarkers te controleren kunnen helpen om aderverkalking in een vroeg stadium op te sporen en te behandelen. Homed-IQ biedt tests aan zoals de bloedglucosetest, de ontstekingstest of de cholesteroltest, die vanuit uw eigen huis kunnen worden uitgevoerd en die helpen om deze belangrijke gezondheidsmarkers te controleren. Door regelmatig te testen, kunt u ervoor zorgen dat u op de beste weg bent om atherosclerose te voorkomen of, als deze al aanwezig is, effectief te beheersen.

Bron: Mayo Clinic, 2022

Bronnen

Arteriosclerosis / atherosclerosis – Symptoms and causes. (2022, July 1). Mayo Clinic. Retrieved July 12, 2023, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/arteriosclerosis-atherosclerosis/symptoms-causes/syc-20350569

Arteriosclerosis: Symptoms, Causes & Treatment. (2023, April 4). Cleveland Clinic. Retrieved July 12, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24870-arteriosclerosis#symptoms-and-causes

Atherosclerosis. (n.d.). NHS. Retrieved July 12, 2023, from https://www.nhs.uk/conditions/atherosclerosis/

Atherosclerosis | Arteriosclerosis. (2021, February 8). MedlinePlus. Retrieved July 12, 2023, from https://medlineplus.gov/atherosclerosis.html

Atherosclerosis – What Is Atherosclerosis? (2022, March 24). NHLBI. Retrieved July 12, 2023, from https://www.nhlbi.nih.gov/health/atherosclerosis

Potru, R. (2023, May 30). Atherosclerosis | Description, Pathophysiology, Risk Factors, & Treatment. Encyclopedia Britannica. Retrieved July 12, 2023, from https://www.britannica.com/science/atherosclerosis