Selenium is een essentieel spoorelement dat belangrijk is voor veel processen in ons lichaam, waaronder de ondersteuning van het immuunsysteem en de bescherming tegen oxidatieve stress. Maar wat gebeurt er als ons lichaam niet voldoende selenium binnenkrijgt? En welke voedingsmiddelen bevatten selenium? In dit artikel gaan we in op het belang van selenium en leggen we uit wat er gebeurt als ons lichaam er te weinig of te veel van heeft. Verder is selenium ook belangrijk voor de gezondheid van onze schildklier. Als jij de schildklierwaarden wilt controleren, kan dat eenvoudig vanuit huis met een schildkliertest van Homed-IQ.

Inhoudsopgave

• Wat is selenium?
• Welke functie heeft selenium?
• Hoeveel selenium moet je dagelijks nemen?
• Welke voedingsmiddelen bevatten selenium?
• Wat is een seleniumtekort?
• Welke mensen lopen een verhoogd risico op een seleniumtekort?
• Welke symptomen duiden op een seleniumtekort?
• Met welke andere ziekten wordt selenium in verband gebracht?
• Wat gebeurt er bij een overdosis selenium?
• Hoe wordt een seleniumtekort of -overdosis vastgesteld?
• Wat zijn de behandelingsopties voor een seleniumtekort of overdosis?

Wat is selenium?

Selenium is een essentieel sporenelement, wat betekent dat het een mineraal is dat ons lichaam in zeer kleine hoeveelheden nodig heeft, maar toch essentieel is voor de goede werking ervan. We kunnen het niet zelf produceren en moeten het daarom via ons dieet binnenkrijgen (Harvard Health, 2023).

Welke functie heeft selenium?

Selenium speelt een cruciale rol in veel processen in het lichaam, Waaronder:

1. Antioxiderende werking: Selenium is een belangrijk onderdeel van enzymen die vrije radicalen neutraliseren. Vrije radicalen kunnen cellen beschadigen wanneer ze zich in het lichaam ophopen. Deze toestand staat bekend als oxidatieve stress. Door vrije radicalen te neutraliseren, helpt selenium oxidatieve stress te verminderen en celbeschadiging te voorkomen.
2. Schildklierfunctie: Selenium speelt ook een belangrijke rol in de schildklier. De schildklier is belangrijk voor het reguleren van metabolisme en lichaamstemperatuur. Dit doet het door het produceren van schildklierhormonen, met name triiodothyronine (T3) en thyroxine (T4). Selenium is een integraal onderdeel van verschillende enzymen die essentieel zijn voor de omzetting van het inactieve schildklierhormoon T4 in het actieve schildklierhormoon T3 en daarmee de functie van de hormonen mogelijk maken.
3. Immuunsysteem: Selenium ondersteunt ook de functie van het immuunsysteem. Het is betrokken bij de productie en functie van immuuncellen en kan helpen bij het versterken van de afweer tegen infecties.
4. Zenuwstelsel: Selenium speelt een belangrijke rol bij verschillende aspecten van de hersenfunctie en de gezondheid van het zenuwstelsel. Sommige specifieke seleniumbevattende eiwitten, zogenaamde selenoproteïnen, hebben verschillende functies, waaronder het reguleren van ontstekingsreacties in de hersenen en het ondersteunen van de hersenontwikkeling.

Bron: Rayman, 2012

Hoeveel selenium moet je dagelijks nemen?

De aanbevolen dagelijkse inname van selenium varieert afhankelijk van leeftijd, geslacht en algemene gezondheidstoestand. Volgens de richtlijnen moeten volwassenen van 19 jaar en ouder 55 microgram per dag innemen. Zwangere vrouwen moeten 60 microgram en zogende vrouwen 70 microgram per dag innemen.

Het is echter belangrijk op te merken dat de seleniumbehoefte afhankelijk kan zijn van vele factoren, waaronder de algemene gezondheidstoestand en individueel metabolisme. Bij vragen over uw specifieke behoeften moet u een arts raadplegen (NIH, 2021).

Welke voedingsmiddelen bevatten selenium?

Een verscheidenheid aan voedingsmiddelen kan dienen als goede bron van selenium. Het is belangrijk op te merken dat het seleniumgehalte in planten en dieren sterk afhankelijk is van de hoeveelheid selenium in de bodem waarop ze groeien of worden gevoed. Hier zijn enkele voorbeelden:

• Vis en zeevruchten: Vis en zeevruchten zijn uitstekende bronnen van selenium. Tonijn, zalm, kabeljauw, garnalen en oesters behoren tot de beste leveranciers van dit belangrijke mineraal.
• Vlees en gevogelte: Dierlijke producten zoals rundvlees, kip, kalkoen en varkensvlees bevatten ook aanzienlijke hoeveelheden selenium. De exacte hoeveelheid kan echter variëren afhankelijk van het soort dier, dieet en leefomstandigheden.
• Eieren: Vooral de dooier van eieren bevat veel selenium.
• Volkorenproducten: Volkoren brood, bruine rijst en havermout bevatten ook selenium. Ook hier kan de hoeveelheid variëren afhankelijk van de bodem waarop de planten groeien.
• Noten en zaden: Vooral de paranoot staat bekend om zijn hoge seleniumgehalte. In één paranoot zit ongeveer 68-91 microgram, zodat één of twee noten al in uw dagelijkse seleniumbehoefte kunnen voorzien. Maar ook zonnebloempitten en lijnzaad bevatten selenium.
• Peulvruchten: Bonen, linzen en kikkererwten zijn ook bronnen van selenium.

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Wat is een seleniumtekort?

Een seleniumtekort treedt op wanneer het lichaam niet voldoende selenium binnenkrijgt om naar behoren te functioneren. Dit kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, waaronder verzwakking van het immuunsysteem, hart- en vaatziekten en problemen met de schildklier (Kieliszek & Błażejak, 2013).

Welke mensen lopen een verhoogd risico op een seleniumtekort?

Seleniumtekort is relatief zeldzaam in de meeste delen van de wereld, maar kan voorkomen bij bepaalde bevolkingsgroepen die een verhoogd risico lopen. Hier zijn enkele voorbeelden:

• Mensen met auto-immuunziekten: Sommige auto-immuunziekten kunnen de opname van selenium uit voedsel verstoren of leiden tot een verhoogde behoefte aan dit mineraal. Mensen met coeliakie, waarbij gluten de darmwand beschadigt en de opname van voedingsstoffen verstoort, kunnen moeite hebben om voldoende selenium op te nemen. Ook bij de ziekte van Crohn, een inflammatoire darmziekte die leidt tot chronische ontsteking van het spijsverteringskanaal, kan de opname van voedingsstoffen verstoord zijn.
• Mensen met andere ziekten: Het seleniumgehalte is aanzienlijk lager bij mensen die nierdialyse ondergaan als gevolg van bepaalde nierziekten dan bij gezonde mensen. Een deel van het selenium wordt via de hemodialyse uit het bloed verwijderd. Ook bij mensen met HIV zijn de seleniumspiegels vaak laag, mogelijk als gevolg van onvoldoende opname, overmatig verlies door diarree en malabsorptie.
• Mensen die in seleniumarme gebieden wonen: Het seleniumgehalte in voedingsmiddelen kan sterk variëren, afhankelijk van het seleniumgehalte in de bodem waarop planten groeien of dieren worden gevoed. In sommige delen van de wereld, zoals bepaalde regio’s in China en Europa, is het seleniumgehalte in de bodem laag, wat kan leiden tot een ontoereikende inname van selenium door de bewoners van deze regio’s.

Bron: NIH, 2021

Welke symptomen duiden op een seleniumtekort?

Symptomen van seleniumtekort kunnen variëren in ernst en zijn vaak aspecifiek, waardoor de diagnose moeilijk is; Enkele algemene symptomen zijn:

• Vermoeidheid en zwakte
• Zwak immuunsysteem
• Cognitieve problemen zoals concentratiestoornissen
• Haaruitval

Bij een ernstig of langdurig tekort kunnen specifiekere symptomen optreden, zoals bijvoorbeeld Keshan-ziekte (een specifieke vorm van hartziekte) of Kashin-Beck-ziekte (een vorm van artritis).

Het is belangrijk op te merken dat veel van deze symptomen ook kunnen voorkomen bij andere aandoeningen of voedingstekorten. Daarom is het moeilijk om een seleniumtekort alleen op basis van de symptomen te diagnosticeren. Bij vermoeden van een seleniumtekort is het raadzaam om een arts te raadplegen.

Quelle: Olsen, 2023

Met welke andere ziekten wordt selenium in verband gebracht?

Naast het belang voor het immuunsysteem en de schildklierfunctie wordt de rol van selenium bij het voorkomen en behandelen van verschillende ziekten onderzocht. Sommige onderzoeken suggereren dat een lage bloedseleniumspiegel gepaard kan gaan met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Omdat de seleniumconcentraties in het bloed afnemen met de leeftijd, kunnen lage of ontoereikende seleniumgehaltes worden geassocieerd met leeftijdsgerelateerde afname van de hersenfunctie. Meer onderzoek op dit gebied is echter nodig (NIH, 2021).

Wat gebeurt er bij een overdosis selenium?

Verhoogde seleniumspiegels, bekend als selenose, kunnen worden veroorzaakt door overmatige inname van selenium, meestal door supplementen. De symptomen kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de selenose. Vroege herkenbare symptomen zijn:

• Misselijkheid, braken en diarree
• Haaruitval, veranderingen in de nagels, huiduitslag
• Tandvleesontsteking
• Prikkelbaarheid
• Vermoeidheid
• Zenuwschade (neuropathieën)

Bij aanhoudend hoge seleniumspiegels kunnen ernstige gezondheidsproblemen optreden, waaronder ernstige neurologische en gastro-intestinale problemen, hartproblemen en in extreme gevallen zelfs de dood. Het is belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken als selenose wordt vermoed.

Het is belangrijk om voorzichtig te zijn bij het innemen van seleniumsupplementen en de aanbevolen dosering niet te overschrijden (Kieliszek & Błażejak, 2013; Harvard Health, 2023).

Hoe wordt een seleniumtekort of -overdosis vastgesteld?

De diagnose van een hoge of lage seleniumspiegel is meestal gebaseerd op een combinatie van symptomen en laboratoriumonderzoeken. De symptomen op zichzelf zijn vaak niet-specifiek en kunnen wijzen op een verscheidenheid aan gezondheidsproblemen, daarom zijn bloedonderzoeken van cruciaal belang. Bij vermoeden van een seleniumtekort of -vergiftiging kan een arts een bloedonderzoek bestellen om het seleniumgehalte in het bloed te meten. Het is belangrijk op te merken dat deze testen niet altijd perfect zijn, omdat het seleniumgehalte in het bloed ook kan worden beïnvloed door factoren zoals recente consumptie van seleniumrijke voedingsmiddelen. Er kan ook haar- of nagelmateriaal worden genomen om het gehalte aan selenium over een langere periode te beoordelen (Olsen, 2023).

Wil je zelf een overzicht krijgen van je gezondheid?

De testen van Homed-IQ, vooral de schildklier– en vitaminegebrektest, kunnen nuttig zijn bij het controleren van de seleniumstatus en het vroegtijdig opsporen van mogelijke tekorten. Omdat selenium essentieel is voor de synthese van schildklierhormonen, is de schildklierfunctietest bedoeld om disfuncties van de schildklier in een vroeg stadium op te sporen. De vitaminegebrektest kan waardevolle inzichten verschaffen in de algemene voedingstoestand van een persoon. De testen stellen mensen in staat proactief op hun gezondheid te letten en tijdig maatregelen te nemen.

Wat zijn de behandelingsopties voor een seleniumtekort of overdosis?

De behandeling hangt af van de specifieke toestand van de patiënt. Bij een seleniumtekort kan een arts een hogere inname van selenium via voeding of het gebruik van voedingssupplementen aanbevelen. Bij ernstig tekort of als de persoon moeite heeft om voldoende selenium via voeding binnen te krijgen, kan een arts seleniumsupplementen voorschrijven of wordt eerst de onderliggende aandoening behandeld.

Bij een seleniumvergiftiging (selenose) bestaat de belangrijkste behandeling uit het onmiddellijk verminderen of stoppen van de inname van selenium. In ernstige gevallen kan medische ontgifting, of detox, noodzakelijk zijn.

Samenvatting

Selenium is een essentiële voedingsstof die essentieel is voor het immuunsysteem, de schildklierfunctie en de gezondheid van het zenuwstelsel. Een tekort kan verschillende symptomen veroorzaken, waaronder vermoeidheid, een verzwakt immuunsysteem en cognitieve problemen. Tegelijkertijd kan overmatige inname van selenium leiden tot gezondheidsproblemen, bekend als selenose. Het is belangrijk om een adequaat seleniumgehalte te handhaven om de gezondheid en het welzijn te bevorderen.

Bronnen

Benefits of Selenium. (2023, May 31). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved July 6, 2023, from https://health.clevelandclinic.org/selenium-benefits/

Kieliszek, M., & Blazejak, S. (2016). Current Knowledge on the Importance of Selenium in Food for Living Organisms: A Review. Molecules, 21(5), 609. https://www.mdpi.com/1420-3049/21/5/609

O’Carroll, D. (n.d.). Selenium Deficiency: Symptoms, Causes, and Treatment. Healthline. Retrieved July 6, 2023, from https://www.healthline.com/health/selenium-deficiency#symptoms

Rayman, M. P. (2012). Selenium and human health. The Lancet, 379(9822), 1256-1268. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673611614529?via%3Dihub

Selenium – Health Professional Fact Sheet. (2021, March 26). NIH Office of Dietary Supplements. Retrieved July 6, 2023, from https://ods.od.nih.gov/factsheets/Selenium-HealthProfessional/#h2

Selenium | The Nutrition Source | Harvard T.H. Chan School of Public Health. (n.d.). Harvard T.H. Chan School of Public Health. Retrieved July 6, 2023, from https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/selenium/