Seks zonder condoom brengt verschillende risico’s met zich mee, zoals een grotere kans op het overdragen of oplopen van seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) zoals chlamydia, gonorroe, hiv en syfilis. Hoewel andere anticonceptiemiddelen een ongewenste zwangerschap kunnen voorkomen, is het condoom bijzonder belangrijk, omdat het als enige middel zowel tegen SOA’s als zwangerschappen beschermt. Zeker met het oog op de wereldwijd stijgende cijfers van SOA’s zijn condooms van groot belang (ZDF, 2014).

In dit artikel bespreken we welke risico’s verbonden zijn aan seks zonder condoom en beantwoorden we veelgestelde vragen, zoals of je zonder condoom seks kunt hebben als beide partners getest zijn. Tests voor seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) spelen een cruciale rol in het vroegtijdig opsporen en voorkomen van infecties, omdat ze ook infecties kunnen ontdekken die zonder symptomen verlopen en anders onopgemerkt zouden blijven en zich verder zouden kunnen verspreiden. Homed-IQ biedt de mogelijkheid om veilig vanuit huis op een breed scala aan SOA’s te testen, zoals met de chlamydia- en gonorroe-test voor de meest voorkomende bacteriële infecties. Alle testresultaten worden geanalyseerd door ISO-gecertificeerde laboratoria die ook door huisartsen en klinieken worden gebruikt.

Inhoudsopgave

• Seks zonder condoom en seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) 
  • Tegen welke SOA’s beschermen condooms?
  • Hoe kan ik me naast condooms beschermen tegen soa’s?
  • Is seks veilig als beide partners gezond zijn?
  • Kan je zonder condoom besmet raken als beide getest zijn?
  • Wat te doen na onbeschermde seks?
• Seks zonder condoom en zwangerschap
• Samenvatting

Seks zonder condoom en seksueel overdraagbare infecties (SOA’s)

Seks zonder condoom brengt een verhoogd risico op seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) met zich mee, omdat condooms een barrière vormen die contact met geïnfecteerde lichaamsvloeistoffen en slijmvliezen voorkomt, waardoor de kans op overdracht kleiner wordt. Ze verlagen het risico aanzienlijk, maar bieden geen volledige bescherming tegen SOA’s (WHO, 2024).

Tegen welke SOA’s beschermen condooms?

Condooms bieden verschillende mate van bescherming tegen diverse SOA’s, afhankelijk van de overdrachtsroute:

Condooms bieden echter alleen volledige bescherming als ze correct en op tijd worden aangebracht – vóór elk eerste contact – en gedurende de hele geslachtsgemeenschap op de juiste manier worden gedragen.

Hoe kan ik me naast condooms beschermen tegen soa’s?

Deze maatregelen helpen om de overdracht van seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) te beperken:

• Monogame relatie met een geteste, gezonde partner.
• Regelmatige SOA-tests voor beide partners.
• Geen seksuele contacten bij symptomen of vermoeden van infectie.
• Vaccinaties tegen bepaalde SOA’s (zoals HPV en hepatitis B).
• Grondige reiniging en het niet delen van seksspeeltjes.

Bron: NHS, 2024

Is seks veilig als beide partners gezond zijn?

Niet per se. Aangezien sommige seksueel overdraagbare infecties zoals chlamydia, HPV, gonorroe, genitale herpes en zelfs hiv vaak symptoomloos verlopen, kunnen ogenschijnlijk gezonde personen onbewust drager zijn en de infecties doorgeven. Regelmatige tests zijn daarom cruciaal om dergelijke infecties vroegtijdig op te sporen en onbedoelde overdrachten te voorkomen.

Kan je zonder condoom besmet raken als beide getest zijn?

Als beide partners recent negatief zijn getest op seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) en sindsdien geen andere seksuele partners hebben gehad, is het infectierisico laag. Er blijft echter een restkans bestaan door de zogenaamde diagnostische kloof. De diagnostische kloof verwijst naar de periode tussen een infectie en het moment waarop deze via testen detecteerbaar is. Gedurende deze fase is de concentratie van virussen of antilichamen vaak nog te laag om gedetecteerd te worden, waardoor een test negatief kan uitvallen, zelfs als iemand al besmettelijk is (CDC; 2024).

Bij het uitvoeren van tests is het daarom belangrijk om rekening te houden met het moment van de laatste mogelijke blootstelling en de duur van de diagnostische kloof, die per infectie kan verschillen. Precieze details over wat hierbij belangrijk is, vind je in onze blog: „Wanneer kan je een soa test doen?“

Wat te doen na onbeschermde seks?

Na onbeschermde seks hangen de volgende stappen af van je persoonlijke situatie. Belangrijke factoren zijn of jij en je partner regelmatig getest worden op seksueel overdraagbare infecties (SOA’s), of je in een vaste relatie bent of wisselende contacten hebt, en wat je persoonlijke doelen zijn, zoals bijvoorbeeld een eventuele zwangerschap. De volgende maatregelen zijn goed om te weten:

• SOA-test: Een test op seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) is aan te raden, maar wel op het juiste moment, aangezien sommige infecties pas na de diagnostische kloof betrouwbaar aantoonbaar zijn.
• Hiv-preventie (PEP): Een post-expositieprofylaxe (PEP) kan het risico op hiv-besmetting verlagen als deze binnen 48 uur na mogelijke blootstelling wordt gestart. Deze behandeling vereist een doktersrecept.
• Geen verdere seksuele contacten: Totdat een testresultaat uitsluitsel geeft over een mogelijke infectie, is het beter om verdere seksuele contacten te vermijden om overdracht te voorkomen.
• Open communicatie: Duidelijke communicatie over mogelijke risico’s zorgt voor transparantie en maakt gezamenlijke preventiemaatregelen mogelijk.
• Voorzorg voor de volgende keer: Om het risico in de toekomst te beperken, is het verstandig om consequent condooms of andere beschermingsmaatregelen te gebruiken.
• Noodanticonceptie: Bij ongewenste zwangerschap en als andere anticonceptiemethoden ontbreken, is de “morning-afterpil” in Nederland zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek. Er zijn twee varianten: levonorgestrel (werkt tot 72 uur na de seks) en ulipristalacetaat (werkt tot 120 uur). De “morning-afterpil” moet echt alleen in noodgevallen worden gebruikt, omdat deze de hormoonhuishouding sterk beïnvloedt en geen vervanging is voor reguliere anticonceptie.

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Wil je zelf een overzicht krijgen?

Regelmatige SOA-tests zijn vooral aan te raden als je wisselende sekspartners hebt, in een nieuwe relatie zit of onbeschermde seks hebt gehad. Een test kan ook zinvol zijn als je ongewone symptomen opmerkt of gewoon duidelijkheid wilt over je seksuele gezondheid. Met de discrete thuistests van Homed-IQ, zoals de chlamydiatest, de Basic 4 SOA-test of de uitgebreide SOA-test, kun je gericht testen op één of meerdere SOA’s.

Seks zonder condoom en zwangerschap

Seks zonder condoom brengt altijd het risico van een zwangerschap met zich mee, vooral tijdens de vruchtbare dagen. Om een ongewenste zwangerschap te voorkomen, is het verstandig om aanvullende anticonceptiemiddelen te gebruiken. Veelgebruikte methoden zijn de pil, het condoom, het spiraaltje en de vaginaring. Alleen het condoom biedt echter zowel bescherming tegen ongewenste zwangerschappen als tegen seksueel overdraagbare infecties (SOA’s).

Hoe groot is het risico op een zwangerschap zonder condoom?

Het risico op een zwangerschap zonder condoom hangt sterk af van het moment in de menstruatiecyclus. Tijdens de vruchtbare fase, ongeveer 5 dagen voor en tot één dag na de eisprong, is de kans op zwangerschap veel groter. Zaadcellen kunnen tot vijf dagen in het lichaam van de vrouw overleven en wachten op de eisprong. Buiten deze periode is het risico lager, maar nooit volledig uitgesloten. Als je geen zwangerschap wilt, gebruik dan altijd andere anticonceptiemiddelen (Medline Plus, 2024).

Klopt het dat je tijdens je menstruatie geen bescherming nodig hebt?

Nee, dat klopt niet. Ook tijdens de menstruatie is een zwangerschap mogelijk, hoewel het risico lager is. Zaadcellen kunnen tot vijf dagen in het lichaam overleven, waardoor bij een korte cyclus en een vroege eisprong een bevruchting alsnog kan plaatsvinden.

Samenvatting

Seks zonder condoom brengt aanzienlijke risico’s met zich mee, omdat het niet alleen het risico op een ongewenste zwangerschap verhoogt, maar ook het risico op overdracht van seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) zoals hiv, chlamydia en gonorroe. Hoewel andere anticonceptiemiddelen zwangerschappen kunnen voorkomen, is het condoom het enige middel dat zowel beschermt tegen SOA’s als tegen zwangerschappen. Regelmatige tests en kennis over de diagnostische kloof zijn essentieel, omdat sommige infecties symptoomloos kunnen verlopen en onopgemerkt worden doorgegeven.

Bronnen

Condoms. (2024, February 12). World Health Organization (WHO). Retrieved October 25, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/condoms

Condom Use: An Overview | Condom Use. (2024, January 19). CDC. Retrieved October 25, 2024, from https://www.cdc.gov/condom-use/index.html

How to prevent STIs. (n.d.). NHS inform. Retrieved October 25, 2024, from https://www.nhsinform.scot/campaigns/how-to-prevent-stis/

How to Prevent STIs | STI. (2024, April 9). CDC. Retrieved October 25, 2024, from https://www.cdc.gov/sti/prevention/index.html

Martinez, L., & Johns, E. (2024, March 31). Birth control and family planning. MedlinePlus. Retrieved October 25, 2024, from https://medlineplus.gov/ency/article/001946.htm

STD/STI Testing: What To Expect. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved October 25, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/std-testing