Onze darmen zijn veel meer dan alleen een spijsverteringsorgaan – ze herbergen een complex microbioom dat een grote invloed heeft op onze gezondheid. Probiotica en prebiotica spelen daarbij een centrale rol: terwijl probiotica levende bacteriën zijn die het evenwicht van het microbioom (de darmflora) ondersteunen, dienen prebiotica als voeding voor de darmflora en bevorderen ze de groei van nuttige micro-organismen. Maar wat zit hier precies achter, welke voordelen bieden ze en hoe kun je ze gericht inzetten? In dit artikel ontdek je alles wat je moet weten over deze kleine helpers met een grote impact.

Inhoudsopgave

• Wat is het microbioom?
• Wat zijn probiotica en prebiotica?
• Welke gezondheidsvoordelen bieden pro- en prebiotica?
• Moet ik een pro- of prebioticum nemen, of beide?
• Waar zitten pro- en prebiotica in?
• Kunnen pro- en prebiotica bijwerkingen hebben?
• Probiotica, prebiotica en antibiotica
• Samenvatting

Wat is het microbioom?

De darmflora, tegenwoordig microbioom genoemd, bestaat uit biljoenen bacteriën, virussen en schimmels in de darmen. De darmflora heeft onder andere de volgende functies:

• Spijsvertering – Breekt complexe koolhydraten en vezels af, produceert korteketenvetzuren en synthetiseert vitaminen (B1, B9, B12, K).
• Vetstofwisseling – Ondersteunt de vertering van vetten door de afbraak en recycling van galzuren.
• Immuunsysteem – Versterkt de afweer, voorkomt de verspreiding van schadelijke bacteriën en reguleert ontstekingen.
• Zenuwstelsel – Beïnvloedt de hersenen via de darm-hersen-as en produceert neurotransmitters zoals serotonine.
• Hormoonregulatie – Stuurt stofwisselingsprocessen aan zoals bloedsuiker, honger en vetopslag via hormonen.

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Wat zijn probiotica en prebiotica?

Probiotica zijn voedingsmiddelen of supplementen die levende micro-organismen bevatten (zoals melkzuurbacteriën, bijvoorbeeld lactobacillen en bifidobacteriën). Ze ondersteunen de darmflora door de groei van gezonde bacteriën te bevorderen en schadelijke ziektekiemen te verdringen. Je vindt ze in gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, zuurkool en kefir.

Prebiotica zijn onverteerbare vezels die dienen als voedingsbron voor nuttige darmbacteriën. Ze stimuleren hun groei en activiteit, wat de darmgezondheid ten goede komt. Belangrijke prebiotica zijn inuline en oligofructose, die voorkomen in voedingsmiddelen zoals uien, knoflook, bananen en cichorei.

Bron: Mayo Clinic, 2022

Welke gezondheidsvoordelen bieden pro- en prebiotica?

Probiotica zijn levende micro-organismen die het evenwicht van de darmflora ondersteunen, terwijl prebiotica als voeding dienen voor deze nuttige bacteriën. Hieronder vind je een overzicht van de gezondheidsvoordelen van probiotica:

• Microbieel evenwicht: Probiotica helpen het microbieel evenwicht in je lichaam te behouden door schadelijke bacteriën, schimmels en virussen te bestrijden en nuttige micro-organismen te ondersteunen.
• Bescherming tegen infecties: Ze kunnen infecties helpen voorkomen of verlichten, zoals urineweginfecties, door antibiotica veroorzaarde diarree, tandvleesontstekingen en huidproblemen zoals acne.
• Ondersteuning van de spijsvertering: Probiotica bevorderen de spijsvertering door de opname van belangrijke voedingsstoffen en medicijnen te verbeteren, de diversiteit van darmbacteriën te stimuleren en klachten zoals een opgeblazen gevoel of verstopping te verminderen.
• Versterking van het immuunsysteem: Ze trainen het immuunsysteem om schadelijke microben beter te herkennen en te bestrijden, wat het risico op chronische infecties en ontstekingen kan verlagen.
• Andere mogelijke effecten: Er zijn aanwijzingen dat probiotica het zenuwstelsel, de stofwisseling en de stemming kunnen beïnvloeden. Ze zouden de pijntolerantie, de regulatie van de bloedsuikerspiegel en ontstekingsprocessen kunnen beïnvloeden.

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Moet ik een pro- of prebioticum nemen, of beide?

De combinatie van probiotica (nuttige bacteriën) en prebiotica (hun voeding) is vaak het meest effectief voor je darmgezondheid. In de meeste gevallen is een gezond, uitgebalanceerd dieet met vezelrijke voedingsmiddelen zoals groenten, fruit en volkorenproducten echter voldoende om je microbioom te ondersteunen. Extra inname van pro- en prebiotica kan nuttig zijn bij specifieke klachten of na een antibioticakuur en moet individueel worden afgestemd (Mayo Clinic 2022).

Wil je weten wat jouw darmen echt nodig hebben? Een gedetailleerde analyse van je darmflora kan waardevolle inzichten bieden. De Homed-IQ Microbioom Test geeft je gepersonaliseerde aanbevelingen voor een gerichte optimalisatie van je darmgezondheid – gewoon vanuit huis.

Waar zitten pro- en prebiotica in?

1. voedsel

Bron: Nebraska Medicine, 2022

2. voedingssupplementen

Veel voedingssupplementen bevatten probiotica (levende micro-organismen zoals Lactobacillus en Bifidobacterium) en prebiotica (vezels zoals inuline) die de groei van nuttige darmbacteriën stimuleren. Ze worden vaak gebruikt ter ondersteuning van de darmgezondheid en het immuunsysteem.

Tips voor het kiezen van een geschikt pro- of prebioticum

Bij het kiezen van een geschikt pro- of prebioticum is het belangrijk om te letten op wetenschappelijk onderzochte bacteriestammen, zoals Lactobacillus of Bifidobacterium. Betrouwbare stammen zijn diegene die in wetenschappelijke studies zijn getest en vaak een specifieke stamnaam hebben (bijvoorbeeld Lactobacillus plantarum 299v). In de literatuur worden doseringen van 10⁸ tot 10¹⁰ kolonievormende eenheden (KVE, colony-forming units) genoemd als effectief, en in zeldzame gevallen ook 10¹¹ KVE. De optimale dosering hangt af van het toepassingsgebied, de duur van de inname, de gebruikte bacterieculturen en de toedieningsvorm.

• Inuline
• Fructo-oligosachariden (FOS)
• Galacto-oligosachariden (GOS)
• Xylo-oligosachariden (XOS)
• Lactitol
• Lactosaccharose
• Lactulose
• Soja-oligosachariden
• Transgalacto-oligosachariden (TOS)

bevorderen de groei van gezonde darmbacteriën. Probiotica zijn verkrijgbaar in poeder- en capsulevorm. Kies het product op basis van je behoeften, bijvoorbeeld voor darmgezondheid of immuunondersteuning, en let op kwaliteitskeurmerken en wetenschappelijke studies over de effectiviteit.

Bronnen: Markowiak, P., et al, 201; Nutrimmun, n.d.

Kunnen pro- en prebiotica bijwerkingen hebben?

Voor gezonde mensen is het gebruik van pre- en probiotica over het algemeen veilig en veroorzaakt het zelden gezondheidsproblemen. Sommige mensen kunnen echter tijdelijk last krijgen van een opgeblazen gevoel of darmklachten als ze meer probiotica innemen. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, ernstige ziekten of vroeggeboren baby’s bestaat er een klein risico op infecties door schadelijke microben, die in zeldzame gevallen in onvoldoende geteste producten kunnen zitten. Het is daarom altijd verstandig om het gebruik van pre- en probiotica met een arts te bespreken (Cleveland Clinic, 2023; Eufic, 2023).

Probiotica, prebiotica en antibiotica

Probiotica, prebiotica en antibiotica hebben verschillende, maar onderling verbonden functies:

• Probiotica en prebiotica ondersteunen de darmflora.
  
• Antibiotica bestrijden bacteriële infecties, maar kunnen ook nuttige darmbacteriën vernietigen, wat kan leiden tot dysbiose (een verstoring van de darmflora).
  

Het innemen van pro- en prebiotica kan zowel tijdens als na een antibioticakuur nuttig zijn. Onderzoek toont aan dat probiotica tijdens een antibioticabehandeling antibiotica-geassocieerde diarree kunnen verminderen. Het is belangrijk om probiotica met een tussenperiode van minstens twee uur na het antibioticum in te nemen, zodat ze niet worden vernietigd. Na een antibioticakuur kunnen pro- en prebiotica helpen om de darmflora sneller te herstellen en langdurige verstoringen te voorkomen. Prebiotische vezels bevorderen de groei van de overgebleven nuttige bacteriën (Rodgers, B.,et al., 2013; Innerhealth, 2023).

Samenvatting

Probiotica zijn levende micro-organismen die het evenwicht van de darmflora ondersteunen, terwijl prebiotica onverteerbare ballaststoffen zijn, die deze nuttige bacteriën als voeding dienen. Beide dragen bij aan de spijsvertering, de versterking van het immuunsysteem en de algemene gezondheid. Probiotica komen in gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, zuurkool en kefir voor, prebiotica in vezelrijke voedingsmiddelen zoals uien, bananen en volkorenproducten. De combinatie van beide stoffen kan bijzonder voordelig zijn, vooral na een antibioticatherapie. Hoewel ze voor de meeste mensen onschadelijk zijn, zouden personen met een verzwakt immuunsysteem de inname met een arts moeten bespreken.

Bronnen

Cleveland Clinic. (2023, 08 18). Gut Microbiome. Retrieved 02, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/body/25201-gut-microbiome

Cleveland Clinic. (2023, 10 30). Probiotics. Retrieved 02, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/14598-probiotics

Eufic. (2023, 07).
What are prebiotics and probiotics and are they important for health? Retrieved 02, 2025, from https://www.eufic.org/en/healthy-living/article/what-are-prebiotics-and-probiotics-and-are-they-important-for-health

Innerhealth. (2023, 07). Antibiotics: Do I take probiotics before, during or after the course? Retrieved 02, 2025, from https://innerhealth.com.au/blogs/gut-health/antibiotics-do-i-take-probiotics-before-during-or-after-the-course?srsltid=AfmBOooxH-BZ_UVyQ8rYvbVpc2eXeh0wpyRNsBMEs6BMISmH1ppPhw8O

Mayo Clinic. (2022, 06). Nutrition and healthy eating. Retrieved 02, 2025, from https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/probiotics/faq-20058065

Mayo Clinic. (2022, 07). Nutrition and healthy eating. Retrieved 02, 2025, from https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/probiotics/faq-20058065#:~:text=Probiotics%20are%20foods%20or%20supplements,as%20food%20for%20human%20microflora.

Markowiak, P., & Śliżewska, K. (2017). Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients, 9(9), 1021. https://doi.org/10.3390/nu9091021

Nebraska Medicine. (2022, 04).
What are prebiotics and probiotics, and what foods contain them? Retrieved 02, 2025, from https://www.nebraskamed.com/gastrointestinal-care/what-prebiotics-and-probiotics-are-and-the-foods-that-contain-them

Nutrimmun. (n.d.). Was macht ein Qualitätsprobiotikum aus? Retrieved 02, 2025, from https://nutrimmun.de/darmwissen/probiotika/qualitaetsprobiotikum/?utm_source=chatgpt.com

Rodgers, B., Kirley, K., & Mounsey, A. (2013). PURLs: prescribing an antibiotic? Pair it with probiotics. The Journal of family practice, 62(3), 148–150.