Prediabetes is een ernstig gezondheidsprobleem dat vaak niet wordt herkend omdat er in de meeste gevallen geen duidelijke symptomen zijn. Deze aandoening treedt op wanneer de bloedsuikerspiegel hoger is dan normaal, maar nog niet hoog genoeg voor de diagnose diabetes. Prediabetes is een ernstige waarschuwing maar biedt wel een kans om actie te ondernemen en de ontwikkeling van diabetes type 2 te voorkomen. Lees verder voor meer informatie over de risico’s van prediabetes en wat je kunt doen om jezelf te beschermen.

Inhoudsopgave

• Wat is prediabetes?
• Wat zijn risicofactoren voor prediabetes?
• Wat zijn de symptomen van prediabetes?
• Tot welke complicaties kan prediabetes leiden?
• Hoe wordt prediabetes vastgesteld?
• Hoe kan prediabetes worden voorkomen?
• Samenvatting

Wat is prediabetes?

Prediabetes is een aandoening waarbij het bloedglucosegehalte hoger is dan normaal, maar niet hoog genoeg om te worden geclassificeerd als type 2-diabetes. Prediabetes ontwikkelt zich vaak in volwaardig type 2-diabetes, wat een chronische ziekte is waarbij het lichaam ofwel niet genoeg insuline produceert ofwel niet effectief reageert op de insuline die wordt geproduceerd. Dit resulteert in aanhoudend hoge bloedglucosespiegels.

In een gezond lichaam reguleert het hormoon insuline, dat wordt geproduceerd door de alvleesklier, de bloedsuikerspiegel door de lichaamscellen glucose (suiker) uit de bloedbaan te laten opnemen en gebruiken als energie. Wanneer iemand prediabetes heeft, begint dit proces minder goed te werken. De lichaamscellen worden resistenter voor de regulerende effecten van insuline, wat betekent dat ze minder efficiënt zijn in het opnemen en gebruiken van glucose. Dit leidt tot een verhoging van de glucoseconcentratie in het bloed. Naast insulineresistentie kan prediabetes er ook voor zorgen dat de alvleesklier minder insuline produceert. Dit betekent dat er niet genoeg insuline is om de glucose in het lichaam effectief te reguleren, waardoor de bloedsuikerspiegel verder stijgt.

Prediabetes is vaak asymptomatisch, wat betekent dat veel mensen zich niet realiseren dat ze deze aandoening hebben. Als het niet wordt behandeld, kan het het risico op hart- en vaatziekten en andere gezondheidsproblemen verhogen (MedlinePlus, 2021).

Wat zijn risicofactoren voor prediabetes?

In principe kan iedereen prediabetes ontwikkelen, maar sommige mensen lopen meer risico dan anderen. Hier zijn enkele factoren die het risico op prediabetes kunnen verhogen:

1. Leeftijd: Het risico op prediabetes neemt toe met de leeftijd, vooral boven een leeftijd van 45 jaar.
2. Overgewicht of obesitas: Overgewicht en vooral obesitas zijn de grootste risicofactoren voor prediabetes. Hoe meer vet iemand heeft, vooral in de buikstreek, hoe resistenter de cellen worden voor insuline, wat leidt tot een stijging van de bloedsuikerspiegel.
3. Gebrek aan lichaamsbeweging: Een gebrek aan lichaamsbeweging verhoogt het risico op prediabetes omdat het zowel de insulinegevoeligheid vermindert als gewichtstoename bevordert, wat op zijn beurt leidt tot insulineresistentie.
4. Familiegeschiedenis van diabetes: Mensen van wie de naaste familie diabetes type 2 heeft, hebben een hoger risico om zelf prediabetes te ontwikkelen. De precieze oorzaak hiervan is niet bekend, maar het zou een genetische aanleg kunnen zijn die de productie of het gebruik van insuline beïnvloedt.
5. Polycysteus ovarium syndroom (PCOS): Vrouwen met PCOS hebben een hoger risico op het ontwikkelen van prediabetes. PCOS is een hormonale aandoening die vaak gepaard gaat met insulineresistentie.
6. Zwangerschapsdiabetes: Vrouwen die tijdens hun zwangerschap een hoge bloedsuikerspiegel (zwangerschapsdiabetes) hadden, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van prediabetes en diabetes type 2 op latere leeftijd.
7. Ongezonde voeding: Een voeding rijk aan suikerhoudende voedingsmiddelen, verwerkte producten en rood of verwerkt vlees, maar arm aan vezels, fruit en groenten kan het risico op prediabetes verhogen. Deze voedingspatronen kunnen leiden tot snelle bloedsuikerpieken, insulineresistentie en uiteindelijk prediabetes.
8. Hoog cholesterolgehalte: Hoge cholesterolgehalten, vooral hoge LDL-cholesterolgehalten en lage HDL-cholesterolgehalten, worden in verband gebracht met insulineresistentie en een verhoogd risico op prediabetes.
9. Hoge triglyceridenwaarden: Triglyceriden zijn het meest voorkomende type vet in het lichaam. Een hoog triglyceridengehalte kan het risico op prediabetes verhogen, omdat het vaak in verband wordt gebracht met andere aandoeningen zoals obesitas en insulineresistentie.

Bron: Mayo Clinic, 2022

Het is belangrijk om te weten dat het hebben van een of meer van deze risicofactoren niet betekent dat je prediabetes zult ontwikkelen. Maar het verhoogt wel de kans en het is raadzaam om je regelmatig te laten testen als je een verhoogd risico loopt.

Wil je een overzicht van jouw gezondheidsstatus?

De Homed-IQ bloedglucosetest is een test die de HbA1c-waarde bepaalt. HbA1c is effectief voor de controle van de bloedglucose op de lange termijn, omdat het de gemiddelde bloedglucosespiegel over de afgelopen twee tot drie maanden weergeeft. De identificatie van een verhoogde HbA1c-waarde kan wijzen op de aanwezigheid van prediabetes. De test is daarom een nuttig hulpmiddel voor de vroege opsporing en preventie van diabetes. Er moet echter altijd een arts worden geraadpleegd als de waarden abnormaal zijn om een volledige diagnose en behandelingsstrategie te garanderen.

Trouwens: Je kunt de Homed-IQ bloedsuikertest heel gemakkelijk kopen bij een Albert Heijn of Etos winkel bij jou in de buurt. Bij Etos heb je ook de mogelijkheid om deze test online op etos.nl te kopen.

Wat zijn de symptomen van prediabetes?

Prediabetes veroorzaakt meestal geen symptomen. Veel mensen weten niet eens dat ze deze aandoening hebben totdat ze een bloedglucosetest doen. Sommige mensen met prediabetes kunnen echter tekenen of symptomen van diabetes of andere gerelateerde aandoeningen vertonen, zoals:

1. Meer dorst en frequent urineren: Deze symptomen zijn klassiek voor alle ziekten die geassocieerd worden met een hoge bloedsuikerspiegel. Als er te veel suiker in het bloed zit, moeten de nieren harder werken om het uit te scheiden, wat leidt tot frequent urineren en vervolgens meer dorst.
2. Vermoeidheid: Een hoge bloedsuikerspiegel kan ervoor zorgen dat je voortdurend moe bent en te weinig energie hebt. Dit komt doordat het lichaam glucose niet efficiënt kan gebruiken om energie te produceren. Je kunt ook moeilijkheden hebben met concentreren.
3. Wazig zien: Overtollig suiker in het bloed kan ervoor zorgen dat de lenzen in je ogen opzwellen, wat kan leiden tot wazig zien.
4. Donkere huidvlekken: Sommige mensen met prediabetes krijgen donkere huidvlekken, vaak in de oksels, nek en huidplooien. Deze aandoening staat bekend als acanthosis nigricans.

Als je een of meer van deze symptomen opmerkt, moet je een arts raadplegen (Cleveland Clinic, 2021).

Tot welke complicaties kan prediabetes leiden?

Prediabetes is meer dan alleen een waarschuwingsteken; het heeft zijn eigen risico’s die vaak worden onderschat. Hier volgen er enkele:

• Ontwikkeling van diabetes type 2: Het grootste risico veroorzaakt door prediabetes is de ontwikkeling van diabetes type 2 doordat het metabolisme is ontregeld. Volgens onderzoeken ontwikkelt jaarlijks ongeveer 5-10% van de mensen met prediabetes deze ziekte.
• Hart- en vaatziekten: Mensen met prediabetes hebben een hoger risico op hart- en vaatziekten. Het verhoogde suikergehalte in het bloed leidt tot afzettingen langs de wanden van de slagaders en bevordert de vorming van plaques die de bloedstroom kunnen belemmeren. Deze vernauwing van de slagaders, ook wel arteriosclerose genoemd, is een belangrijke oorzaak van veel hart- en vaatziekten. Prediabetes verhoogt ook het risico op een hoog cholesterolgehalte en een hoge bloeddruk, die beide weer kunnen bijdragen aan hartaandoeningen.
• Schade aan organen en bloedvaten: Een hoge bloedsuikerspiegel kan leiden tot schade aan het hart, de ogen en het zenuwstelsel. Schade aan de nieren kan ook worden veroorzaakt door een hoge bloedsuikerspiegel, ook wel diabetische nefropathie genoemd.
• Metabool syndroom: Prediabetes gaat vaak gepaard met andere gezondheidsproblemen, zoals een hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte, die samen bekend staan als het metabool syndroom.

Bron: Tabak et al., 2012; Brannick et al. 2016

Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen met prediabetes deze gezondheidsproblemen zal ontwikkelen. Tijdige maatregelen, zoals een gezond dieet, regelmatige lichaamsbeweging en gewichtsverlies, kunnen deze risico’s aanzienlijk verminderen.

Hoe wordt prediabetes vastgesteld?

De diagnose prediabetes is meestal gebaseerd op de bloedsuikerspiegel. Naast het onderzoeken van mogelijke symptomen zijn er verschillende tests die kunnen worden gebruikt om prediabetes vast te stellen:

1. HbA1c-test: Deze bloedtest meet het gemiddelde bloedglucosegehalte over de afgelopen twee tot drie maanden. Een HbA1c-waarde tussen 5,7% en 6,4% wordt meestal beschouwd als prediabetes.
2. Nuchter glucosegehalte: Deze test meet de bloedsuikerspiegel na een nacht vasten. Een FPG-waarde tussen 100 mg/dL en 125 mg/dL wordt beschouwd als prediabetes.
3. Orale glucosetolerantietest (OGTT): Voor deze test neem je een speciale glucoseoplossing en wordt de bloedglucosespiegel gemeten voor en 2 uur na het drinken. Een 2-uur OGTT-waarde tussen 140 mg/dL en 199 mg/dL wordt beschouwd als prediabetes.
4. Willekeurige plasmaglucosetest (RPG): Deze test meet het bloedglucosegehalte op een willekeurig tijdstip, onafhankelijk van de laatste maaltijd. Een RPG-waarde van 200 mg/dL of hoger kan wijzen op diabetes als deze samen met andere verschijnselen van diabetes optreedt.

Bron: NIDDK, 2022

Hoe kan prediabetes worden voorkomen?

Het aantal mensen met diabetes is gestegen van 108 miljoen in 1980 tot 422 miljoen in 2014. Aangezien diabetes een belangrijke oorzaak is van blindheid, nierfalen, hartaanvallen, beroertes en amputaties van voeten en benen, is de diagnose en preventie van prediabetes erg belangrijk (WHO, 2023). Preventie van prediabetes is gericht op het aanpakken van de onderliggende risicofactoren en omvat de volgende aspecten:

• Gezond eten: Een uitgebalanceerd dieet dat rijk is aan voedingsstoffen en vitaminen is de sleutel tot het voorkomen van prediabetes. Je moet je richten op voedingsmiddelen met een lage glykemische index, zoals volle granen, fruit, groenten en eiwitten. Vermijd inflammatoire voedingsmiddelen, zoals voedingsmiddelen met veel suiker en bewerkte koolhydraten, omdat ze insulineresistentie bevorderen door chronische ontsteking in het lichaam te veroorzaken. Voedingsmiddelen met een hoog vetgehalte moeten ook worden vermeden.
• Regelmatige lichaamsbeweging: In het algemeen wordt regelmatige lichaamsbeweging aanbevolen om het risico op prediabetes en type 2-diabetes te verminderen. Denk dan aan 30 minuten, vijf dagen per week stevig wandelen.
• Gewichtsbeheersing: Als mensen te zwaar zijn, worden vetcellen groter en geven ze stoffen af die de insulinefunctie kunnen belemmeren, wat leidt tot een verhoogde insulineresistentie. Afvallen verbetert de insulinegevoeligheid en verlaagt zo het risico op prediabetes en type 2-diabetes.
• Stoppen met roken: Roken verhoogt het risico op prediabetes en type 2-diabetes. Stoppen met roken kan dit risico verminderen, aangezien rokers over het algemeen 30-40% meer kans hebben om diabetes type 2 te ontwikkelen dan niet-rokers. Hoe meer je rookt, hoe hoger het risico (CDC, 2022).
• Regelmatige controles: Regelmatige medische controles kunnen helpen om prediabetes in een vroeg stadium te herkennen en te behandelen.
• Alcohol met mate: Overmatige alcoholconsumptie kan bijdragen aan de ontwikkeling van prediabetes door het verminderen van insulinegevoeligheid, wat leidt tot gewichtstoename en het verhogen van de bloedsuikerspiegel door het hoge suikergehalte in alcoholische dranken.
• Stressmanagement: Chronische stress kan het risico op prediabetes verhogen. Methodes voor stressmanagement, zoals meditatie, yoga of ademhalingsoefeningen, kunnen helpen om dit risico te verminderen.

Bronnen: CDC, 2022; Cleveland Clinic, 2021

Door deze preventieve maatregelen te nemen, kun je het risico op het ontwikkelen van prediabetes en de bijbehorende gezondheidsrisico’s aanzienlijk verminderen. Als deze maatregelen niet voldoende zijn om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden, kunnen in overleg met een arts medicijnen zoals metformine worden overwogen. Regelmatige screening op diabetes is ook belangrijk om vroegtijdige behandeling mogelijk te maken als prediabetes zich ontwikkelt tot diabetes.

Samenvatting

Prediabetes is een ernstige gezondheidstoestand die het risico op diabetes type 2, hartaandoeningen en beroertes verhoogt. Er zijn echter veel stappen die genomen kunnen worden om de progressie van prediabetes naar type 2-diabetes te voorkomen of te vertragen. Een gezond dieet, regelmatige lichaamsbeweging, gewichtsbeheersing en regelmatige medische controles kunnen helpen om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden en je gezondheid te verbeteren.

Bronnen

Dagogo, S. (2016, June 1). Prediabetes as a toxic environment for the initiation of microvascular and macrovascular complications. NCBI. Retrieved July 27, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4950274/

Diabetes. (2023, April 5). World Health Organization (WHO). Retrieved July 26, 2023, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes

Diabetes & Prediabetes Tests – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved July 26, 2023, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/professionals/clinical-tools-patient-management/diabetes/diabetes-prediabetes

Prediabetes | Hyperglycemia. (2021, May 5). MedlinePlus. Retrieved July 25, 2023, from https://medlineplus.gov/prediabetes.html

Prediabetes – Symptoms and causes. (2022, November 19). Mayo Clinic. Retrieved July 26, 2023, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prediabetes/symptoms-causes/syc-20355278

Prediabetes: What Is It, Who’s at Risk, Symptoms, Can It Be Reversed. (2021, March 25). Cleveland Clinic. Retrieved July 26, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21498-prediabetes#symptoms-and-causes

Prediabetes – Your Chance to Prevent Type 2 Diabetes. (n.d.). CDC. Retrieved July 26, 2023, from https://www.cdc.gov/diabetes/basics/prediabetes.html

Smoking and Diabetes | Diabetes. (n.d.). CDC. Retrieved July 26, 2023, from https://www.cdc.gov/diabetes/library/features/smoking-and-diabetes.htmlTabák, A. (2014, January 14). Prediabetes: A high-risk state for developing diabetes. NCBI. Retrieved July 26, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3891203/