Een opgeblazen buik wordt vaak ervaren als een onaangenaam en kwelling veroorzakend vol gevoel, dat gepaard kan gaan met een uitzetting van de buik. Het is een veelvoorkomend probleem dat bijna iedereen op enig moment in zijn leven treft. Een opgeblazen buik kan acuut optreden, maar ook terugkerend zijn, wat in sommige gevallen een aanwijzing kan zijn voor een onderliggende aandoening. Heb je vaak last van een opgeblazen buik en weet je niet precies waar het vandaan komt? In deze blog informeren we je over wat een opgeblazen buik is, wat de oorzaken kunnen zijn, welke maatregelen ertegen helpen en wanneer het belangrijk is om een arts te raadplegen.

Een ontstekingsziekte van de darmen kan een onderliggend probleem zijn bij een terugkerende opgeblazen buik. De ontsteking in de darm kan ervoor zorgen dat het spijsverteringskanaal vernauwt wordt, wat een opgeblazen buik bevordert. Homed-IQ biedt een calprotectinetest voor darmontsteking die de concentratie calprotectine in de ontlasting meet, een eiwit dat vrijkomt bij darmontsteking. Deze test maakt het mogelijk om vroegtijdig verdere stappen te ondernemen om een mogelijke diagnose te bevestigen of naar andere oorzaken voor je symptomen te zoeken.

Inhoudsopgave

• Wat is een opgeblazen buik?
• Wat zijn de symptomen van een opgeblazen buik?
• Oorzaken van een opgeblazen buik
• Wanneer moet je naar de dokter gaan?
• Behandelingsopties voor een opgeblazen buik
• Samenvatting

Wat is een opgeblazen buik?

Een opgeblazen buik ontstaat wanneer zich gassen ophopen in het spijsverteringskanaal, die leiden tot een onaangenaam vol gevoel, druk en soms ook pijn in de buik. Dit kan zowel fysieke als psychische ongemakken met zich meebrengen. Een opgeblazen gevoel kan een kortstondig probleem zijn, bijvoorbeeld na een grote maaltijd, of het kan langdurig voorkomen en wijzen op ernstigere gezondheidsstoornissen. Verschillende factoren dragen bij aan het ontstaan van een opgeblazen buik, waarover we in de sectie over de oorzaken van een opgeblazen buik meer in detail gaan (NIH, 2024).

Wat zijn de symptomen van een opgeblazen buik?

Een opgeblazen buik kan vergezeld gaan van vele symptomen die individueel kunnen verschillen. Terwijl sommige symptomen typischer zijn, zijn er ook minder gebruikelijke tekenen die kunnen optreden. Voor een overzicht zijn de typische symptomen geïllustreerd in de volgende afbeelding:

Bron: NHS, 2022

Tot de minder typische symptomen behoren dingen zoals aanhoudende vermoeidheid en rugpijn, die veroorzaakt kunnen worden door de ophoping van gassen in de buikruimte.

Oorzaken van een opgeblazen buik

Er zijn veel factoren die een opgeblazen buik kunnen veroorzaken, variërend van voeding tot bepaalde aandoeningen Hier volgt een overzicht van de belangrijkste oorzaken:

Aerofagie

Onder aerofagie verstaan we het vaak of overmatig slikken van lucht, wat leidt tot een ophoping van lucht in het spijsverteringskanaal. Dit kan gebeuren tijdens het eten, praten en door bepaalde gewoonten zoals roken of kauwgom kauwen. De opgehoopte lucht kan leiden tot symptomen zoals boeren, winderigheid en een opgeblazen gevoel, wat veel mensen als onaangenaam en beschamend ervaren.

Constipatie

Een zeer vaak voorkomende oorzaak van een opgeblazen buik is constipatie. Wanneer de darmbeweging vertraagt, hoopt de ontlasting zich op in de dikke darm, wat niet alleen tot een vol gevoel leidt, maar ook tot verhoogde gasvorming wanneer de bacteriën in de darm de ontlasting fermenteren.

Voedingsgerelateerde oorzaken

• Voedselintoleranties: Intoleranties tegen bepaalde voedingsmiddelen, zoals tegen lactose (in zuivelproducten), gluten (in tarwe) of histamine, kunnen ook tot een opgeblazen buik leiden. Het lichaam kan deze voedingsmiddelen niet effectief verteren bij consumptie, wat leidt tot gasvorming, buikpijn en winderigheid.
• Gasvorming in het spijsverteringskanaal: Vele voedingsmiddelen bevatten moeilijk verteerbare koolhydraten die niet volledig worden afgebroken in de dunne darm en dus in de dikke darm gisten. Voorbeelden hiervan zijn peulvruchten, sommige groentesoorten en volkorenproducten, die tot gasvorming kunnen leiden.

Ziektegerelateerde oorzaken

• Prikkelbaredarmsyndroom (IBS): Een functionele darmaandoening die gekenmerkt wordt door symptomen zoals buikpijn, krampen, winderigheid, diarree en constipatie. Vermoedelijke oorzaken van het prikkelbaredarmsyndroom zijn abnormale darmbewegingen, een verhoogde darmgevoeligheid en veranderingen in de darmflora.
• Darmblokkades: Ook blokkades in het spijsverteringskanaal kunnen tot constipatie en dus tot een opgeblazen buik leiden. Dergelijke blokkades kunnen voorkomen in beide delen van de darm – dunne en dikke darm – en worden veroorzaakt door tumoren, littekenweefsel, vernauwingen of ontstekingsziekten zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa.

Hormonale oorzaken

Bij de ontwikkeling van een opgeblazen buik spelen ook hormonale schommelingen een rol. Tijdens de menstruatiecyclus en zwangerschap leiden schommelingen in de niveaus van progesteron en oestrogeen ertoe dat de darmen zich ontspannen, wat de snelheid van de spijsvertering vermindert en vaak leidt tot winderigheid. Ook in de menopauze kunnen vergelijkbare hormonale veranderingen de darmbeweeglijkheid beïnvloeden en het risico op winderigheid verhogen.

Andere factoren

• Levensstijlfactoren: Bij de ontwikkeling van een opgeblazen buik spelen levensstijlfactoren een cruciale rol.
  • Stress beïnvloedt de normale darmfunctie door de signalen van het zenuwstelsel te verstoren die de darmfunctie reguleren. Hormonen zoals adrenaline en cortisol worden afgescheiden, die een “vecht-of-vlucht”-reactie uitlokken en de spijsvertering vertragen, omdat het lichaam zijn energie richt op overlevingsfuncties. Op lange termijn kan chronische stress de darmfunctie beïnvloeden en leiden tot spijsverteringsproblemen zoals constipatie en winderigheid.
  • Ook een gebrek aan lichamelijke activiteit draagt bij aan een tragere stoelgang, omdat regelmatige beweging de doorbloeding en activiteit van het maag-darmkanaal bevordert. Hierdoor wordt voedsel efficiënter door het spijsverteringskanaal getransporteerd en afvalstoffen sneller uitgescheiden, wat het risico op winderigheid en constipatie vermindert.

• Medicijnen: Bepaalde medicijnen zoals antibiotica en pijnstillers kunnen het evenwicht van de darmflora verstoren en de darmactiviteit belemmeren. Ze kunnen ook de productie van maagzuur en spijsverteringsenzymen verminderen, wat de volledige vertering van voedsel belemmert en zo een opgeblazen buik bevordert.

Bronnen: Cleveland Clinic, 2021; John Hopkins, 2024; Mayo Clinic, 2021

Wanneer moet je naar de dokter gaan?

Een opgeblazen buik kan vaak onschuldig zijn, maar er zijn bepaalde symptomen en situaties waarin een bezoek aan de dokter essentieel is. Dit is vooral het geval als er onduidelijkheid over de symptomen bestaat of wanneer de volgende alarmtekens optreden.

Alarmtekens die je niet mag negeren:

• Regelmatige en aanhoudende symptomen
• Hevige buikpijn
• Bloed in de ontlasting
• Onverklaarbaar/ongewenst gewichtsverlies
• Veranderingen in de consistentie en frequentie van de ontlasting
• Koorts
• Misselijkheid en overgeven

Als er alarmtekens zijn, moet je onmiddellijk een dokter bezoeken om een grondig onderzoek mogelijk te maken en complicaties vroegtijdig te herkennen (Mayo Clinic, 2024).

Wil je zelf een overzicht krijgen?

In sommige gevallen, vooral als symptomen zoals buikpijn, diarree, bloed in de ontlasting of ongewenst gewichtsverlies optreden, kan een ontsteking van de darmen de oorzaak zijn. Om dergelijke aandoeningen snel en efficiënt te herkennen, biedt Homed-IQ een Calprotectine test aan, die je gemakkelijk thuis kunt uitvoeren. Deze test meet calprotectine in de ontlasting, een eiwit dat in verhoogde mate voorkomt bij ontstekingsprocessen in de darm. Als het testresultaat positief is, is een verdere diagnose door een dokter noodzakelijk om de exacte oorzaak van de ontsteking te bepalen en een passende behandeling te starten.

Behandelingsopties voor een opgeblazen buik

Acute hulpmiddelen

Als je al last hebt van een opgeblazen buik, kunnen de volgende ‘huismiddeltjes’ je acute verlichting bieden. Je moet opletten wat jou persoonlijk goed doet en dienovereenkomstig handelen:

• Pepermuntthee drinken.
• Een warmwaterkruik op de buik leggen.
• Karwij- en venkelzaad kauwen of als thee bereiden.
• Het vermijden van winderig makende voedingsmiddelen zoals kool of uien.
• Zachte buikmassage.

Bron: Hildreth, 2024

Bij terugkerende klachten

Als je regelmatig of aanhoudend last hebt van een opgeblazen buik, moet je een arts raadplegen om de mogelijke oorzaken zoals voedselintoleranties of spijsverteringsstoornissen te onderzoeken. Een gerichte diagnose is belangrijk om een individuele behandeling te garanderen. In het geval van een voedselintolerantie kan het bijvoorbeeld nodig zijn om bepaalde voedingsmiddelen die lactose of gluten bevatten te vermijden. Bij spijsverteringsproblemen zoals het prikkelbare darm syndroom kan een aanpassing van je dieet nodig zijn, terwijl ontstekingsziekten van de darm mogelijk met medicijnen behandeld moeten worden (Cleveland Clinic, 2021).

Preventieve maatregelen

Er zijn ook manieren waarop je door bewuste keuzes in het dagelijks leven een opgeblazen buik beter kunt voorkomen Deze staan in de tabel met een korte uitleg:

Bronnen: Jones, 2023; NHS, 2022

Samenvatting

Een opgeblazen buik is een veelvoorkomend probleem, dat gekenmerkt wordt door een vol gevoel, buikpijn, een drukgevoel en opboeren. De oorzaken variëren van eetgewoonten en voedselintoleranties tot aandoeningen zoals het prikkelbare darm syndroom of hormonale schommelingen. Terugkerende of aanhoudende symptomen moeten door een arts worden onderzocht, vooral als er alarmerende tekenen zijn zoals hevige buikpijn, bloed in de ontlasting of onverklaarbaar gewichtsverlies. De behandeling van een opgeblazen gevoel hangt af van de onderliggende oorzaak en kan aanpassingen in het dieet, veranderingen in levensstijl en medicamenteuze therapieën omvatten om de symptomen te verlichten en de oorzaken te bestrijden.

Bronnen

Belching, gas and bloating: Tips for reducing them. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved June 6, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gas-and-gas-pains/in-depth/gas-and-gas-pains/art-20044739

Bloated Stomach: Causes, Tips to Reduce & When to be Concerned. (2021, September 10). Cleveland Clinic. Retrieved June 6, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/21740-bloated-stomach

Bloating. (n.d.). NHS. Retrieved June 4, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/bloating/

Definition of bloating – NCI Dictionary of Cancer Terms – NCI. (n.d.). National Cancer Institute. Retrieved June 6, 2024, from https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/bloating

Hildreth, D. (n.d.). 18 ways to reduce bloating: Quick tips and long-term relief. MedicalNewsToday. Retrieved June 6, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/322525

Jones, J. (2023, July 4). 12 Proven Ways to Reduce or Stop Bloating. Healthline. Retrieved June 6, 2024, from https://www.healthline.com/nutrition/proven-ways-to-reduce-bloating

Understanding and managing chronic abdominal bloating and distension. (2021, April 17). Mayo Clinic. Retrieved June 6, 2024, from https://www.mayoclinic.org/medical-professionals/digestive-diseases/news/understanding-and-managing-chronic-abdominal-bloating-and-distension/mac-20511032