Ontstekingswaarden zijn laboratoriumparameters die wijzen op ontstekingen in het lichaam. Ze omvatten onder andere CRP (C-reactief proteïne), BSE (bezinkingssnelheid van erytrocyten), calprotectine en het aantal leukocyten. Deze waarden stijgen wanneer het lichaam reageert op infecties, verwondingen of chronische aandoeningen met een ontstekingsreactie. Ze helpen bij het diagnosticeren en monitoren van de ernst en het type ontsteking. Langdurig verhoogde ontstekingswaarden zijn een bekende risicofactor voor hart- en vaatziekten, zoals coronaire hartziekte of atherosclerose. Verhoogde ontstekingswaarden vormen een bekende risicofactor voor hart- en vaatziekten, zoals coronaire hartziekte of atherosclerose (Cleveland Clinic, 2022).

Homed-IQ biedt een testkit waarmee je gemakkelijk thuis de gezondheid van je hart kunt controleren. De Hart- en vaatziekten test identificeert belangrijke markers die cruciaal zijn voor het inschatten van het cardiovasculaire risico en helpt om mogelijke gezondheidsproblemen vroegtijdig op te sporen.

Inhoudsopgave

• Wat zijn ontstekingswaarden?
• Wat zijn normale ontstekingswaarden?
• Wat zijn de oorzaken van verhoogde ontstekingswaarden?
• Zijn verhoogde ontstekingswaarden altijd slecht?
• Wat zijn de gevolgen van verhoogde ontstekingswaarden?
• Wat te doen bij verhoogde ontstekingswaarden?
• Hoe test je ontstekingswaarden?
• Samenvatting

Wat zijn ontstekingswaarden?

Ontstekingswaarden zijn markers in het bloed die aangeven of en in welke mate een ontstekingsreactie in het lichaam plaatsvindt. Ze spelen een belangrijke rol bij het vaststellen en volgen van ontstekingsprocessen. De meest voorkomende markers zijn:

• C-reactief proteïne (CRP): Bij ontstekingen produceert de lever CRP. Dit eiwit komt in de bloedbaan en een verhoogde waarde duidt op een ontsteking.
• Bloedbezinkingssnelheid (BBS): Deze meting geeft de snelheid aan waarmee rode bloedcellen in een bloedmonster zakken. Een verhoogde BBS is een indicator voor een ontsteking.
• Calprotectine: Dit is een eiwit dat in de darm vrijkomt wanneer daar een ontsteking optreedt. Het calprotectinegehalte in de ontlasting dient als biomarker voor de diagnose en monitoring van chronische ontstekingsziekten van de darm, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Hoge waarden wijzen op een ontsteking in de darm.

Het verschil tussen CRP en BBS is dat BSE varieert met leeftijd en geslacht. BBS-waarden dalen bijvoorbeeld langzamer na het verdwijnen van een ontsteking dan CRP-waarden. Om de oorzaak van een ontsteking te bepalen, moeten mogelijke symptomen worden overwogen (Menzel et al., 2021).

Wat precies is een ontsteking?

Een ontsteking is een afweerreactie van het lichaam op schade veroorzaakt door ziekteverwekkers, verwondingen of irriterende stoffen. Het dient om schadelijke invloeden te neutraliseren en het genezingsproces te bevorderen. Er zijn twee vormen:

Bron: Harvard Health, 2020

Wat zijn normale ontstekingswaarden?

Normale ontstekingswaarden voor CRP (C-reactief proteïne) liggen meestal onder de 10 mg/L, wat wijst op een lage ontstekingsactiviteit. Voor calprotectine in de ontlasting liggen de normale waarden onder de 50 µg/g, wat doorgaans aangeeft dat er geen sprake is van een significante darmontsteking.

C-reactief proteïne (CRP) in het bloed:

Hier zijn de gebruikelijke referentiewaarden voor CRP:

Daarnaast is er het hoogsensitieve C-reactieve proteïne (hs-CRP), een speciale vorm van de CRP-test waarmee zeer lage CRP-concentraties in het bloed kunnen worden gedetecteerd. Waarden vanaf 2 mg/L worden als licht verhoogd beschouwd en kunnen wijzen op een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (Mayo Clinic, 2022).

Calprotectine in de ontlasting:

Bloedbezinkingssnelheid (BBS):

De normale waarden voor de bloedbezinkingssnelheid (BBS) verschillen naar leeftijd en geslacht. Voor mannen onder de 50 jaar ligt de normale waarde op maximaal 15 mm/uur, terwijl deze voor mannen boven de 50 jaar op maximaal 20 mm/uur ligt. Voor vrouwen onder de 50 jaar mag de waarde niet hoger zijn dan 20 mm/uur, en voor vrouwen boven de 50 jaar niet hoger dan 30 mm/uur. Verhoogde BBS-waarden kunnen wijzen op een ontsteking of andere medische aandoeningen (Cleveland Clinic, 2022).

Wat zijn de oorzaken van verhoogde ontstekingswaarden?

Te hoge ontstekingswaarden, zoals een verhoogde CRP- of calprotectinewaarde, worden meestal veroorzaakt door infecties, chronische ontstekingsziekten (zoals reumatoïde artritis of inflammatoire darmaandoeningen), verwondingen of weefselschade, auto-immuunziekten of ernstige aandoeningen zoals sepsis. Het lichaam reageert op schade of infectie met een ontstekingsreactie, wat leidt tot een stijging van de ontstekingsmarkers in het bloed of in de ontlasting.

Hieronder vind je de oorzaken in meer detail opgesplitst:

Oorzaken van acuut verhoogde ontstekingswaarden

Veelvoorkomende triggers van acute ontstekingen zijn insectenbeten en lichamelijke verwondingen zoals snijwonden of kneuzingen, die lokaal beperkte ontstekingsreacties veroorzaken. Infecties door bacteriën, virussen of andere organismen leiden ook tot acute ontstekingen omdat het lichaam direct reageert om de infectie te bestrijden. Ook allergieën vallen in deze categorie en kunnen acute ontstekingsreacties veroorzaken wanneer het immuunsysteem overgevoelig reageert op normaal ongevaarlijke stoffen zoals pollen, dierenhaar of voedsel (Hannoodee Nasuruddin, 2022).

Oorzaken van chronisch verhoogde ontstekingswaarden

Chronisch verhoogde ontstekingswaarden kunnen ontstaan door langdurige blootstelling aan irriterende stoffen zoals industriële chemicaliën of aanhoudende allergische reacties, bijvoorbeeld huisstofmijt of dierenhaar. Auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis kunnen ook chronische ontstekingen veroorzaken, omdat het immuunsysteem per ongeluk gezond weefsel aanvalt. In sommige gevallen geneest een acute ontsteking niet volledig en wordt het een chronische aandoening. Deze chronische ontstekingen zijn vaak symptoomvrij en kunnen daarom gemakkelijk onopgemerkt blijven, wat op lange termijn tot aanzienlijke gezondheidsproblemen kan leiden (Cleveland Clinic, 2024).

Andere factoren die bijdragen aan verhoogde ontstekingswaarden

Algemene leefstijlfactoren kunnen ook ontstekingsprocessen in het lichaam bevorderen. Overgewicht kan leiden tot een aanhoudende, milde ontstekingsreactie die wordt verergerd door een ontstekingsbevorderend, vet- en suikerrijk dieet. Roken, chronische stress en slaapstoornissen verzwakken ook het immuunsysteem en bevorderen ontstekingen. Stress verhoogt bijvoorbeeld de afgifte van cortisol, dat de productie van ontstekingsbevorderende cytokinen en andere stoffen stimuleert die kunnen leiden tot milde ontstekingen (Christ et al., 2019; Liu et al., 2017).

Zijn verhoogde ontstekingswaarden altijd slecht?

Verhoogde ontstekingswaarden kunnen bij acute ontstekingen normaal zijn wanneer het lichaam reageert op verwondingen of infecties. Chronisch verhoogde waarden zijn echter bijzonder problematisch omdat ze vaak onopgemerkt blijven en het risico op het ontwikkelen van ziekten zoals hart- en vaatziekten verhogen of bestaande ziekten kunnen verergeren. Chronische ontstekingen hebben op lange termijn een nadelig effect op de gezondheid.

Wat zijn de gevolgen van verhoogde ontstekingswaarden?

Hoewel acute ontstekingen meestal onderdeel zijn van de normale beschermende reactie van het lichaam, kunnen chronisch verhoogde ontstekingswaarden een negatieve invloed hebben op de gezondheid en kunnen ze de volgende aandoeningen bevorderen:

• Verhoogd risico op hart- en vaatziekten zoals hartaanvallen en beroertes.
• Verslechtering van chronische ziekten zoals diabetes, kanker, artritis en auto-immuunziekten.
• Voortschrijdende weefselbeschadiging en littekenvorming (fibrose).
• Verminderde orgaanfunctie, zoals van lever, nieren of darmen.
• Cognitieve beperkingen en depressie.
• Niet-specifieke klachten zoals nachtelijk zweten, vermoeidheid en verlies van eetlust.

Vanwege deze mogelijke gezondheidsrisico’s is het belangrijk om ontstekingswaarden regelmatig te controleren om eventuele problemen vroegtijdig te identificeren (Harvard Health, 2020; Fellman, 2023).

Wat te doen bij verhoogde ontstekingswaarden?

Als een bloedtest verhoogde ontstekingswaarden bij je heeft aangetoond, is het raadzaam een arts te raadplegen als je symptomen of klachten hebt. Afhankelijk van de oorzaak kan behandeling noodzakelijk zijn. Je kunt ook zelf maatregelen nemen om verhoogde ontstekingswaarden te verlagen. De belangrijkste punten die je moet overwegen staan in de afbeelding opgesomd.

Bron: Cleveland Clinic, 2024

Ontstekingsremmend dieet:

Een ontstekingsremmend dieet helpt bij het verminderen van ontstekingsreacties in het lichaam. Ontstekingsremmende voedingsmiddelen zijn onder meer veel fruit en groenten, volkorenproducten, noten, zaden en vette vis die rijk is aan omega-3-vetzuren. Antioxidanten in bessen, groene thee, broccoli en spinazie, en vitamine C uit citrusvruchten en paprika’s, spelen ook een belangrijke rol bij het verminderen van ontstekingen. Gember en kurkuma staan eveneens bekend om hun ontstekingsremmende eigenschappen. Vermijd ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen zoals bewerkte producten, geraffineerde suiker, verzadigde vetten en transvetten, die vaak in fastfood en industrieel gebak voorkomen (John Hopkins, 2024).

Gezond gewicht:

Een gezond gewicht behouden is belangrijk, omdat overgewicht en obesitas samenhangen met een verhoogd risico op chronische ontstekingen. Vetweefsel, vooral in het buikgebied, produceert ontstekingsbevorderende stoffen die kunnen leiden tot een aanhoudende, zwakke ontstekingsreactie in het lichaam. Vermindering van vetweefsel en het bereiken en behouden van een gezond gewicht kan helpen deze ontstekingsreacties te verminderen.

Regelmatige lichaamsbeweging:

Regelmatige beweging kan ook helpen bij het verminderen van ontstekingen, omdat het bijdraagt aan gewichtscontrole. Uit studies blijkt dat beweging positieve effecten heeft op de ontstekingswaarden van mensen met chronische ziekten of overgewicht (Beavers et al., 2010).

Stressmanagement en slaap:

Chronische stress verhoogt de productie van het hormoon cortisol, dat bij langdurig hoge niveaus ontstekingen bevordert. Ontspanningstechnieken zoals meditatie of yoga kunnen het stressniveau verlagen en zo het risico op ontstekingsprocessen verminderen. Tegelijkertijd is voldoende en kwalitatieve slaap essentieel, omdat studies hebben aangetoond dat slaaptekort in verband staat met verhoogde ontstekingswaarden (Harvard Health, 2024).

Beperk roken en alcoholgebruik:

Roken bevordert oxidatieve stress, wat leidt tot een toename van ontstekingen en het risico op chronische ziekten verhoogt. Overmatig alcoholgebruik kan vooral leiden tot ontstekingen in het maag-darmkanaal, die het slijmvlies beschadigen en de normale functie verstoren. Beide gewoontes moeten worden verminderd of vermeden als je problemen hebt met verhoogde ontstekingswaarden (Rosemann et al., 2012).

Hoe test je ontstekingswaarden?

Ontstekingswaarden worden gemeten met bloedtests die ontstekingsmarkers zoals C-reactief proteïne (CRP) en de bloedbezinkingssnelheid (BBS) meten. Homed-IQ biedt een uitgebreid assortiment van tests waarmee verschillende gezondheidsproblemen kunnen worden onderzocht die samenhangen met verhoogde ontstekingswaarden, zoals diabetes, hartgezondheid en inflammatoire darmziekten. Voor meer informatie en bestelmogelijkheden kun je terecht op de Homed-IQ-website via deze link.

Samenvatting

Ontstekingswaarden geven inzicht in de aanwezigheid en ernst van ontstekingsreacties in het lichaam. De meest gebruikte ontstekingsmarkers zijn C-reactief proteïne (CRP), de bloedbezinkingssnelheid (BBS) en fibrinogeen. Terwijl acute ontstekingen van korte duur zijn en deel uitmaken van een normale immuunrespons, kunnen chronisch verhoogde ontstekingswaarden wijzen op ernstige gezondheidsproblemen. Regelmatige tests van deze markers zijn belangrijk om de ontstekingsgraad te bepalen. Levensstijlgewoonten zoals een uitgebalanceerd dieet en regelmatige lichaamsbeweging spelen een belangrijke rol bij het verminderen en beheersen van ontstekingswaarden.

Bronnen

Acute Inflammatory Response – StatPearls. (n.d.). NCBI. Retrieved May 7, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK556083/

Anti Inflammatory Diet. (n.d.). Johns Hopkins Medicine. Retrieved May 7, 2024, from https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/anti-inflammatory-diet

Cardiovascular Disease: Types, Causes Symptoms. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved May 7, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21493-cardiovascular-disease

Common and Novel Markers for Measuring Inflammation and Oxidative Stress Ex Vivo in Research and Clinical Practice—Which to Use Regarding Disease Outcomes? (2021, March 9). NCBI. Retrieved May 7, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8001241/

C-Reactive Protein (CRP) Test: What It Is, Purpose Results. (2022, May 17). Cleveland Clinic. Retrieved May 6, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/23056-c-reactive-protein-crp-test

C-reactive protein test. (2022, December 22). Mayo Clinic. Retrieved May 7, 2024, from https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/c-reactive-protein-test/about/pac-20385228

How sleep deprivation can cause inflammation. (2024, April 29). Harvard Health. Retrieved May 7, 2024, from https://www.health.harvard.edu/healthbeat/how-sleep-deprivation-can-cause-inflammation

​​Liu, Y. Z., Wang, Y. X., Jiang, C. L. (2017). Inflammation: The Common Pathway

of Stress-Related Diseases. Frontiers in human neuroscience, 11,

316. https://doi.org/10.3389/fnhum.2017.00316

Nicklas, B. J. (2010, February 25). Effect of exercise training on chronic

inflammation. NCBI. Retrieved May 7, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3629815/

Ricciotti, H., Golen, T. (2020, March 1). What is inflammation, and why is it dangerous? Harvard Health. Retrieved May 7, 2024, from https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/what-is-inflammation-and-why-is-it-dangerous

Roseman, C. (2012, July 23). The effect of smoking and alcohol consumption on markers of systemic inflammation, immunoglobulin levels and immune response following pneumococcal vaccination in patients with arthritis. NCBI. Retrieved May 7, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3580564/

Soliman, M. (n.d.). Inflammation: Types, symptoms, causes, and treatment. Medical News Today. Retrieved May 7, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/248423

Understanding acute and chronic inflammation. (2020, April 1). Harvard Health. Retrieved May 7, 2024, from https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-acute-and-chronic-inflammation

What Is Inflammation? Types, Causes Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved May 7, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/21660-inflammation

,. (2023, January 6). , – YouTube. Retrieved May 7, 2024, from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1074761319304169#bib68