Een one-night-stand (ONS) is een eenmalig, meestal spontaan seksueel contact zonder langdurige verbintenis. Zulke ontmoetingen kunnen spannend zijn, maar brengen ook risico’s met zich mee, omdat seksueel overdraagbare infecties (soa’s) vaak symptoomloos verlopen en ongemerkt kunnen worden overgedragen. Condooms beschermen wel tegen veel soa’s, maar bieden geen volledige bescherming. Een soa-test geeft duidelijkheid over mogelijke infecties, beschermt je gezondheid en voorkomt dat je anderen onbewust besmet.

Inhoudsopgave

• Waarom is een soa-test na een one-night-stand belangrijk?
• Wanneer kun je je laten testen op een soa na een one-night-stand?
• Waar en hoe kun je je laten testen op soa’s en kan dat anoniem?
• Op welke soa’s moet je je laten testen?
• Wat zijn de meest voorkomende klassieke symptomen van een soa?
• Welke factoren verhogen het risico op een soa, zelfs bij een one-night-stand?
• Hoe kun je je effectief beschermen tegen een soa bij een one-night-stand?
• Samenvatting

Waarom is na een one-night-stand een soa-test belangrijk?

Een soa-test is een eenvoudige, maar effectieve maatregel om je gezondheid te beschermen, verantwoordelijkheid te nemen en onzekerheden na een one-night-stand weg te nemen. Ook als beschermingsmiddelen zoals condooms zijn gebruikt, kan een soa niet worden uitgesloten als de soa-status niet bekend is. De belangrijkste redenen voor een soa-test kunnen worden onderverdeeld in drie hoofdcategorieën:

• Symptoomloze infecties opsporen: Veel soa’s zoals chlamydia of gonorroe (ook wel druiper genoemd) verlopen zonder merkbare symptomen. Ongeveer 50% van de mannen en 70% van de vrouwen met een chlamydia-infectie vertonen geen symptomen (Mayo Clinic, 2024). Een test is de enige manier om zeker te weten of je een infectie hebt.
• Langetermijngevolgen voorkomen: Onbehandelde soa’s kunnen ernstige gevolgen hebben, zoals onvruchtbaarheid, chronische pijn of orgaanschade. Ze vergroten het risico op hiv, kanker zoals baarmoederhalskanker (bij HPV), en kunnen tijdens een zwangerschap tot complicaties leiden (NHS, 2024).
• Condooms bieden geen volledige bescherming: Hoewel condooms effectief zijn tegen veel soa’s, bieden ze geen volledige bescherming omdat ze alleen de huid bedekken die direct door het condoom wordt afgedekt. Ze zijn vooral nuttig tegen infecties die via lichaamsvloeistoffen zoals sperma, vaginaal vocht of bloed worden overgedragen, zoals hiv, chlamydia en gonorroe. Soa’s zoals herpes, HPV of syfilis kunnen echter ook via huidcontact buiten het condoomgebied worden overgedragen. Onjuist gebruik, zoals een gescheurd condoom, kan het risico verder vergroten (WHO, 2024).

• Het voorkomen van infectieoverdracht: Een soa-test helpt bij het voorkomen van verdere verspreiding door onbekende infecties vroegtijdig op te sporen en duidelijkheid te krijgen over je eigen soa-status. Veel soa’s verlopen zonder symptomen, waardoor je anderen onbewust zou kunnen besmetten.
• Informeren van sekspartners: Bij een positieve testuitslag is het belangrijk om zowel huidige als eerdere sekspartners te informeren, zodat ook zij zich kunnen laten testen en indien nodig behandelen (NHS, 2024).

• Duidelijkheid en opluchting: Na onbeschermde seks of een probleem met een condoom kan een test zorgen voor zekerheid en angst of onzekerheid wegnemen.
• Bijdragen aan het terugdringen van soa’s: Door infecties vroegtijdig op te sporen en te behandelen, draag je bij aan het verminderen van de verspreiding van soa’s in de samenleving. In 2022 is het aantal gemelde soa-gevallen in Europa aanzienlijk gestegen. Zo steeg het aantal meldingen van gonorroe (ook wel druiper genoemd) met 48% ten opzichte van het voorgaande jaar (ECDC, 2024).

Wil je meer weten over de overdrachtswegen van verschillende soa’s? Lees dan de volgende blogs: “Hoe krijg je een soa?” en “ Kun je een SOA oplopen door te pijpen? – Risico bij orale seks? ”.

Wanneer kun je je laten testen op een soa na een one-night-stand?

Na een one-night-stand is het verstandig om je te laten testen op soa’s. Het is echter belangrijk om rekening te houden met de diagnostische vensterperiode voordat je een test doet. Deze periode, ook wel de diagnostische kloof genoemd, verwijst naar de tijd tussen de besmetting en het moment waarop een infectie betrouwbaar kan worden vastgesteld. Tests die te vroeg worden uitgevoerd, kunnen fout-negatieve resultaten opleveren. Het respecteren van de diagnostische vensterperiode zorgt ervoor dat de testresultaten betrouwbaar zijn. Bij acute symptomen zoals jeuk, afscheiding of huidveranderingen moet je echter onmiddellijk een arts raadplegen, ongeacht de aanbevolen wachttijd.

Overzicht: Diagnostische vensterperiodes bij soa-tests

Bij HPV wordt de infectie meestal vastgesteld tijdens routineonderzoeken of wanneer zichtbare symptomen, zoals wratten, aanwezig zijn. Er zijn geen standaard bloedtests voor HPV, waardoor de infectie vaak onopgemerkt blijft. Herpes kan worden gediagnosticeerd door middel van een uitstrijkje van zichtbare blaasjes of wonden, maar zonder symptomen is het moeilijk vast te stellen.

Het respecteren van de diagnostische vensterperiode zorgt ervoor dat de testresultaten betrouwbaar zijn. Bij acute symptomen zoals jeuk, afscheiding of huidveranderingen moet je echter onmiddellijk een arts raadplegen, ongeacht de aanbevolen wachttijd (Mayo Clinic, 2023).

Waar en hoe kun je je laten testen op soa’s, en is dat ook anoniem mogelijk?

In Nederland bieden huisartsen uitgebreide tests en advies aan en kunnen ze indien nodig een doorverwijzing regelen. Voor personen onder de 25 jaar of mensen met een verhoogd risico zijn tests bij de GGD vaak gratis en anoniem. Voor 100% discretie kun je ook gebruik maken van online testkits, zoals die worden aangeboden door Homed-IQ. Alle testresultaten van Homed-IQ worden geanalyseerd in ISO-gecertificeerde laboratoria, die ook door huisartsenpraktijken en klinieken worden gebruikt.

Op welke soa’s moet je je laten testen?

Het wordt aanbevolen om je na een one-night-stand, rekening houdend met de diagnostische vensterperiode, te laten testen op alle relevante en veelvoorkomende soa’s. Het risico op een specifieke soa hangt af van de aard van het contact (vaginaal, anaal of oraal), de gezondheidstoestand van je partner(s) en andere persoonlijke factoren. Om zeker te zijn, is het verstandig om je te laten testen op chlamydia, gonorroe, syfilis, hiv, hepatitis B en C, herpes en HPV. Ook zonder klachten is testen belangrijk, omdat veel soa’s in het begin onopgemerkt blijven (CDC, 2024).

Wat zijn de meest voorkomende klassieke symptomen van een soa?

De incubatietijd, oftewel de periode tussen besmetting en het verschijnen van de eerste symptomen, varieert sterk per infectie en kan uiteenlopen van enkele dagen tot meerdere weken. Veel seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) veroorzaken echter helemaal geen merkbare klachten en blijven daardoor onopgemerkt. Als er wel klachten optreden, behoren de volgende symptomen tot de meest voorkomende klassieke tekenen:

• Ongewone afscheiding uit de vagina, penis of anus
• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen
• Jeuk, roodheid of blaasjes in het genitale gebied
• Opgezwollen lymfeklieren, vooral in de liesstreek
• Buikpijn bij vrouwen
• Huiduitslag of pijnloze zweren (bijvoorbeeld bij syfilis)
• Pijn of bloedingen tijdens seks

In onze blog “SOA’s herkennen: Hoe merk je een seksueel overdraagbare aandoening op?” vind je gedetailleerde informatie over hoe je een soa kunt herkennen. Bij klachten moet je direct een arts raadplegen voor verder onderzoek (Cleveland Clinic, 2021).

Welke factoren verhogen het risico op een soa – ook bij een one-night-stand?

Het risico op een seksueel overdraagbare aandoening (soa) wordt vergroot door bepaalde gedragingen en omstandigheden:

• Onbeschermde seks: Het niet gebruiken van beschermingsmiddelen, zoals condooms, verhoogt de kans op overdracht aanzienlijk.
• Veel wisselende partners: Hoe meer verschillende partners je hebt, hoe groter het infectierisico, vooral zonder regelmatige tests.
• Onbekende gezondheidstoestand van je partner: Zonder inzicht in de gezondheidstoestand van je sekspartner blijft het risico onbekend en kan dit worden onderschat.
• Soort seksueel contact: Anale seks brengt het hoogste risico met zich mee door de gevoelige slijmvliezen, gevolgd door vaginale en orale seks.
• Wonden of beschadigingen aan slijmvliezen: Schade aan de huid of slijmvliezen vergemakkelijkt het binnendringen van ziekteverwekkers.
• Eerdere soa: Bestaande of eerdere infecties kunnen door veranderingen aan de slijmvliezen de vatbaarheid voor nieuwe infecties vergroten.
• Alcohol- of drugsgebruik: Het gebruik van alcohol of drugs bevordert risicogedrag, zoals onbeschermde seks. Onderzoek toont aan dat drugsgebruik tijdens seks samenhangt met onregelmatig condoomgebruik en veel wisselende sekspartners (Evers et al., 2023).
• Geen vaccinatie: Zonder vaccinatie is er een verhoogd risico op bepaalde infecties, zoals HPV of hepatitis B.
• Verstoorde vaginale flora: Bij vrouwen kan een disbalans in de vaginale flora het risico op infecties vergroten.

Deze factoren onderstrepen hoe belangrijk beschermingsmaatregelen en een verantwoordelijke benadering van seksualiteit zijn (YaleMedicine, 2024).

Hoe kun je je effectief beschermen tegen een soa bij een one-night-stand?

Een one-night-stand kan een fijne ervaring zijn, zolang de seksuele gezondheid van alle betrokkenen serieus wordt genomen. Je bewust zijn van de risico’s en beschermende maatregelen nemen, is essentieel om de ervaring zorgeloos te kunnen genieten en tegelijkertijd infecties te voorkomen. Simpele voorzorgsmaatregelen kunnen het risico aanzienlijk verminderen.
De belangrijkste beschermingsmaatregelen zijn overzichtelijk weergegeven in de onderstaande afbeelding.

Bron: eigen weergave naar NHS, 2023

Samenvatting

Een soa-test na een one-night-stand is belangrijk, omdat veel infecties symptoomloos verlopen en alleen door tests opgespoord kunnen worden. Hoewel condooms bescherming bieden, voorkomen ze niet alle infecties, zoals herpes of HPV, die via huidcontact worden overgedragen. Regelmatige tests en beschermende maatregelen, zoals vaccinaties, condooms en verantwoord seksueel gedrag, verminderen het risico aanzienlijk. Bij acute symptomen of risicovol gedrag is het essentieel om snel een test te doen om zowel je eigen gezondheid als die van je sekspartners te beschermen.

Bronnen

Alcohol and drug use during sex and its association with sexually transmitted infections: a retrospective cohort study among young people aged under 25 years visiting Dutch STI clinics. (2022, May 6). PubMed. Retrieved November 29, 2024, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35523571/

Chlamydia trachomatis – Symptoms and causes. (2024, September 12). Mayo Clinic. Retrieved November 29, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chlamydia/symptoms-causes/syc-20355349

Find sexually transmitted infection (STI) testing and treatment. (n.d.). NHS. Retrieved November 29, 2024, from https://www.nhs.uk/nhs-services/sexual-health-services/find-sti-testing-and-treatment/

Sexually transmitted diseases (STDs) – Diagnosis and treatment. (2023, September 8). Mayo Clinic. Retrieved November 29, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sexually-transmitted-diseases-stds/diagnosis-treatment/drc-20351246

Sexually Transmitted Infections (STIs) > Fact Sheets. (n.d.). Yale Medicine. Retrieved November 29, 2024, from https://www.yalemedicine.org/conditions/sexually-transmitted-diseases

STIs Are On the Rise: What you Should Know. (2021, December 13). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved November 29, 2024, from https://health.clevelandclinic.org/stds-on-the-rise-and-often-go-untreated-despite-being-curable