Melkallergie is een ernstig gezondheidsprobleem waar wereldwijd veel mensen last van hebben. Het is niet alleen een probleem voor kinderen, maar kan ook voorkomen bij volwassenen. Maar wat is een melkallergie precies, hoe herken je het en wat kun je eraan doen? Lees verder voor antwoorden op deze en andere vragen.

Wat is een melkallergie?

Een melkallergie is een soort voedselallergie die wordt veroorzaakt door een reactie van het immuunsysteem op bepaalde eiwitten in melk. De eiwitten die de allergische reactie veroorzaken zijn voornamelijk caseïne en wei-eiwit. Melk van koeien is de meest voorkomende oorzaak van melkallergie, maar melk van andere dieren zoals geiten en schapen kan ook een allergische reactie uitlokken.

In het geval van een melkallergie herkent het immuunsysteem de eiwitten in de melk ten onrechte als schadelijk en start het een afweerreactie. Dit leidt tot de typische symptomen van een allergische reactie, die kunnen variëren van huiduitslag en ademhalingsproblemen tot levensbedreigende reacties. Hoewel een melkallergie op elke leeftijd kan voorkomen, komt het vooral voor bij kinderen en zij ontgroeien het meestal. Na pinda’s en noten is melkallergie de derde meest voorkomende voedselallergie die leidt tot anafylactische reacties (Villa et al., 2017).

Genetische aanleg, leeftijd, vroege kennismaking met koemelk en de aanwezigheid van andere allergische aandoeningen zoals astma, eczeem of hooikoorts worden beschouwd als risicofactoren voor de ontwikkeling van een melkallergie. Deze factoren leiden echter niet noodzakelijkerwijs tot een melkallergie, omdat verschillende invloeden op elkaar kunnen inwerken en de ontwikkeling kunnen beïnvloeden (Cleveland Clinic, 2022).

Wat is het verschil met lactose-intolerantie?

Een melkallergie en lactose-intolerantie kunnen soortgelijke symptomen veroorzaken, maar zijn fundamenteel verschillende aandoeningen. Bij een melkallergie reageert het immuunsysteem op de eiwitten in de melk en veroorzaakt een allergische reactie.

Lactose-intolerantie is daarentegen geen allergie. Het treedt op wanneer het lichaam niet genoeg van het enzym lactase produceert, dat nodig is om lactose, de suiker in melk, af te breken. Hierdoor gaat de lactose in de darmen gisten, wat leidt tot symptomen zoals een opgeblazen gevoel, diarree en buikpijn. In tegenstelling tot een melkallergie is lactose-intolerantie niet levensbedreigend (NIDDK, 2018).

Wat gebeurt er in het lichaam bij een melkallergie?

Bij een melkallergie herkent het immuunsysteem de eiwitten in de melk ten onrechte als bedreigend. Als reactie daarop wordt het antilichaam immunoglobuline E (IgE) geproduceerd. Wanneer deze antilichamen de melkeiwitten tegenkomen, laten ze een aantal chemische boodschappers vrij, waaronder histamine. Dit veroorzaakt de typische allergiesymptomen die kunnen variëren in ernst, tot mogelijk levensbedreigende symptomen die onmiddellijke medische hulp vereisen (Edwards & Younous, 2022).

Wat zijn de symptomen van een melkallergie?

Symptomen van een melkallergie kunnen variëren van mild tot ernstig en variëren afhankelijk van hoe ernstig de allergie is. Ze kunnen onmiddellijk optreden na het eten van zuivelproducten of pas na een paar uur. Hier is een lijst en een indeling naar ernst:

Milde symptomen

1. Huiduitslag of netelroos
2. Jeukende of rode ogen
3. Loopneus of verstopte neus
4. Maagdarmproblemen, zoals misselijkheid of buikpijn

Matige symptomen

1. Moeite met ademhalen, zoals hoesten of een piepende ademhaling
2. Braken of diarree
3. Zwelling van de lippen, tong of gezicht

Ernstige symptomen

1. Anafylactische shock, een levensbedreigende reactie die onmiddellijke medische hulp vereist. De symptomen kunnen zijn: moeite met ademen, plotselinge bloeddrukdaling, snelle hartslag en bewustzijnsverlies.

Als je vermoedt dat jij een melkallergie hebt, moet een arts geraadpleegd worden. Het is belangrijk dat je onmiddellijk medische hulpdiensten belt als je een ernstige allergische shock vermoedt (Cleveland Clinic, 2022).

Welke kruisallergieën komen voor bij een melkallergie?

Er is sprake van kruisallergie als iemand die allergisch is voor een bepaalde stof, ook reageert op een andere stof met een vergelijkbare chemische structuur. In het geval van een melkallergie bestaat de mogelijkheid van kruisallergie met melk van andere dieren zoals geiten en schapen. Dit komt doordat de eiwitten in de melk van deze dieren zo veel op elkaar lijken dat het immuunsysteem ze niet van elkaar kan onderscheiden. Sommige mensen met een melkallergie kunnen ook allergisch zijn voor soja, hoewel het nog niet duidelijk is waarom dit gebeurt. Als je vermoedt dat je een kruisallergie hebt, moet dit besproken worden met een arts (Villa et al., 2017).

Hoe wordt een melkallergie gediagnosticeerd?

Een nauwkeurige diagnose is de sleutel tot een effectieve behandeling van melkallergieën. De diagnose van een melkallergie wordt in verschillende stappen gesteld:

1. Anamnese: De arts zal een grondige anamnese afnemen en vragen stellen over de ervaren symptomen en hun verloop, andere allergieën en mogelijke allergieën in de familie.
2. Huidtest: Bij deze test wordt een kleine hoeveelheid van het te testen allergeen (melkeiwit) op de huid aangebracht en wordt de reactie bijgehouden. Roodheid of zwelling op de huid duidt op een allergie.
3. Bloedtest: Een bloedtest kan ook controleren op antilichamen tegen melkeiwitten. In het geval van een melkallergie kunnen specifieke IgE-antilichamen in het bloed worden aangetoond.

Bron: Mayo Clinic, 2022

Wil je zelf een overzicht krijgen?

Homed-IQ biedt een complete allergietest die je vanuit een luie stoel kan doen. Deze test controleert de reactie op een groot aantal allergenen, waaronder melk, en kan helpen om de symptomen beter te begrijpen. Als je een melkallergie hebt, kun je een tekort hebben aan calcium en vitamine D. Want deze voedingsstoffen komen voornamelijk voor in zuivelproducten. Als je een melkallergie hebt, is het dus handig om te testen of je genoeg van deze voedingsstoffen binnenkrijgt – bijvoorbeeld met de vitamine D-test.

Hoe wordt een melkallergie behandeld?

Algemene maatregelen

1. Vermijd melk en zuivel: Dit is de belangrijkste methode om een melkallergie te behandelen. Koemelk, kaas, yoghurt, boter of soortgelijke voedingsmiddelen moeten worden vermeden.
2. Vermijd verborgen melk in voedingsmiddelen: Melk en zuivelproducten kunnen zitten vaak ook in voedingsmiddelen waar je ze niet zou verwachten, zoals in worst, margarine, chocolade, kant-en-klaarmaaltijden, gebakken producten en zelfs sommige medicijnen. Het is belangrijk om altijd de etiketten van verpakte voedingsmiddelen te lezen en te informeren of producten melk of zuivel bevatten.
3. Alternatieven voor melk: Er zijn veel alternatieven voor koemelk, zoals soja-, haver-, amandel- en rijstmelk, die verrijkt kunnen zijn met dezelfde voedingsstoffen als melk.
4. Maaltijdplanning: Plan je maaltijden en snacks van tevoren, zodat je altijd zuivelvrije opties hebt.
5. Voedingsadvies: Een diëtist kan je helpen een uitgebalanceerd dieet te plannen dat zuivelvrij is en toch alle nodige voedingsstoffen bevat. Melk is een belangrijke bron van verschillende voedingsstoffen in onze voeding. Het bevat hoogwaardige eiwitten en is rijk aan calcium, vitamine D en B-vitamines – zoals B12 en B6. Deze voedingsstoffen zijn belangrijk voor de botten, het zenuwstelsel en de algemene lichamelijke gezondheid (Britannica, 2023).
6. Noodpakket: In het geval van een ernstige allergische reactie is snel handelen cruciaal. Een arts kan je een noodpakket voorschrijven.

Bron: Johns Hopkins, 2023;

Medicijnen en noodpakket

Ondanks alle inspanningen om melk en zuivelproducten te vermijden, kun je toch per ongeluk iets eten waar je allergisch voor bent. In het geval van een allergische reactie is snelle en effectieve spoedeisende hulp cruciaal. Hier zijn enkele punten om te onthouden:

1. Noodpakket: Je arts zal je waarschijnlijk een noodpakket voorschrijven dat je altijd bij je moet hebben. Deze kit bevat meestal epinefrine (ook bekend als adrenaline) in de vorm van een auto-injector (bijv. EpiPen). Epinefrine verlicht snel de symptomen van anafylaxie door de bloedvaten te vernauwen en de luchtwegen te openen.
2. Anti-histaminica: Deze medicijnen kunnen worden gebruikt om milde symptomen van allergie zoals jeuk, netelroos en zwelling te verlichten. Deze medicijnen mogen niet worden gebruikt in plaats van epinefrine bij een ernstige allergische reactie.
3. Cortico-steroïden: In sommige gevallen kunnen cortico-steroïden worden voorgeschreven om de ontsteking na een allergische reactie te verminderen.
4. Broncho-dilatoren: Mensen die aan astma lijden en een melkallergie hebben, kunnen ook een bronchodilator voorgeschreven krijgen om de luchtwegen te openen en gemakkelijker te kunnen ademen.
5. Orale immunotherapie (OIT): Bij deze methode wordt gedurende een bepaalde periode geleidelijk steeds meer van het allergeen, in dit geval melkeiwit, in het lichaam gebracht. Het doel is om het immuunsysteem van het lichaam te ‘desensibiliseren’ of te trainen om minder heftig op het allergeen te reageren. De therapie moet wel medisch nauwlettend worden gevolgd (Villa et al., 2017).

Bron: Mayo Clinic, 2022

Het is belangrijk om te weten dat deze medicijnen de symptomen van een allergische reactie kunnen verlichten, maar de allergie zelf niet kunnen genezen. In het geval van een ernstige allergische reactie is het van vitaal belang om onmiddellijk de hulpdiensten te bellen en epinefrine toe te dienen. Jij en je naasten moeten dus weten wat er in het ergste geval gedaan moet worden en hoe de EHBO-kit gebruikt moet worden.

Samenvatting

Een melkallergie is een reactie van het immuunsysteem op de eiwitten in melk. Deze allergie kan een reeks symptomen veroorzaken die levensbedreigend kunnen zijn en wordt gediagnosticeerd door onder meer huid- en bloedtesten. De meest effectieve behandeling is het vermijden van melk en zuivelproducten, maar het is wel belangrijk is om een evenwichtig dieet te blijven volgen en, waar nodig, alternatieven te vinden.

Bronnen

Cow Milk Allergy – StatPearls. (2022, June 27). NCBI. Retrieved August 1, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542243/

Definition & Facts for Lactose Intolerance – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved August 1, 2023, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/lactose-intolerance/definition-facts

Milk Allergy: Causes, Symptoms, Diagnosis & Treatment. (2022, November 16). Cleveland Clinic. Retrieved August 1, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11315-milk-allergy#symptoms-and-causes

Milk Allergy Diet. (n.d.). Johns Hopkins Medicine. Retrieved August 1, 2023, from https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/milk-allergy-diet

Milk | Definition, Types, Processing, & Nutritional Value. (2023, July 17). Britannica. Retrieved August 1, 2023, from https://www.britannica.com/topic/milk

Villa, C., & et al. (2017). Bovine Milk Allergens: A Comprehensive Review. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 17(1), 137-164. https://ift.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1541-4337.12318