De lever is een van de grootste en belangrijkste organen in het lichaam en is verantwoordelijk voor veel belangrijke functies, zoals het ontgiften van het bloed en het opslaan van vitaminen en mineralen. Maar wat gebeurt er als de gezondheid van de lever in gevaar is, zoals bij vervetting van de lever? Hieronder gaan we hier dieper op in, hoe je de symptomen kunt herkennen en hoe je door veranderingen in het dieet de gezondheid van de lever kunt verbeteren. Met het leverwaarden bloedonderzoek van Homed-IQ kan jij de leverfunctie thuis testen zonder een afspraak met een arts te maken.

Inhoudsopgave

• Wat is vervetting van de lever?
• Welke functies vervult de lever in ons lichaam?
• Wat veroorzaakt een vervette lever?
• Wat zijn de symptomen van een leververvetting?
• Welke gevolgen kan een onbehandelde vervette lever hebben?
• Hoe wordt een vetlever gediagnosticeerd?
• Hoe wordt een vervette lever behandeld?
• Samenvatting

Wat is vervetting van de lever?

Vervetting van de lever, ook wel leversteatose genoemd, ontstaat wanneer vet zich ophoopt in de levercellen. Dit kan leiden tot ontsteking en schade aan de lever en vormt een ernstige bedreiging voor de gezondheid als het niet behandeld wordt.

De lever is het op één na grootste orgaan in ons lichaam en vervult een aantal belangrijke functies. Bij gezonde mensen bestaat ongeveer 5% tot 10% van de levermassa uit vet. Maar bij een vervette lever kan dit percentage sterk stijgen, waardoor de levercellen beschadigd raken en het risico op ontstekingen en levercirrose toeneemt. Helaas blijft bij veel mensen een vervette lever onopgemerkt omdat het in een vroeg stadium weinig of geen symptomen heeft (MedlinePlus, 2017).

Welke functies vervult de lever in ons lichaam?

De lever is een van de belangrijkste organen in ons lichaam en vervult verschillende functies die cruciaal zijn voor onze gezondheid. Hier volgen enkele van de belangrijkste functies van de lever:

1. Ontgifting: De lever speelt een centrale rol bij het ontgiften van het lichaam door schadelijke stoffen die het lichaam binnenkomen via voedsel, medicijnen of het milieu te neutraliseren en te verwijderen.
2. Opslag van voedingsstoffen: De lever slaat belangrijke voedingsstoffen op uit het voedsel, zoals vitaminen en mineralen (bijvoorbeeld ijzer of zink), en geeft ze af aan het bloed wanneer dat nodig is.
3. Productie van gal: De lever produceert gal, een vloeistof die nodig is om vetten te verteren en afvalstoffen uit te scheiden.
4. Regulering van de bloedsuikerspiegel: De lever reguleert de bloedsuikerspiegel door glucose (suiker) op te slaan en in het bloed af te geven wanneer dat nodig is om aan de energiebehoefte van het lichaam te voldoen.
5. Regeling van cholesterol: De lever produceert cholesterol en eiwitten die nodig zijn voor het transport van vetten in het lichaam. De lever speelt ook een belangrijke rol bij het omzetten van overtollig cholesterol in galzuren, die vervolgens via de darmen worden uitgescheiden.

Bron: Yetiskul et al., 2023

Deze en vele andere taken maken de lever tot een essentieel orgaan dat zorgt voor een soepel verloop van veel lichaamsfuncties. Bij een vervette lever kan het vermogen van de lever om deze functies uit te voeren echter worden aangetast, wat ernstige gevolgen kan hebben voor de algemene gezondheid.

Wat veroorzaakt een vervette lever?

Een vetlever kan worden veroorzaakt door verschillende factoren en leefgewoonten. Het kan worden onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: niet-alcoholische vette leverziekte (NAFLD) en alcoholische vette leverziekte (AFLD).

Niet-alcoholische vette leverziekte (NAFLD):

Niet-alcoholische vette leverziekte (NAFLD) is een ziekte waarbij overtollig vet zich ophoopt in de lever zonder overmatig alcoholgebruik. Ongeveer 25% van de volwassen wereldbevolking lijdt aan deze ziekte (Mitra et al., 2020). NAFLD wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van genetische factoren, voedingsgewoonten en gebrek aan lichaamsbeweging. Overgewicht en obesitas zijn de belangrijkste oorzaken en verhogen het risico aanzienlijk. Daarnaast kunnen type 2-diabetes en insulineresistentie, die nauw samengaan met obesitas, bijdragen aan NAFLD. Verder verhoogt het metabool syndroom, dat wordt gekenmerkt door hoge bloedglucose-waarden, hoge triglyceriden, laag HDL-cholesterol en hoge bloeddruk, ook de kans op het ontwikkelen van NAFLD (NICE, 2016). Er zijn twee hoofdstadia van NAFLD:

• Niet-alcoholische vette lever (NAFL): In deze mildere vorm van NAFLD heeft de lever een verhoogd vetgehalte, maar vertoont het geen tekenen van ontsteking of schade. Mensen met NAFL hebben meestal geen complicaties van de leverziekte.
• Niet-alcoholische steatohepatitis (NASH): Deze ernstige vorm van NAFLD wordt gekenmerkt door een verhoogd vetgehalte in de lever en ontsteking en beschadiging van levercellen. NASH leidt na verloop van tijd tot ernstige leveraandoeningen, waaronder levercirrose en -kanker. Cirrose is een chronische en progressieve ziekte waarbij gezond leverweefsel wordt vervangen door littekenweefsel, wat leidt tot een verminderde leverfunctie.

Niet iedereen met NAFLD ontwikkelt NASH. In het algemeen is de kans op progressie naar NASH groter bij mensen met de relevante risicofactoren.

Alcoholische leverziekte (AFLD):

Alcoholische leververvetting is een leverziekte die wordt veroorzaakt door overmatig en langdurig alcoholgebruik. Alcohol wordt in de lever afgebroken, waarbij giftige stoffen ontstaan die de levercellen kunnen beschadigen, ontstekingen kunnen veroorzaken en tot vetophoping kunnen leiden. Deze processen kunnen uiteindelijk resulteren in een vervette lever. Als het onbehandeld blijft, kan het ook leiden tot ernstige leverziekten zoals alcoholische hepatitis en cirrose.

Bronnen: NIDDK, 2021; American Liverfoundation, 2022

Wat zijn de symptomen van een leververvetting?

Leververvetting is vaak een “stille” ziekte, met weinig of geen symptomen, vooral in het beginstadium. Als er symptomen optreden, kunnen die als volgt zijn:

1. Vermoeidheid en zwakte
2. Aspecifiek ongemak in de rechter bovenbuik
3. Verlies van eetlust of onbedoeld gewichtsverlies
4. Geel worden van huid en ogen (geelzucht)
5. Verwardheid en concentratieproblemen
6. Vochtophoping in de buik (ascites)

Bronnen: NHS, 2022; NHS, 2022

Welke gevolgen kan een onbehandelde vervette lever hebben?

De complicaties van een vervette lever, of die nu alcoholgerelateerd (AFLD) of niet-alcoholgerelateerd (NAFLD) zijn, kunnen ernstig zijn en vereisen de juiste medische zorg.

• Vetlever hepatitis: Deze ontsteking van de lever kan leiden tot fibrose, waarbij het gezonde weefsel wordt vervangen door bindweefsel. Dit kan de normale functie van de lever aantasten en de bloedstroom door de lever belemmeren, wat weer tot verdere complicaties kan leiden.
• Cirrose: Dit is een ernstige complicatie waarbij gezond leverweefsel wordt vervangen door littekenweefsel, waardoor de normale functie van de lever wordt verstoord. Zowel AFLD als NAFLD kunnen leiden tot levercirrose.
• Leverkanker (hepatocellulair carcinoom): Patiënten met gevorderde levercirrose zijn bijzonder vatbaar voor het ontwikkelen van leverkanker.
• Portale hypertensie en varices: Littekenvorming in de lever kan leiden tot verhoogde druk in de poortader, de grote ader die bloed naar de lever voert. Dit kan leiden tot spataderen (varices) in de slokdarm en de maag, die kunnen scheuren en ernstige, levensbedreigende bloedingen kunnen veroorzaken.
• Ascites en hepatische encefalopathie: Bij een gevorderde leverziekte kan zich vocht ophopen in de buikholte (ascites) en kan de hersenfunctie aangetast zijn (hepatische encefalopathie), wat verwardheid en zelfs coma kan veroorzaken.
• Complicaties die niet gerelateerd zijn aan de lever: Vervetting van de lever wordt ook in verband gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en nieraandoeningen. Het is belangrijk dat patiënten bij wie een vette lever is vastgesteld, ook op deze aandoeningen worden gecontroleerd.

Bron: Cleveland Clinic, 2020

Een tijdige diagnose en behandeling van vetlever is cruciaal om deze, mogelijk levensbedreigende, complicaties te voorkomen of uit te stellen.

Hoe wordt een vetlever gediagnosticeerd?

Een nauwkeurige diagnose van leververvetting is essentieel om een effectieve behandeling te starten en mogelijke complicaties te voorkomen. Hier volgen verschillende procedures die kunnen worden toegepast:

1. Anamnese en lichamelijk onderzoek: De arts zal je vragen stellen over je gezondheid, leefgewoonten (waaronder je alcoholgebruik), familiegeschiedenis van leveraandoeningen en mogelijke symptomen die kunnen wijzen op leververvetting.
2. Bloedonderzoek: Bloedonderzoek kan helpen bij de diagnose van leververvetting. Deze omvatten een volledig bloedbeeld, leverfunctietests (bijv. ALT, AST, ALP, GGT, Bilirubine) en tests op ontstekingsmarkers (C-reactief proteïne).
3. Beeldvormende procedures: Onderzoeken zoals echografie, computertomografie (CT) of magnetische resonantie beeldvorming (MRI) kunnen helpen om vet in de lever op te sporen. Soms kan elastografie worden uitgevoerd om de hardheid van de lever te meten, wat kan wijzen op leverfibrose of -cirrose.
4. Leverbiopsie: In sommige gevallen kan een leverbiopsie nodig zijn om een leververvetting te bevestigen en de mate van leverschade te beoordelen. Tijdens deze procedure wordt een klein weefselmonster van de lever genomen en onder een microscoop geanalyseerd.

Als je symptomen van leververvetting opmerkt of risicofactoren hiervoor hebt, zoek dan medische hulp. Zelfs als je geen symptomen hebt, kan een vroege diagnose en behandeling helpen om het risico op complicaties te verkleinen.

Bron: NIDDK, 2021

Wil je zelf een overzicht krijgen?

Homed-IQ biedt een leverfunctietest die je eenvoudig thuis kunt uitvoeren. Deze test meet de hoeveelheid van een aantal enzymen en eiwitten in het bloed die door de lever worden geproduceerd. Een verhoging van deze waarden kan een indicatie zijn van leverschade. Homed-IQ’s levertest biedt een eenvoudige en handige manier om de gezondheid van de lever te controleren en je te waarschuwen voor tekenen van problemen, zoals een vervette lever. De ontstekingstest van Homed-IQ kan ook helpen bij het opsporen van vroege tekenen van NASH of AFLD. Deze test meet het gehalte C-reactief proteïne (CRP) in het bloed, een marker van ontsteking in het lichaam. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat deze test een bezoek aan de arts niet kan vervangen.

Hoe wordt een vervette lever behandeld?

De behandeling van een vervette lever is voornamelijk gericht op het verminderen van risicofactoren en het veranderen van de levensstijl. Hier volgen enkele van de belangrijkste behandelingsmethoden:

1. Gewichtsverlies: Gematigd gewichtsverlies van 3% tot 5% als je overgewicht hebt, kan helpen om de vetophoping in de lever te verminderen.
2. Veranderingen in de voeding: Een ander dieet is een belangrijk onderdeel van de behandeling van leververvetting, waarbij het verminderen van verzadigde vetten en het eten van gezonde, onverzadigde vetten cruciaal zijn. Omega-3 vetzuren zijn hier een voorbeeld van en komen vooral voor in vette vis zoals zalm, makreel en sardines, maar ook in lijnzaad, chiazaad en walnoten. Ook spelen het verhogen van de vezelconsumptie om de bloedsuikerspiegel te stabiliseren en het beperken van de suikerconsumptie een cruciale rol. Verder is de voldoende opname van bepaalde vitaminen en mineralen belangrijk, met name vitamine E en D ter ondersteuning van de lever- en immuunfuncties, maar ook de inname van mineralen zoals zink en selenium.
3. Regelmatig bewegen: Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om het gewicht onder controle te houden en de leverfunctie te verbeteren. Het wordt aanbevolen om minstens 30 minuten, 5 dagen per week te bewegen.
4. Controleer de bloedsuikerspiegel en het cholesterolgehalte: Als je diabetes of hoge bloedlipiden-waarden (cholesterol) hebt, kunnen medicijnen en een aangepast dieet helpen om deze aandoeningen onder controle te houden. Dit helpt ook om de levergezondheid te verbeteren. De bloedglucosetest van Homed-IQ is cruciaal in de context van leververvetting omdat deze helpt bij het opsporen van verhoogde bloedglucosewaarden. Deze test meet de gemiddelde bloedglucosespiegel over een periode van 2 tot 3 maanden via het HbA1c-gehalte. Daarmee kunnen eventuele schommelingen opgespoord worden die kunnen wijzen op een verstoorde suikerstofwisseling.
5. Vermijd alcohol en onnodige medicijnen: Zowel alcohol als bepaalde medicijnen kunnen de lever beschadigen en moeten daarom worden vermeden of alleen onder medisch toezicht worden ingenomen.

Het is belangrijk dat mensen met een vervette lever regelmatig hun arts bezoeken en zich laten controleren op complicaties zoals levercirrose en -kanker. Eventuele veranderingen in de behandeling of levensstijl moeten met de arts worden besproken.

Bronnen: Harvard Health, 2020; NIDDK, 2021

Samenvatting

Leververvetting is een ernstige aandoening die tot veel gezondheidscomplicaties kan leiden. Hoewel het vaak asymptomatisch is, kan het worden voorkomen en behandeld door bewust op de gezondheid te letten en de levensstijl aan te passen. Denk hierbij aan een gezond dieet en voldoende lichaamsbeweging. Bij Homed-IQ zijn we er trots op dat we wetenschappelijk onderbouwde medische informatie bieden om je te ondersteunen op de weg naar een betere gezondheid.

Bronnen

Armand, W. (2019, January 10). Fatty liver disease: What it is and what to do about it. Harvard Health. Retrieved August 1, 2023, from https://www.health.harvard.edu/blog/fatty-liver-disease-what-it-is-and-what-to-do-about-it-2019011015746

Definition & Facts of NAFLD & NASH – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved August 1, 2023, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/liver-disease/nafld-nash/definition-facts

Diagnosis of NAFLD & NASH – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved August 3, 2023, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/liver-disease/nafld-nash/diagnosis

Epidemiology of non-alcoholic and alcoholic fatty liver diseases. (2020, April 5). NCBI. Retrieved August 3, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7063528/

Fatty Liver Disease. (2017, April 26). MedlinePlus. Retrieved August 3, 2023, from https://medlineplus.gov/fattyliverdisease.html

Fatty Liver Disease. (2022, August 5). American Liver Foundation. Retrieved August 1, 2023, from https://liverfoundation.org/about-your-liver/facts-about-liver-disease/fatty-liver-disease/

Fatty Liver Disease: Risk Factors, Symptoms, Types & Prevention. (2020, July 31). Cleveland Clinic. Retrieved August 1, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15831-fatty-liver-disease#symptoms-and-causes

Overview: Alcohol-related liver disease. (n.d.). NHS. Retrieved August 3, 2023, from https://www.nhs.uk/conditions/alcohol-related-liver-disease-arld/

Overview: Alcohol-related liver disease. (n.d.). NHS. Retrieved August 3, 2023, from https://www.nhs.uk/conditions/alcohol-related-liver-disease-arld/

Physiology, Liver – StatPearls. (2023, May 1). NCBI. Retrieved August 1, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK535438/

Treatment for NAFLD & NASH – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved August 3, 2023, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/liver-disease/nafld-nash/treatment