Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Leukocyten, ook wel witte bloedcellen genoemd, zijn belangrijke cellen van het immuunsysteem. Zonder deze cellen zou ons lichaam weerloos zijn tegen bacteriën, virussen en andere schadelijke indringers, omdat ze een centrale rol spelen bij de verdediging tegen infecties en vreemde stoffen. Maar wat gebeurt er als het aantal witte bloedcellen niet binnen het gezonde bereik ligt? Afwijkingen in het aantal witte bloedcellen kunnen wijzen op verschillende gezondheidsproblemen, zoals een verzwakt immuunsysteem, problemen met het beenmerg, auto-immuunziekten of zelfs bepaalde soorten kanker. In deze blog informeren we je over wat witte bloedcellen zijn, welke specifieke functies ze vervullen en wat afwijkingen van deze waarden kunnen betekenen. Ook geven we je inzicht in de behandelingsmogelijkheden en praktische tips voor het dagelijks leven om je immuunsysteem te ondersteunen.
Inhoudsopgave
- Wat zijn leukocyten?
- Welke functies vervullen leukocyten?
- Metingen en normale waarden van leukocyten
- Symptomen bij afwijkingen van leukocyten
- Leukocyten en ziektes
- Behandeling van afwijkingen in leukocyten
Wat zijn leukocyten?
Leukocyten zijn cellen van het immuunsysteem die in het bloed en weefsel voorkomen. Ze worden witte bloedcellen genoemd omdat ze, in tegenstelling tot rode bloedcellen, geen rode kleurstof (hemoglobine) bevatten en daarom onder de microscoop wit lijken. Ze worden geproduceerd in het beenmerg.
Ze zijn verantwoordelijk voor de bescherming van het lichaam tegen infecties en vreemde stoffen. In tegenstelling tot rode bloedcellen, die zuurstof door ons bloed transporteren, en bloedplaatjes, die verantwoordelijk zijn voor de bloedstolling, zijn witte bloedcellen gespecialiseerd in het herkennen en bestrijden van ziekteverwekkers. Er zijn verschillende soorten witte bloedcellen die elk specifieke taken vervullen, zoals het afweren van bacteriën, virussen en andere schadelijke stoffen (Britannica, 2024).
Welke soorten leukocyten zijn er?
In de volgende tabel vind je een overzicht van de verschillende soorten witte bloedcellen en hun functies.
| Soorten | Functies |
| Neutrofielen | Maken ongeveer 60-70% van de leukocyten uit. Verslinden en verteren bacteriën en schimmels om het lichaam te beschermen. Dit wordt fagocytose genoemd. |
| Eosinofielen | Vormen ongeveer 2-4% van de witte bloedcellen. Bestrijden parasieten en zijn betrokken bij allergische reacties. |
| Basofielen | Minder dan 1% van de witte bloedcellen. Stoten histamine uit en spelen een rol bij allergische reacties. |
| Lymfocyten | Omvatten ongeveer 20-40% van de leukocyten. Bestaan uit verschillende celtypen zoals B-cellen, T-cellen en natuurlijke killercellen, die gericht reageren op specifieke ziekteverwekkers en deze bestrijden. |
| Monocyten | Vormen ongeveer 2-8% van de leukocyten. Ontwikkelen zich tot macrofagen, die vreemde stoffen fagocyteren en het immuunsysteem ondersteunen. |
Bron: Nall, 2020
Welke functies vervullen leukocyten?
Zoals in de bovenstaande tabel weergegeven, hebben de verschillende soorten witte bloedcellen gespecialiseerde functies. Hieronder vind je een samenvatting van zes hoofdfuncties:
- Herkennen en bestrijden van ziekteverwekkers: Leukocyten herkennen en vernietigen schadelijke indringers zoals bacteriën en virussen, en voorkomen zo infecties en ziektes.
- Ondersteuning bij ontstekingsreacties: Witte bloedcellen helpen ontstekingen te beheersen door stoffen vrij te geven die andere immuuncellen aantrekken. Acute ontstekingen spelen een belangrijke rol bij de genezing van beschadigd weefsel.
- Productie van antilichamen: Sommige witte bloedcellen, zoals B-cellen die tot de lymfocyten behoren, maken antilichamen (bijvoorbeeld immunoglobuline G of immunoglobuline E) die specifiek gericht zijn tegen bepaalde ziekteverwekkers. Deze antilichamen helpen het lichaam te beschermen tegen toekomstige infecties.
- Vernietiging van geïnfecteerde cellen: Sommige leukocyten herkennen en doden cellen die al besmet zijn met virussen of andere ziekteverwekkers. Dit voorkomt dat de infectie zich in het lichaam verspreidt.
- Verwijderen van dode cellen: Sommige witte bloedcellen verslinden en verteren reeds dode cellen en celresten, zodat het weefsel schoon blijft en genezingsprocessen beter kunnen verlopen.
- Bewaken van het lichaam op tekenen van infecties of abnormale cellen: Witte bloedcellen doorzoeken het lichaam op tekenen van infecties of abnormale cellen, zoals kankercellen. Bij afwijkingen reageren ze snel en initiëren ze een immuunrespons.
Bron: Britannica, 2024
Meting en normale waarden van leukocyten
De witte bloedcellen worden gemeten door een volledig bloedbeeld (CBC), dat zowel het totale aantal witte bloedcellen als de differentiatie, d.w.z. het percentage en absolute aantal van elk type witte bloedcel, aangeeft.
Normale waarden van witte bloedcellen
Het aantal leukocyten kan variëren afhankelijk van leeftijd, geslacht en algemene gezondheidstoestand en ligt normaal tussen 4.000 en 11.000 cellen per microliter bloed. Dagelijks produceert het lichaam bijna 100 miljard witte bloedcellen (MedlinePlus, 2021).
Symptomen bij afwijkingen van leukocyten
Afwijkingen in het aantal witte bloedcellen kunnen wijzen op gezondheidsproblemen. Terwijl hoge leukocytenwaarden (leukocytose) vaak wijzen op infecties, ontstekingen of stress, kunnen lage leukocytenwaarden (leukopenie) een teken zijn van een verzwakt immuunsysteem of problemen met het beenmerg. Hier zijn de belangrijkste symptomen die bij dergelijke veranderingen kunnen optreden:
- Koorts
- Vermoeidheid en zwakte
- Veelvuldige infecties
- Nachtelijk zweten
- Gewichtsverlies
- Zwelling van de lymfeklieren
- Mondzweren en huidinfecties
Deze symptomen kunnen wijzen op stoornissen van het immuunsysteem. Als dergelijke symptomen optreden, moet je een arts raadplegen om de exacte oorzaak te achterhalen (Cleveland Clinic, 2021).
Leukocyten en ziekten
Het aantal witte bloedcellen in het bloed kan bij verschillende ziekten verhoogd of verlaagd zijn. De volgende ziekten en aandoeningen kunnen dit veroorzaken:
Ziekten en aandoeningen die leiden tot lage leukocytenwaarden (leukopenie):
- Kanker van het beenmerg: Kankers zoals leukemie – vooral acute myeloïde leukemie – en lymfomen tasten het beenmerg aan, waar de witte bloedcellen worden geproduceerd. Daardoor produceert het beenmerg onrijpe of zieke cellen in te grote aantallen en daalt het aantal functionele witte bloedcellen.
- Infectieziekten: Sommige infectieziekten, vooral virusinfecties zoals HIV en hepatitis, kunnen het aantal witte bloedcellen verminderen, omdat de virussen het beenmerg aanvallen en de productie van leukocyten remmen. Hierdoor wordt het immuunsysteem sterk verzwakt.
- Beenmergziekten: Ziekten zoals aplastische anemie verminderen het vermogen van het beenmerg om voldoende witte bloedcellen te produceren. Bij aplastische anemie produceert het beenmerg niet genoeg bloedcellen, wat leidt tot een algehele vermindering van alle bloedceltypen.
- Vitamine B12-tekort: Omdat vitamine B12 betrokken is bij de DNA-synthese en celdeling, kan een tekort aan vitamine B12 de productie van witte bloedcellen in het beenmerg beperken en leiden tot een vermindering van het aantal leukocyten. Dit kan leiden tot een algemene verzwakking van het immuunsysteem.
- Medicijnen: Chemotherapeutische middelen die worden gebruikt voor kankerbehandeling kunnen het beenmerg aantasten, omdat ze zich zowel richten op snel delende cellen zoals kankercellen als op normale cellen in het beenmerg, wat leidt tot een afname van de productie van leukocyten.
Ziekten die leiden tot hoge leukocytenwaarden (leukocytose):
- Infecties: Bacteriële en virale infecties zijn veelvoorkomende oorzaken van verhoogde leukocytenwaarden, omdat het immuunsysteem meer leukocyten produceert om de ziekteverwekkers te bestrijden. Voorbeelden hiervan zijn longontsteking en urineweginfecties.
- Stress: Fysieke of emotionele stress kan leiden tot een tijdelijke verhoging van het aantal leukocyten. Het lichaam bereidt zich voor op potentiële bedreigingen door het immuunsysteem te activeren. Deze reactie is onderdeel van de “vecht-of-vlucht”-reactie en kan het aantal leukocyten tijdelijk verhogen.
- Auto-immuunziekten: Auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis en inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa) leiden tot chronische ontstekingen. Deze ontstekingen activeren het immuunsysteem voortdurend, wat leidt tot een verhoging van het aantal leukocyten. Bij reumatoïde artritis is het immuunsysteem continu actief om ontstekingen in de gewrichten te bestrijden.
Bronnen: Tvedten & Raskin, 2011; Cleveland Clinic, 2021; MedlinePlus, 2021
Behandeling van afwijkingen in leukocyten
De behandeling van afwijkingen in de leukocytenwaarden hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de ernst van de aandoening. Lage waarden (leukopenie) worden behandeld met medicijnen die het beenmerg stimuleren om meer leukocyten te produceren, zoals groeifactoren (bijv. G-CSF). Infecties vereisen antibiotica of antivirale middelen, terwijl auto-immuunziekten behandeld worden met immunosuppressiva of corticosteroïden. Hoge leukocytenwaarden (leukocytose) worden ook afhankelijk van de oorzaak behandeld, bijvoorbeeld worden infecties bestreden met antibiotica en chronische ontstekingen en auto-immuunziekten met ontstekingsremmende medicijnen en immunosuppressiva. De exacte behandeling wordt altijd individueel aangepast en in nauwe samenwerking met een arts uitgevoerd (Cleveland Clinic, 2022; Smith, 2024)
Adviezen voor het dagelijks leven
Ook in het dagelijks leven zijn er verschillende aspecten waar je op moet letten om je immuunsysteem te ondersteunen, waarbij een gezonde levensstijl van groot belang is.
- Een uitgebalanceerd, vitaminerijk dieet, bijvoorbeeld met voldoende vitamine B12-rijke voedingsmiddelen en mineralen.
- Regelmatige, matige fysieke activiteit.
- Toepassing van stressbeheersingstechnieken zoals meditatie, yoga of ademhalingsoefeningen.
- Goede hygiënepraktijken, zoals regelmatig handen wassen, kunnen het infectierisico verminderen.
- Regelmatige doktersbezoeken en bloedonderzoeken kunnen helpen om afwijkingen in het aantal leukocyten vroegtijdig te herkennen en te behandelen.
- Vermijd roken en drink alcohol met mate.
Bron: Harvard Health, 2024
Bronnen
LeWine, H. E. (2024, March 28). How to boost your immune system. Harvard Health. Retrieved June 4, 2024, from https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/how-to-boost-your-immune-system
Low White Blood Cell Count (Leukopenia): Causes, Symptoms & Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved June 4, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17706-low-white-blood-cell-count
Soliman, M. (n.d.). High white blood cell count: Causes, types, and more. MedicalNewsToday. Retrieved June 4, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/315133
Tvedten, H., & Raskin, R. E. (n.d.). Leukocyte Disorders – PMC. NCBI. Retrieved June 4, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7151858/
Weatherspoon, D., & Nall, R. (2020, January 10). White blood cells: Function, ranges, types, and more. MedicalNewsToday. Retrieved June 4, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/327446
White blood cell | Definition & Function. (2024, May 10). Britannica. Retrieved May 30, 2024, from https://www.britannica.com/science/white-blood-cell
White Blood Cells: Types, Function & Normal Ranges. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved May 30, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/body/21871-white-blood-cells
White Blood Count (WBC. (2021, September 16). MedlinePlus. Retrieved May 30, 2024, from https://medlineplus.gov/lab-tests/white-blood-count-wbc/
