“Leaky Gut”, ook wel een “doorlaatbare darm” genoemd, beschrijft een toestand waarbij de darmwand zijn barrièrefunctie niet meer optimaal uitvoert. Dit kan ertoe leiden dat schadelijke stoffen zoals toxines en bacteriën gemakkelijker in de bloedbaan terecht kunnen komen. Een “Leaky Gut” kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, waaronder een ongezond dieet, chronische stress en bepaalde medische aandoeningen. Deze toestand kan ontstekingen in het lichaam bevorderen en wordt in verband gebracht met een reeks gezondheidsproblemen.

Inhoudsopgave

• Wat betekent “Leaky Gut”?
• Wat is het belang van de darmbarrière bij Leaky Gut?
• Wat veroorzaakt Leaky Gut?
• Welke symptomen kunnen optreden bij Leaky Gut?
• Met welke andere ziekten is Leaky Gut geassocieerd?
• Hoe wordt Leaky Gut gediagnosticeerd?
• Hoe wordt “Leaky Gut” behandeld?

Wat betekent “Leaky Gut”?

“Leaky Gut“, ook wel een “doorlaatbare darm” genoemd, beschrijft een toestand waarbij de darmwand zijn barrièrefunctie niet meer optimaal uitvoert. Onder normale omstandigheden reguleert deze barrière het transport van voedingsstoffen en andere stoffen vanuit de darm naar het bloed en voorkomt tegelijkertijd dat potentieel schadelijke stoffen zoals toxines of bacteriën het lichaam binnenkomen. Bij een lekkende darm is deze barrière aangetast, wat kan leiden tot het makkelijker in de bloedbaan terechtkomen van ongewenste stoffen.

Het Leaky-Gut-syndroom daarentegen beschrijft een veronderstelling of een vermoed ziektebeeld waarbij ervan uitgegaan wordt dat juist deze doorlaatbare toestand van de darm tot verschillende gezondheidsproblemen en symptomen leidt. Er wordt dus een causaal verband tussen de toestand van de “lekkende darm” en de klinische symptomen vermoed en onderzocht. Echter, het Leaky-Gut-syndroom is momenteel geen erkende medische diagnose (Cleveland Clinic, 2022).

Wat is het belang van de darmbarrière bij Leaky Gut?

De menselijke darmbarrière fungeert als een schild tegen schadelijke stoffen en maakt tegelijkertijd de opname van essentiële voedingsstoffen mogelijk, waaronder vitamines en mineralen. Deze barrière bestaat uit dicht op elkaar gepakte cellen die door speciale eiwitten, zogenaamde Tight Junctions, met elkaar verbonden zijn. Het eiwit Zonuline speelt hierbij een centrale rol: het reguleert het openen en sluiten van deze Tight Junctions. Een verhoogd Zonuline-niveau kan echter de doorlaatbaarheid van de darm verhogen, waardoor schadelijke stoffen gemakkelijker het lichaam binnen kunnen komen.

Onze darm is tegelijkertijd het centrum van een groot deel van ons immuunsysteem. Ongeveer 70-80% van de immuuncellen van het lichaam zijn hier gevestigd. Bij een verstoord darmbarrière kunnen toxines, bacteriën en onverteerde voedselbestanddelen in het bloed overgaan. Dit leidt tot de activering van het immuunsysteem en bevordert ontstekingsprocessen, die op lange termijn diverse gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken (Paray et al., 2020). Daarnaast ondersteunt ons darmmicrobioom, bestaande uit biljoenen nuttige kleine organismen zoals bacteriën, de gezondheid en functionaliteit van de darm. Een intact evenwicht van deze organismen en een functionerende darmbarrière zijn daarom essentieel voor onze gezondheid.

Wat veroorzaakt Leaky Gut?

De gezondheid en integriteit van de darmbarrière zijn cruciaal voor ons algemene welzijn. Leaky Gut kan leiden tot een verscheidenheid aan gezondheidsproblemen, dus het is verstandig om op de hoogte te zijn van de factoren die kunnen leiden tot verhoogde darmdoorlaatbaarheid:

• Dysbiose: Een onbalans in de darmmicrobiota kan de strakke cellulaire verbindingen verstoren en ziekteverwekkers en toxines toegang verschaffen, wat leidt tot ontstekingen en weefselschade.
• Voeding: Voeding speelt een sleutelrol in het evenwicht van de darmmicrobiota en de integriteit van de darmbarrière. Een disbalans in voedselinname, gekenmerkt door een hoog verbruik van vetten en bewerkte koolhydraten, kan leiden tot verhoogde darmdoorlaatbaarheid.
• Stress: Acute en chronische/langdurige stress kan de ontwikkeling van de darmbarrière beïnvloeden en in verband worden gebracht met verhoogde darmdoorlaatbaarheid.

Daarnaast worden infecties (zoals door Helicobacter pylori), overmatig alcoholgebruik en bepaalde medicijnen geassocieerd met verhoogde darmdoorlaatbaarheid (Aleman et al., 2023).

Welke symptomen kunnen optreden bij Leaky Gut?

De meest voorkomende symptomen van Leaky Gut omvatten:

• Spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel, gasvorming, diarree of constipatie
• Chronische vermoeidheid of uitputting
• Huidproblemen zoals eczeem of acne
• Gewrichtspijnen of reumatische klachten
• Chronische hoofdpijn of migraine
• Concentratie- of geheugenproblemen

Veel van deze symptomen zijn aspecifiek en kunnen ook in verband worden gebracht met andere aandoeningen (Cleveland Clinic, 2022).

Wil je zelf een overzicht krijgen?

Vroegtijdige herkenning en behandeling van gezondheidsproblemen is de sleutel tot het voorkomen van langdurige complicaties en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Een verstoorde darm kan zowel een trigger als een gevolg zijn van allergieën en voedselintoleranties. De uitgebreide allergietest van Homed-IQ biedt je de mogelijkheid om een breed scala aan potentiële allergenen gemakkelijk vanuit huis te identificeren. Een vitaminetekorttest kan ook waardevolle inzichten bieden als je een lekkende darm vermoedt. Een verstoorde darm kan de opname van essentiële vitaminen en mineralen beïnvloeden en leiden tot tekorten. De thuistests van Homed-IQ bieden niet alleen discretie, maar ook de mogelijkheid om gemakkelijk vanuit huis informatie over je gezondheid te verzamelen en zo een proactieve stap naar gezondheid te zetten.

Met welke andere ziekten is Leaky Gut geassocieerd?

Een doorlaatbare darm kan geassocieerd worden met een aantal aandoeningen. Deze associaties zijn gebaseerd op de veronderstelling dat een verhoogde darmdoorlaatbaarheid de overdracht van schadelijke stoffen zoals bacteriën en toxines vanuit de darm naar de bloedbaan mogelijk maakt, waardoor deze stoffen potentieel ontstekingsreacties of andere verstoringen in het lichaam kunnen uitlokken. Het moet echter nog definitief worden vastgesteld of “Leaky Gut” de oorzaak van deze aandoeningen is of misschien eerder een bijkomend symptoom. Dit vereist verdere uitgebreide onderzoek.

Enkele van de ziekten die geassocieerd worden met een doorlaatbare darm zijn:

• Auto-immuunziekten: Een lekkende darm kan mogelijk bijdragen aan het ontstaan en verergeren van auto-immuunziekten, waarbij het immuunsysteem ten onrechte eigen lichaamscellen aanvalt. Door de verhoogde doorlaatbaarheid van de darm kunnen vreemde stoffen zoals bacteriën in de bloedbaan terechtkomen. Het immuunsysteem reageert hierop met een afweerreactie die zich ten onrechte ook tegen eigen lichaamsstructuren kan richten. Ziekten zoals coeliakie, reumatoïde artritis en type 1 diabetes worden in verband gebracht met een verstoring van de darmbarrière (Paray et al., 2020).
• Chronische inflammatoire darmaandoeningen (IBD): Een lekkende darm kan de ontstekingen in het spijsverteringskanaal, zoals die voorkomen bij chronische inflammatoire darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, versterken. Schadelijke stoffen kunnen door de verhoogde doorlaatbaarheid gemakkelijker de darmwand doordringen en zo ontstekingsprocessen bevorderen of verergeren. Er zijn aanwijzingen uit studies die laten zien dat Leaky Gut vaker voorkomt bij patiënten met IBD en invloed kan hebben op de ontwikkeling van de ziekte (Edelblumer & Turner, 2009).
• Prikkelbare darmsyndroom (PDS): PDS is een functionele spijsverteringsstoornis waarbij patiënten vaak last hebben van buikpijn, een opgeblazen gevoel en veranderde stoelgang. Bij mensen met PDS kunnen veranderingen in de darmbarrière optreden.
• Voedselallergieën en -intoleranties: Terwijl allergieën een directe immuunreactie zijn op voedselbestanddelen (bijv. in tarwe, noten of melk), berusten intoleranties (bijv. tegen fructose of gluten) op een onvermogen om bepaalde stoffen te verteren. Een doorlaatbare darm kan in beide gevallen een rol spelen, aangezien grotere voedselproteïnen in de bloedbaan terecht kunnen komen en zo mogelijk allergische reacties en intoleranties kunnen uitlokken of verergeren.

Bronnen: Cleveland Clinic, 2022; Vanuytsel et al., 2021

Hoe wordt Leaky Gut gediagnosticeerd?

De symptomen van “Leaky Gut” kunnen lijken op die van andere spijsverteringsziekten. Het is belangrijk om een grondige diagnose te stellen om deze ziekten uit te sluiten of dienovereenkomstig te behandelen. Een nauwkeurige diagnose vereist vaak een combinatie van uitgebreide anamnese, klinisch onderzoek, laboratoriumbevindingen en soms ook beeldvormende technieken.

Een korte opmerking: Zonuline-tests worden gebruikt om de darmdoorlaatbaarheid te meten en kunnen mogelijk aanwijzingen geven voor aandoeningen zoals een lekkende darm. Hun wetenschappelijke basis is echter nog niet volledig opgehelderd, en hun nauwkeurigheid en rol bij de diagnose van darmproblemen zijn nog steeds onderwerp van discussies en onderzoek (Ajamian et al., 2019).

Hoe wordt “Leaky Gut” behandeld?

De behandeling van Leaky Gut of verhoogde darmdoorlaatbaarheid kan complex zijn, omdat er nog steeds een gebrek aan brede wetenschappelijke erkenning en begrip voor deze aandoening is. Er zijn echter benaderingen die gericht zijn op het bevorderen van de darmgezondheid, mogelijke ontstekingen te verminderen en de symptomen geassocieerd met een lekkende darm te verlichten.

Welke voedingsmiddelen kunnen ondersteunend werken bij een Leaky Gut?

• Ontstekingsremmende voedingsmiddelen: Bij een Leaky Gut kunnen ontstekingsremmende voedingsmiddelen helpen de darmgezondheid te ondersteunen. Bessen, bladgroenten en vette vis zijn rijk aan antioxidatieve verbindingen die helpen schadelijke vrije radicalen te neutraliseren en ontstekingen in de darm te verminderen. Kurkuma en gember zijn ook voorbeelden van kruiden met sterke ontstekingsremmende eigenschappen.
• Mineralen- en vitamine-inname: De darmgezondheid profiteert van bepaalde vitaminen en mineralen. Zo ondersteunen zink uit bijvoorbeeld pompoenpitten en rundvlees, vitamine A (bijv. in wortels, zoete aardappel), vitamine D (bijv. in zalm), en vitamine E (bijv. in amandelen en spinazie) de integriteit van de darmwand en verminderen ontstekingen. Omega-3-vetzuren uit vette vis en walnoten werken ook ontstekingsremmend. Voor het nemen van voedingssupplementen is een consult bij de arts aan te bevelen (Rowland et al., 2018).
• Probiotica: Probiotica in voedingsmiddelen en supplementen dragen bij aan het behoud van het darmevenwicht en zijn integriteit. Ze ondersteunen de vertering van onverteerde vezels en helpen vreemde stoffen te neutraliseren. Bronnen van probiotica uit voeding omvatten bijvoorbeeld yoghurt, kefir en gefermenteerde groenten zoals zuurkool.

Is er een specifiek dieet voor Leaky Gut?

• Verschillende diëten: Hoewel er niet één specifiek dieet is voor Leaky Gut, kunnen mensen met een lekkende darm baat hebben bij bepaalde diëten om hun symptomen te verlichten. Dit omvat gluten– of lactosevrije diëten, die kunnen helpen bij bepaalde gevoeligheden. Het FODMAP-dieet, dat fermenteerbare koolhydraten beperkt, kan ook voordelen bieden, omdat deze koolhydraten bij sommige mensen spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel, buikpijn en diarree kunnen veroorzaken.

Welke voedingsmiddelen moeten worden vermeden bij Leaky Gut?

• Hoge suikerinname: Voedingsmiddelen zoals frisdranken, snoep en andere suikerrijke producten moeten worden vermeden omdat een overmatige suikerinname het evenwicht van de darmmicrobiota kan verstoren. Suiker dient als voedingsstof voor schadelijke bacteriën in de darm. Wanneer deze bacteriën in de meerderheid zijn, kunnen ze de darmwand irriteren en de doorlaatbaarheid verhogen. Het vermijden van dergelijke suikerrijke voedingsmiddelen kan helpen de darmgezondheid te beschermen.
• Alcohol: Overmatig alcoholgebruik kan de darmbarrière beschadigen en ontstekingen bevorderen (Pohl et al., 2021).

Waar moet je dagelijks op letten?

• Houd rekening met allergieën en intoleranties: Bij een lekkende darm kunnen voedselallergieën of -intoleranties de darmwand verder irriteren en de doorlaatbaarheid ervan verhogen. Als je vermoedt dat je hier last van hebt, is het verstandig om de betreffende voedingsmiddelen te verminderen om zowel immuunreacties te minimaliseren als de darmgezondheid te verbeteren en de symptomen te verlichten.
• Stressreductie: Stress, vooral chronische/langdurige stress, kan ook de samenstelling van de darmbacteriën beïnvloeden en de beschermende functie van de darmwand aantasten. Om de darmgezondheid te ondersteunen, is het belangrijk om het stressniveau te verlagen. Technieken zoals meditatie, yoga of diepe ademhalingsoefeningen kunnen daarbij helpen (Madison & Kiecolt-Glaser, 2019)
• Vermijd NSAID’s: Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals ibuprofen of aspirine kunnen bij overmatig gebruik de darmwand beschadigen en een verhoogde darmpermeabiliteit bevorderen.

Bij ernstige of aanhoudende symptomen moet medische beoordeling worden overwogen Een arts kan tests uitvoeren om andere mogelijke onderliggende aandoeningen uit te sluiten en een geschikte behandeling aan te bevelen (Paray, 2020; Aleman et al., 2023; Camilleri, 2019).

Bronnen

Alcohol’s Impact on the Gut and Liver. (2021, September 11). NCBI. Retrieved October 15, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8472839/

Babu, A. (2021, August 26). The Role of Intestinal Permeability in Gastrointestinal Disorders and Current Methods of Evaluation. NCBI. Retrieved September 26, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8427160/

Camilleri, M. (2019, May 10). The Leaky Gut: Mechanisms, Measurement and Clinical Implications in Humans. NCBI. Retrieved September 26, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6790068/

Edelblum, K. L., & Turner, J. R. (2009). The tight junction in inflammatory disease: communication breakdown. Current Opinion in Pharmacology, 9(6), 715-720. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1471489209000964?casa_token=80ZbUVjiinwAAAAA:vILkN-e2vKUexpDEfgHS9Y5h0L2cuu-kSE5QuF7Q7ktr_M2gFdRre04iEdQALPQEv76TprexuPia

Gut microbiota functions: metabolism of nutrients and other food components. (2017, April 9). NCBI. Retrieved September 26, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5847071/

Leaky Gut and Autoimmunity: An Intricate Balance in Individuals Health and the Diseased State. (2020, December 21). NCBI. Retrieved September 19, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7767453/

Leaky Gut and Autoimmunity: An Intricate Balance in Individuals Health and the Diseased State. (2020, December 21). NCBI. Retrieved September 26, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7767453/

Leaky Gut and the Ingredients That Help Treat It: A Review. (n.d.). NCBI. Retrieved September 19, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9862683/#B21-molecules-28-00619

Leaky Gut Syndrome: Symptoms, Diet, Tests & Treatment. (2022, April 6). Cleveland Clinic. Retrieved September 19, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22724-leaky-gut-syndrome

Serum zonulin as a marker of intestinal mucosal barrier function: May not be what it seems. (2019, January 14). NCBI. Retrieved September 26, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6331146/