Kunnen SOA’s door vingeren worden overgedragen?

Vingeren wordt vaak gezien als een seksuele praktijk met een laag risico, maar de overdracht van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) is onder bepaalde omstandigheden mogelijk. Infecties zoals herpes, HPV of syfilis kunnen worden overgedragen door contact met huid, slijmvliezen of besmette lichaamsvloeistoffen – zelfs zonder zichtbare symptomen. In deze blog lees je welke SOA’s bij vingeren kunnen worden overgedragen, welke risicofactoren daarbij een rol spelen en hoe je jezelf effectief kunt beschermen.

Inhoudsopgave

• Wat wordt verstaan onder “vingeren”?
• Kan een SOA worden overgedragen door vingeren?
• Welke SOA’s kunnen bij vingeren worden overgedragen?
• Welke risicofactoren vergroten de kans op overdracht?
• Hoe kun je jezelf beschermen tegen een SOA tijdens vingeren?
• Veelgestelde vragen
• Samenvatting

Wat wordt verstaan onder “vingeren”?

Met “vingeren” wordt in de volksmond meestal de seksuele stimulatie van het vrouwelijke genitale gebied met de vingers bedoeld. Dit kan door de persoon zelf of door een ander worden gedaan. Het maakt vaak deel uit van seksuele interactie om opwinding of genot te veroorzaken en omvat het aanraken van de vulva of de clitoris.

Kan een SOA worden overgedragen door vingeren?

Bij vingeren is er een klein, maar mogelijk risico op het oplopen van een seksueel overdraagbare aandoening (SOA), afhankelijk van bepaalde factoren. SOA’s kunnen worden overgedragen als er contact is met besmette lichaamsvloeistoffen of huidcontact met geïnfecteerde slijmvliezen of wonden. De overdrachtsroutes in detail:

1. Direct huidcontact:
   Infecties zoals herpes of HPV kunnen worden overgedragen wanneer de vingers een geïnfecteerde huid of slijmvlies aanraken, bijvoorbeeld bij contact met genitale wratten of herpesblaasjes. Als de vingers daarna gevoelige gebieden zoals de penis of de mond aanraken, kan de infectie worden doorgegeven.
2. Contact met lichaamsvloeistoffen:
   Besmette vloeistoffen zoals vaginaal vocht of bloed kunnen aan de vingers blijven kleven. Als deze in contact komen met open wonden, geïrriteerde huid of slijmvliezen, kan er een infectie optreden.
3. Verspreiding van de ziekteverwekker:
   Na contact met een geïnfecteerde plek (bijvoorbeeld slijmvliezen of vloeistoffen) kunnen ziekteverwekkers zoals chlamydia, gonorroe of syfilis onbedoeld naar andere lichaamsdelen worden overgebracht. Toegangsplaatsen zijn slijmvliezen in de mond of genitale gebieden, evenals open wonden.

Bronnen: WHO, 2024; MedlinePlus, 2024

Welke SOA’s kunnen bij vingeren worden overgedragen?

Herpes-simplex-virus (HSV)
Herpes is een veelvoorkomende infectie die wordt veroorzaakt door het herpes-simplex-virus. Het leidt vaak tot blaasjes op de huid en slijmvliezen. Bij vingeren bestaat er een risico wanneer actieve blaasjes of geïnfecteerde huid worden aangeraakt. Zelfs zonder zichtbare symptomen kan het virus via asymptomatische virusuitscheiding worden overgedragen, vooral als de vingers daarna gevoelige slijmvliezen zoals die van de penis of mond aanraken (WHO, 2024).

HPV (humaan papillomavirus)
HPV is een veelvoorkomende infectie die genitale wratten kan veroorzaken of, bij bepaalde typen, in verband wordt gebracht met baarmoederhalskanker. De overdracht vindt plaats door contact met geïnfecteerde huid of slijmvliezen. Bij vingeren kunnen de virussen op de vingers terechtkomen en vervolgens worden overgedragen op andere slijmvliezen, zoals die van de penis of vagina. Het risico is klein, maar aanwezig, vooral bij bestaande HPV-wratten (NIH, 2024).

Chlamydia
Chlamydia is een bacteriële infectie die vaak symptoomloos verloopt. Onbehandeld kan het ernstige gevolgen hebben, zoals onvruchtbaarheid. De overdracht vindt plaats via contact met geïnfecteerd vaginaal vocht. Bij vingeren bestaat een klein risico als de bacteriën via de vingers op slijmvliezen zoals die van de penis, ogen of mond terechtkomen. Zonder direct contact tussen slijmvliezen is de kans op overdracht zeer klein (Cleveland Clinic, 2023).

Gonorroe (druiper)
Gonorroe is een bacteriële infectie die symptomen kan veroorzaken zoals afscheiding of pijn bij het plassen. De overdracht vindt plaats via besmette lichaamsvloeistoffen zoals vaginaal vocht. Bij vingeren bestaat er een klein risico als deze vloeistoffen op de vingers terechtkomen en vervolgens in contact komen met slijmvliezen, zoals die van de mond of penis. Het risico blijft klein, maar is niet volledig uit te sluiten als infectieuze vloeistoffen worden overgedragen (NHS, 2024).

Syfilis
Syfilis is een bacteriële infectie die in verschillende stadia verloopt. Onbehandeld kan het leiden tot ernstige complicaties. De overdracht gebeurt door direct contact met infectieuze huidlaesies of zweren. Bij vingeren bestaat er een risico als syfilitische zweren worden aangeraakt en de bacteriën via kleine wondjes op de vingers binnendringen, of als ze worden overgedragen op andere slijmvliezen zoals die van de penis, vagina of anus. Het risico is verhoogd als zichtbare laesies aanwezig zijn (Cleveland Clinic, 2022).

Welke risicofactoren vergroten de kans op overdracht?

Hoewel het risico op het oplopen van een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) bij vingeren klein is, zijn er bepaalde factoren die de kans op overdracht kunnen vergroten, waaronder:

• Open wondjes of huidbeschadigingen Kleine sneetjes, scheurtjes of ontstoken plekken op de vingers kunnen dienen als toegangswegen voor ziekteverwekkers zoals virussen of bacteriën.
• Lange of scherpe nagels
  Onverzorgde nagels kunnen slijmvliezen beschadigen en daardoor het infectierisico voor beide betrokkenen verhogen.
• Onvoldoende hygiëne
  Vuile handen of nagels kunnen ziekteverwekkers overdragen. Het risico neemt vooral toe als de handen niet vóór of na het contact worden gereinigd.
• Overgang tussen verschillende lichaamsdelen
  Als de vingers na contact met genitaliën andere gevoelige delen aanraken, zoals de penis, mond of ogen, kunnen ziekteverwekkers op nieuwe slijmvliezen worden overgedragen.
• Bestaande infecties bij een van de betrokkenen : Aanwezigheid van een SOA zoals herpes, HPV of syfilis bij een van de betrokkenen verhoogt de kans op overdracht aanzienlijk.

Bron: MedlinePlus, 2024

Hoe kun je jezelf beschermen tegen een SOA tijdens vingeren?

Om jezelf tijdens vingeren tegen een SOA te beschermen, zijn enkele eenvoudige maar effectieve maatregelen van groot belang. Deze verkleinen het risico op overdracht aanzienlijk en bevorderen de gezondheid van beide partners:

1. Grondige handhygiëne: Was je handen vóór en na het vingeren met water en zeep om mogelijke ziekteverwekkers te verwijderen.
2. Verzorgde nagels :
   Houd je nagels kort en glad om slijmvliesbeschadigingen te voorkomen en de ophoping van ziekteverwekkers onder de nagels te minimaliseren.
3. Gebruik van vingercondooms of handschoenen
   Vingercondooms of wegwerphandschoenen kunnen direct contact met besmette vloeistoffen of huid vermijden.
4. Geen wissel tussen lichaamsdelen
   Vermijd het aanraken van andere slijmvliezen (zoals mond of penis) na contact met genitaliën, zonder eerst je handen te reinigen.
5. Voorkomen van huidbeschadigingen: Zorg ervoor dat je geen open wondjes, sneetjes of ontstoken plekken op je vingers hebt, omdat deze als toegangswegen voor ziekteverwekkers kunnen dienen.
6. Let op zichtbare symptomen
   Vermijd contact met personen die zichtbare symptomen hebben, zoals herpesblaasjes, wratten of zweren in het genitale gebied.
7. Communicatie en wederzijds begrip
   Bespreek mogelijke infecties met je partner en maak afspraken om risico’s te minimaliseren.

Bron: WHO, 2024

Veelgestelde vragen

Kan HIV worden overgedragen door vingeren?

De overdracht van HIV via de vingers is uiterst onwaarschijnlijk. HIV wordt voornamelijk overgedragen via bloed, sperma, vaginaal vocht of moedermelk wanneer deze in direct contact komen met slijmvliezen of open wonden. Bij vingeren is overdracht alleen theoretisch mogelijk als:

• Besmet bloed of vaginaal vocht op de vingers aanwezig is, en
• er tegelijkertijd open of bloedende wonden op de vingers zijn.

Zelfs onder deze omstandigheden is het risico extreem laag, omdat HIV buiten het lichaam slechts kort kan overleven en snel inactief wordt. Grondige handhygiëne en het vermijden van contact met open wonden verkleinen het al minimale risico verder (NHS, 2024).

Hoe herken je een mogelijke infectie na vingeren?

Mogelijke symptomen van een SOA na vingeren zijn jeuk, roodheid, zwellingen, ongebruikelijke afscheiding, pijn of blaasjes in het genitale gebied. Veel seksueel overdraagbare aandoeningen verlopen echter vaak zonder merkbare symptomen. Dit vergroot het risico dat de infectie onbewust wordt gedragen en doorgegeven aan anderen (Mayo Clinic, 2023).

Regelmatige SOA-tests zijn de belangrijkste maatregel om infecties vroegtijdig te herkennen en veilig te diagnosticeren.

Moet ik me laten testen als ik alleen heb gevingerd?

Een test op seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) is niet altijd nodig, omdat het risico op overdracht laag is. Het kan echter verstandig zijn om je te laten testen als:

1. Je in contact bent geweest met besmette vloeistoffen, zoals bloed of vaginaal vocht, en je weet of vermoedt dat de andere persoon een SOA heeft.
2. Er open wondjes of scheurtjes op je vingers waren, die kunnen dienen als toegangspoorten voor ziekteverwekkers.
3. Jij of je partner symptomen opmerkt zoals jeuk, pijn, afscheiding of blaasjes.

Wil je je laten testen?

Vooral vóór het aangaan van een nieuwe relatie, na onbeschermd seksueel contact of bij een onduidelijke infectiestatus is het aan te raden om je te laten testen op SOA’s. Veel SOA’s verlopen namelijk zonder symptomen en kunnen onopgemerkt worden doorgegeven. In Nederland kun je je laten testen bij de GGD, je huisarts of met zelftests voor thuisgebruik. Homed-IQ biedt 100% discrete zelftests aan waarmee je eenvoudig, privé en veilig op SOA’s kunt testen. Alle resultaten worden geanalyseerd in ISO-gecertificeerde laboratoria, die ook door klinieken en huisartsen worden gebruikt.

Samenvatting

Vingeren wordt beschouwd als een seksuele praktijk met een laag risico, maar de overdracht van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) is onder bepaalde omstandigheden mogelijk. Ziekteverwekkers zoals herpes, HPV of syfilis kunnen worden overgedragen via contact met besmette vloeistoffen of slijmvliezen – zelfs zonder zichtbare symptomen. Het risico neemt toe bij open wondjes, slechte hygiëne of contact met geïnfecteerde personen. Regelmatige SOA-tests en eenvoudige beschermingsmaatregelen zoals grondige handhygiëne, verzorgde nagels en het vermijden van wisselingen tussen lichaamsdelen verkleinen het risico op infectie. Ondanks het lage risico is voorzichtigheid geboden, aangezien veel SOA’s symptoomloos verlopen en onopgemerkt kunnen worden doorgegeven.

Bronnen

Cervical Cancer Causes, Risk Factors, and Prevention. (2024, August 2). National Cancer Institute. Retrieved December 30, 2024, from https://www.cancer.gov/types/cervical/causes-risk-prevention

Chlamydia: Causes, Symptoms, Treatment & Prevention. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved December 30, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4023-chlamydia

Global Sexually Transmitted Infections Programme. (n.d.). Global Sexually Transmitted Infections Programme. Retrieved December 30, 2024, from https://www.who.int/teams/global-hiv-hepatitis-and-stis-programmes/stis/prevention

Gonorrhoea – Symptoms. (n.d.). NHS. Retrieved December 30, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/gonorrhoea/symptoms/

Herpes simplex virus. (2024, December 11). World Health Organization (WHO). Retrieved December 30, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/herpes-simplex-virus

HIV and AIDS – Prevention. (n.d.). NHS. Retrieved December 30, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/hiv-and-aids/prevention/

Sexually transmitted diseases (STDs) – Symptoms and causes. (2023, September 8). Mayo Clinic. Retrieved December 30, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sexually-transmitted-diseases-stds/symptoms-causes/syc-20351240

Sexually Transmitted Infections | STIs | Venereal Disease. (2024, June 26). MedlinePlus. Retrieved December 30, 2024, from https://medlineplus.gov/sexuallytransmittedinfections.html

Syphilis: Cause, Symptoms, Diagnosis, Treatment & Prevention. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved December 30, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4622-syphilis

Torgovnik, J. (2024, May 21). Sexually transmitted infections (STIs). World Health Organization (WHO). Retrieved December 30, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sexually-transmitted-infections-(stis)