Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
De schildklier is een klein vlindervormig orgaan aan de voorkant van de nek. Dit orgaan maakt en geeft hormonen af die lichaamsfuncties regelen zoals metabolisme, energieproductie, lichaamstemperatuurregeling, spijsvertering en groei (Cleveland Clinic, 2022). De schildklier speelt een essentiële rol in veel processen in het lichaam en een onbalans van schildklierhormonen kan na verloop van tijd vervelende symptomen en gezondheidsproblemen veroorzaken. In dit artikel verkennen we de oorzaken, symptomen, diagnose en mogelijke behandelingsopties voor hyperthyreoïdie.
Hoe werkt de schildklier?
Naast het produceren van hormonen, regelt de schildklier ook hoeveel van elk hormoon wordt vrijgegeven in het lichaam. Het proces begint wanneer de hypofyse, die zich aan de basis van de hersenen bevindt, schildklierstimulerend hormoon (TSH) afgeeft. TSH werkt als een boodschapper en instrueert de schildklier om de hormonen thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3) te produceren en vrij te geven. De schildklier produceert voornamelijk T4, wat de inactieve vorm van schildklierhormoon is. Eenmaal vrijgegeven in de bloedbaan, wordt T4 door verschillende organen en weefsels omgezet in T3. T3 is de actieve vorm van een schildklierhormoon die een directe invloed heeft op de lichaamscellen. Vrij T3 (FT3) en vrij T4 (FT4) zijn de vormen van schildklierhormonen die niet gebonden zijn aan eiwitten en beschikbaar zijn voor gebruik door de lichaamscellen.
De schildklier reageert op verhoogde TSH-niveaus door meer schildklierhormonen aan te maken en maakt omgekeerd minder schildklierhormonen aan wanneer TSH wordt verlaagd. Een verstoring van dit evenwicht kan leiden tot te veel of te weinig schildklierhormonen in het bloed, wat leidt tot hyperthyreoïdie of hypothyreoïdie.
Wat is hyperthyreoïdie?
Hyperthyreoïdie is een gezondheidstoestand waarbij de schildklier overactief is en overmatige hoeveelheden T3 en T4 produceert. Hypothyreoïdie ontstaat daarentegen wanneer er onvoldoende productie van deze hormonen is. Een overproductie van schildklierhormonen kan de stofwisseling van je lichaam aanzienlijk versnellen, waardoor symptomen ontstaan die het hele lichaam beïnvloeden.
Symptomen van hyperthyreoïdie
Omdat de schildklier meerdere lichaamssystemen aanstuurt, kan hyperthyreoïdie een reeks symptomen veroorzaken die verschillende delen van het lichaam beïnvloeden. Symptomen van hyperthyreoïdie zijn onder andere:
- Onverwacht gewichtsverlies
- Snelle of onregelmatige hartslag
- Toegenomen eetlust
- Dunner wordende huid en breekbaar haar
- Zenuwachtigheid, angst en prikkelbaarheid
- Trillen in je handen en vingers
- Zweten
- Veranderingen in menstruatiepatronen
- Toegenomen gevoeligheid voor warmte
- Veranderingen in darm patronen, vooral vaker ontlasting hebben
- Een vergrote schildklier (struma)
- Vermoeidheid, spierzwakte
- Moeite met slapen
Bron: Mayo Clinic, 2022
Oorzaken van hyperthyreoïdie
Het begrijpen van de oorzaak van hyperthyreoïdie is belangrijk voor een effectieve behandeling en het verlichten van de symptomen. Veel voorkomende oorzaken van hyperthyreoïdie zijn:
- Ziekte van Graves: Deze auto-immuunaandoening is de meest voorkomende oorzaak van hyperthyreoïdie. Bij de ziekte van Graves valt het immuunsysteem van het lichaam ten onrechte de schildklier aan, wat leidt tot overproductie van schildklierhormonen.
- Overactieve schildklierknobbels: Deze aandoening, ook wel bekend als toxische multinodulaire struma, wordt veroorzaakt door niet-kankerachtige knobbeltjes of knobbeltjes in de schildklier die adenomen worden genoemd. Als de adenomen te veel schildklierhormonen produceren, kan hyperthyreoïdie optreden.
- Schildklierontsteking: Ontsteking van de schildklier wordt ook wel thyroiditis genoemd en kan ervoor zorgen dat extra hormonen die in de schildklier zijn opgeslagen in de bloedbaan lekken.
- Overmatige jodiuminname: Het consumeren van grote hoeveelheden voedsel of supplementen die jodium bevatten kan in zeldzame gevallen hyperthyreoïdie veroorzaken.
- Hypofyseadenomen: Hoewel zeldzaam, kunnen tumoren in de hypofyse een overproductie van schildklierstimulerend hormoon (TSH) veroorzaken, dat de schildklier stimuleert om meer hormonen te produceren.
- Het nemen van te veel schildklierhormoon: Mensen die schildklier vervangende medicatie voorgeschreven krijgen voor een onderactieve schildklier (hypothyreoïdie) kunnen hyperthyreoïdie veroorzaken als de voorgeschreven dosis medicatie te hoog is. Als je schildklier medicijnen slikt en symptomen van hyperthyreoïdie begint te ervaren, praat dan met je zorgverlener over het aanpassen van je dosis.
Bron: Penn Medicine, 2022
Diagnose stellen bij hyperthyreoïdie
Het stellen van de diagnose hyperthyreoïdie begint met een bezoek aan de huisarts. Hij of zij zal vragen stellen over je medische geschiedenis, een lichamelijk onderzoek doen en andere testen uitvoeren, zoals bloedtesten om het TSH-, T3- en T4-gehalte te meten of een schildklierscan.
Als je eerst je schildklierhormonen wilt controleren zonder een arts te bezoeken, probeer dan Homed-IQ’s Schildklier Bloedtest voor thuis. Deze test is hetzelfde als een schildklierbloedtest in een kliniek of huisartsenpraktijk, maar het monster wordt thuis afgenomen met een vingerprik voordat het naar een gecertificeerd laboratorium wordt gestuurd. Als het testresultaat afwijkend is, kan het laboratoriumrapport naar je huisarts worden meegenomen voor vervolgonderzoek en behandeling.
Behandeling van hyperthyreoïdie
De behandeling van hyperthyreoïdie is gericht op het normaliseren van de productie van schildklierhormonen, het verlichten van de symptomen en het beheersen van mogelijke complicaties. Veel voorkomende behandelingsopties zijn:
- Medicijnen tegen de schildklier: Medicijnen zoals methimazol kunnen helpen voorkomen dat de schildklier te veel hormonen produceert, waardoor de symptomen van hyperthyreoïdie afnemen.
- Radioactief jodium: Deze behandeling, die oraal wordt ingenomen, zorgt ervoor dat de schildklier krimpt en de symptomen binnen een paar maanden verdwijnen. Na verloop van tijd kan deze behandeling ervoor zorgen dat de schildklier onderactief wordt (hypothyreoïdie). Hierdoor kunnen na verloop van tijd schildkliervervangende hormonen nodig zijn.
- Bètablokkers: Deze medicijnen verminderen de schildklierhormonen niet, maar kunnen wel de symptomen van hyperthyreoïdie verlichten, zoals een snelle hartslag, beven en angst.
- Schildklieroperatie (thyroïdectomie): In zeldzame gevallen waarbij geen anti-schildkliermedicatie of radioactieve jodiumtherapie kan worden gebruikt, kan het nodig zijn om de schildklier geheel of gedeeltelijk te verwijderen. Mensen bij wie de schildklier is verwijderd, hebben levenslang schildkliervervangende medicatie nodig.
Bron: UCSF, 2023
Als bij jou hyperthyreoïdie is vastgesteld, bespreek dan de risico’s en voordelen van alle behandelopties met je zorgverlener. Hij of zij kan je helpen een weloverwogen beslissing te nemen die de symptomen verlicht en bij je leefstijl past.
Bronnen
Cleveland Clinic. (2022, June 7). Thyroid. https://my.clevelandclinic.org/health/body/23188-thyroid#:~:text=Your%20thyroid’s%20main%20job%20is%20to%20control%20the%20speed%20of,can%20impact%20your%20entire%20body.
Mayo Clinic. (2022, November 30). Hyperthyroidism – Symptoms and causes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hyperthyroidism/symptoms-causes/syc-20373659
Penn Medicine. (2022, September 12). Hyperthyroidism (Overactive Thyroid). https://www.pennmedicine.org/for-patients-and-visitors/patient-information/conditions-treated-a-to-z/hyperthyroidism-overactive-thyroid
University of California San Francisco. (2023). Hyperthyroidism Treatment. UCSF Health. https://www.ucsfhealth.org/conditions/hyperthyroidism/treatment
