Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Wat is HPV?
Humaan papillomavirus (HPV) is een veel voorkomende groep virussen waarvan er meer dan 200 soorten zijn. De meeste typen HPV veroorzaken gewone wratten en worden verspreid door niet-seksueel contact, zoals huid-op-huidcontact of contact met besmette oppervlakken. Ongeveer 40 typen HPV kunnen het genitale gebied (vulva, vagina, cervix, penis, scrotum, anus), mond of keel infecteren en worden verspreid via seksueel contact (CDC, 2021). Seksueel overdraagbare HPV de meest voorkomende seksueel overdraagbare infectie ter wereld – 80% van de seksueel actieve personen zal op enig moment tijdens hun leven een HPV-infectie ervaren (NFID, 2022). Hoewel de meeste seksueel overdraagbare HPV-infecties na verloop van tijd vanzelf verdwijnen, kunnen sommige in het lichaam blijven bestaan en gezondheidsproblemen veroorzaken. Sommige soorten seksueel overdraagbare HPV veroorzaken genitale wratten. Hoewel onaangenaam, wordt deze vorm van HPV als een laag risico beschouwd omdat het niet is gekoppeld aan kanker of andere gezondheidsproblemen. Bepaalde soorten seksueel overdraagbare aandoeningen kunnen echter leiden tot kanker en staan ook bekend als hoog-risico HPV (NIH, 2021). In dit artikel wordt uitgelegd hoe HPV verband houdt met kanker en hoe je jouw risico op complicaties door hoogrisico HPV kunt verminderen.
Hoe wordt HPV overgedragen?
Seksueel overdraagbare HPV wordt verspreid door vaginale, anale of orale seks met iemand die het virus heeft, of door nauw huid-op-huidcontact. Dit betekent dat HPV soms nog kan worden overgedragen, zelfs als een condoom of een andere barrière wordt gebruikt, of als er geen geslachtsgemeenschap is (NIH, 2021). Een persoon met HPV kan het virus ook overbrengen, zelfs als ze geen symptomen hebben. Dit is de reden waarom HPV zo vaak voorkomt: de meeste mensen zijn zich er niet van bewust dat ze het virus hebben en geven het onbewust door aan anderen. Verder zijn er beperkte tests beschikbaar voor HPV – er zijn momenteel geen goedgekeurde HPV-tests voor mannen, en de meeste tests voor vrouwen controleren alleen op hoogrisicotypes (NIH, 2021).
Meestal verwijdert het immuunsysteem van het lichaam HPV binnen twee jaar na infectie uit het lichaam, en bijna iedereen die seks heeft, krijgt op een bepaald moment in zijn leven HPV (Radboud UMC, 2022). Daarom is het niet nodig om je te schamen of bang te zijn als je merkt dat je HPV hebt – het is heel gewoon en soms moeilijk te detecteren. Bovendien, hoewel er geen remedie is voor HPV, zullen de meeste mensen de infectie vanzelf genezen zonder enige behandeling.
Hoe veroorzaakt HPV kanker?
Zoals eerder vermeld, geneest het immuunsysteem van het lichaam vaak binnen enkele jaren na infectie op natuurlijke wijze HPV met hoog en laag risico. In sommige gevallen verdwijnt de infectie echter niet en blijft deze in het lichaam aanwezig. Wanneer HPV met een hoog risico in het lichaam achterblijft, kan het andere lichaamscellen infecteren en veranderingen in het cel-DNA veroorzaken. Hierdoor kunnen cellen na verloop van tijd ongecontroleerd gaan groeien, wat kan leiden tot kanker (CDC, 2021).
Welke soorten kanker veroorzaakt HPV?
Baarmoederhalskanker is de belangrijkste kanker die verband houdt met HPV met een hoog risico. De meeste gevallen van baarmoederhalskanker worden veroorzaakt door HPV. Bovendien worden de meeste kankers van de vagina, vulva, penis en anus ook veroorzaakt door HPV, evenals de meeste orofaryngeale kankers (zoals de amandelen en de basis van de tong). HPV vormt een kankerrisico bij zowel vrouwen als mannen, daarom zou het voorkomen van HPV-infecties voor iedereen een prioriteit moeten zijn (CDC, 2022).
Aantal kankers veroorzaakt door HPV in de VS, 2020
|
Kanker |
Gevallen bij vrouwen |
Gevallen bij mannen |
|
Terug van de keel |
2.200 |
11.800 |
|
Baarmoederhals |
11.000 |
0 |
|
Anus |
4.400 |
2.100 |
|
Vulva |
2.800 |
0 |
|
Penis |
0 |
900 |
|
Vagina |
700 |
0 |
|
Totaal |
21.100 |
14.800 |
Bron: CDC
Welke soorten hoge- risico HPV kanker veroorzaken?
Er zijn ongeveer 14 HPV-types met een hoog risico die verband houden met kanker. De meeste HPV-gerelateerde kankers worden echter veroorzaakt door typen 16 en 18. HPV-typen 16 en 18 zijn verantwoordelijk voor 70% van de baarmoederhalskanker en precancereuze laesies. Andere typen HPV met een hoog risico zijn: 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 en 68 (NIH, 2021).
Hoe weet ik of ik hoog-risico HPV heb?
In tegenstelling tot HPV met een laag risico dat zichtbare genitale wratten kan veroorzaken, heeft HPV met een hoog risico geen symptomen tot na celveranderingen of kanker. HPV-gerelateerde celveranderingen in de baarmoederhals worden meestal gecontroleerd met een uitstrijkje, een test waarbij een monster van cellen uit de baarmoederhals wordt genomen om te controleren op kanker of precancereuze celveranderingen (NIH, 2021). In de afgelopen jaren zijn HPV-tests op grotere schaal gebruikt voor het controleren van infecties van de vulva, vagina of baarmoederhals. Deze tests kunnen HPV-infecties met een hoog risico detecteren, maar niet of er celveranderingen hebben plaatsgevonden. Dit betekent dat als de uitslag van een HPV-test positief is, een vervolguitstrijkje nodig is. Voor meer informatie over het verschil tussen HPV-testen en uitstrijkjes klik hier. Helaas is er momenteel geen goedgekeurde HPV-test voor infecties van de penis, anus, mond of keel. Daarom is preventie van hoog-risico HPV gunstig voor iedereen.
Homed-IQ biedt nu thuis HPV-testen voor vrouwen aan. Deze eenvoudige uitstrijkjes controleren op risicovolle HPV-typen via een vaginaal uitstrijkje en kunnen in de privacy van je huis worden uitgevoerd. Thuis HPV-testen kunnen nuttig zijn voor personen die willen weten of ze momenteel zijn geïnfecteerd met HPV met een hoog risico, maar niet in aanmerking komen voor screening door de overheid, of die andere belemmeringen ondervinden om toegang te krijgen tot HPV-gerelateerde testen. HPV-testen kunnen echter geen diagnose stellen van cervicale celveranderingen of kanker, en een vervolguitstrijkje is altijd vereist na een positieve HPV-test.
Hoe kan ik mijn risico op kanker door HPV beperken?
De meest effectieve manier om hoogrisico HPV-infecties bij zowel mannen als vrouwen te voorkomen, is zich tegen HPV te laten vaccineren. Het HPV-vaccin beschermt tegen de meest risicovolle vormen van HPV, waaronder typen 16 en 18, evenals de meest voorkomende stammen die genitale wratten veroorzaken (CDC, 2021). HPV-vaccinatie is het meest effectief als het wordt toegediend voordat je seks hebt, maar zelfs als je al seksueel actief bent, is het nog steeds een goede beslissing om je te laten vaccineren. De CDC en het Nederlands Instituut voor de Volksgezondheid (RIVM) adviseren mannen en vrouwen vóór de leeftijd van 26 jaar te vaccineren (CDC, 2022) (RIVM, 2022). Vaccinatie wordt voor de meeste mensen ouder dan 26 jaar niet aanbevolen, omdat HPV-infectie in deze leeftijdscategorie minder voordelen biedt. Volwassenen van 27-45 jaar kunnen echter besluiten om het HPV-vaccin te krijgen nadat ze met hun huisarts hebben gesproken.
Hoewel screeningprogramma’s van de overheid in verschillende landen mogelijk alleen HPV-vaccinaties aanbieden aan vrouwen, moeten mannen vaccinatie overwegen om hun eigen risico op kanker te verlagen en de verspreiding van HPV naar vrouwelijke partners te voorkomen. Naast vaccinatie verminderen veilige sekspraktijken zoals condoomgebruik het risico op HPV, hoewel ze geen perfecte bescherming bieden (CDC, 2022).
Ten slotte is screening een belangrijke manier om baarmoederhalskanker te voorkomen of in een vroeg stadium op te vangen. Hoewel de testrichtlijnen per land verschillen, wordt aanbevolen om alle lokale richtlijnen voor screening te volgen met behulp van HPV-testen of uitstrijkjes. Gehoopt wordt dat in de toekomst het aantal sterfgevallen door HPV-gerelateerde kankers aanzienlijk kan worden verminderd door middel van bevolkingsbrede vaccinatie en regelmatige screening.
Referenties
CDC. (2022, 12 april). Std-feiten – Humaan papillomavirus (HPV). Centrum voor ziektecontrole en Preventie. Ontvangen 25 augustus 2022, van https://www.cdc.gov/std/hpv/stdfact-hpv.htm
Centers for Disease Control and Prevention. (2021, 13 december). Basisinformatie over HPV en kanker. Centrum voor ziektecontrole en Preventie. Ontvangen 25 augustus 2022, van https://www.cdc.gov/cancer/hpv/basic_info/index.htm#:~:text=More%20than%2040%20HPV%20types,of%20the%20mouth%20and% 20keel.
Centrum voor ziektecontrole en Preventie. (2022, 28 februari). Kankers veroorzaakt door HPV. Centrum voor ziektecontrole en Preventie. Opgehaald op 25 augustus 2022, van https://www.cdc.gov/hpv/parents/cancer.html
HPV (humaan papillomavirus). Nationale Stichting Infectieziekten. (2022, 5 augustus). Opgehaald op 25 augustus 2022, van https://www.nfid.org/infectious-diseases/hpv/
National Institutes of Health. (2021, 25 oktober). HPV en kanker. Nationaal kankerinstituut. Ontvangen 20 augustus 2022, van https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-and-cancer#:~:text=Low%2Drisk%20HPVs%20mostly% 20oorzaak,59%2C%2066%2C%20en%2068.
RIVM. (2022). Vaccinatie tegen HPV. Rijksvaccinatieprogramma.nl. Ontvangen 25 augustus 2022, van https://rijksvaccinatieprogramma.nl/vaccinaties/hpv
Radboud UMC. (2022). Baarmoederhalskanker en HPV. Radboudumc. Ontvangen 20 augustus 2022, van https://www.radboudumc.nl/en/research/themes/womens-cancers/cervicale-cancer-and-hpv
HPV FAQ
Over het algemeen veroorzaakt HPV geen symptomen. Sommige typen HPV met een laag risico kunnen genitale wratten veroorzaken op de vulva, vagina, baarmoederhals, penis, scrotum of anus. Genitale wratten zijn ongevaarlijke en vlezige bultjes die soms qua structuur op bloemkool lijken. Deze wratten zijn meestal pijnloos en kunnen vaak worden verwijderd zoals andere wratten die op de handen of voeten voorkomen.
Hoogrisico HPV veroorzaakt geen symptomen of genitale wratten. Hoogrisico HPV-infecties kunnen echter verschillende soorten kanker veroorzaken. Hoewel HPV met een hoog risico meestal wordt geassocieerd met baarmoederhalskanker, kan het ook kanker van de penis, vagina, anus en het orofaryngeale gebied veroorzaken. Aangezien HPV met een hoog risico geen symptomen veroorzaakt totdat celveranderingen of kanker optreden, wordt vaccinatie en testen, indien beschikbaar, aanbevolen.
Ja! Hoewel HPV vaak als een “vrouwenziekte” wordt beschouwd, infecteert HPV mannen en vrouwen op dezelfde manier en komt het mogelijk zelfs vaker voor bij mannen. Omdat HPV met een hoog risico echter de meeste vormen van kanker bij vrouwen veroorzaakt (in de vorm van baarmoederhalskanker), worden vooral vrouwen getest en gevaccineerd. Bovendien zijn testen voor mannen niet algemeen beschikbaar en niet mogelijk voor infecties van de penis, wat betekent dat het moeilijker is om mannen met HPV te diagnosticeren, tenzij ze genitale wratten ontwikkelen. HPV kan echter ook leiden tot kanker bij mannen en/of worden doorgegeven aan vrouwelijke seksuele partners. Daarom is preventie van deze ziekte belangrijk bij zowel mannen als vrouwen.
Terwijl aanvankelijke HPV-vaccinatieprogramma’s alleen gericht waren op vrouwen en meisjes, stellen nieuwe richtlijnen dat zowel jongens als meisjes worden gevaccineerd. Gehoopt wordt dat dit het aantal hoogrisico HPV-infecties bij zowel mannen als vrouwen zal verminderen, evenals het aantal HPV-gerelateerde kankers.
HPV heeft geen genezing of behandeling. Het immuunsysteem van de meeste mensen zal het virus echter binnen een paar jaar na infectie verwijderen – terwijl veel mensen tijdens hun leven HPV krijgen, verwijdert slechts een kleine hoeveelheid het virus uiteindelijk niet uit hun lichaam. Bovendien kunnen genitale wratten die worden veroorzaakt door HPV met een laag risico worden verwijderd, maar dit geneest de infectie niet. Evenzo kunnen de cervicale celveranderingen veroorzaakt door HPV met een hoog risico worden behandeld, maar de infectie zelf kan niet worden genezen.
Voor de meeste vrouwen vormt HPV geen risico voor een zich ontwikkelende baby en het risico om HPV/genitale wratten door te geven aan een baby is zeer laag. Als je echter een voorgeschiedenis heeft van HPV, genitale wratten of celveranderingen in de baarmoederhals, moet je jouw arts hiervan op de hoogte stellen zodat jouw gezondheid kan worden gecontroleerd. De hormonale veranderingen die optreden tijdens de zwangerschap kunnen soms celveranderingen in de baarmoederhals of de groei van genitale wratten versnellen.
Hoewel ze vergelijkbare namen hebben, zijn HPV en herpes totaal verschillende virussen. Hoewel ze beide kunnen worden overgedragen via huid-op-huidcontact, zijn ze niet verwant. Hoewel herpes vaak pijnlijke zweren rond de mond en geslachtsdelen veroorzaakt, veroorzaken slechts enkele typen HPV genitale wratten, die meestal pijnloos zijn. Bovendien kan HPV met een hoog risico kanker veroorzaken, terwijl er geen vormen van herpes in verband worden gebracht met kanker.
Momenteel zijn er alleen HPV-tests beschikbaar voor risicovolle typen van het virus. Testen zijn ook alleen beschikbaar voor infecties van de baarmoederhals/vagina, met een uitstrijkje of uitstrijkje. Er is geen algemeen goedgekeurde HPV-test voor mannen. Onderzoekers onderzoeken echter de mogelijkheid om HPV-swabtests te gebruiken voor anale en orale infecties bij mannen en vrouwen, die in de toekomst op grote schaal beschikbaar kunnen komen.
Als je vermoedt dat je genitale wratten hebt, raadpleeg dan je arts om andere aandoeningen uit te sluiten. De wratten hoeven echter niet te worden verwijderd, tenzij ze ongemak veroorzaken. Bovendien, als je in aanmerking komt voor screening op baarmoederhalskanker of als je de volgende symptomen ervaart, raadpleeg dan jouw arts om een hoog-risico HPV-test of uitstrijkjes te bespreken:
- Bloeding tussen menstruatie of na de menopauze
- Menstruatiebloeding die langer of heviger is dan normaal
- Pijn tijdens geslachtsgemeenschap
- Bloeding na geslachtsgemeenschap
- Bekkenpijn
- Een verandering in jouw vaginale afscheiding, zoals meer afscheiding of een sterke of ongebruikelijke kleur/geur
HPV-infecties komen zeer vaak voor. Risicofactoren voor HPV zijn onder meer:
- Aantal seksuele partners: hoe meer seksuele partners je hebt, hoe groter de kans dat je met HPV wordt besmet. Dit kan betekenen dat je meerdere partners hebt of dat je één partner hebt die meerdere partners heeft.
- Verzwakt immuunsysteem: je hebt meer kans om een HPV-infectie te ontwikkelen als jouw immuunsysteem verzwakt is, bijvoorbeeld als je immuunonderdrukkende medicijnen
- Gebruikt tijdens de seksuele activiteit geen bescherming: hoewel het gebruik van condooms en andere barrières HPV niet volledig kan voorkomen, verlaagt het jouw risico op infectie
Risicofactoren voor baarmoederhalskanker:
