Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) zijn vaak verraderlijk: ze zijn vaak asymptomatisch, maar kunnen ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Een soa-test geeft duidelijkheid en beschermt jouw gezondheid en die van je partner. Of het nu gaat om een bloedtest, urinemonster of uitstrijkje – moderne testmethoden maken de diagnose ongecompliceerd en effectief. In dit artikel lees je waarom regelmatige tests een must zijn, hoe ze werken en welke mogelijkheden er zijn om thuis te testen.

Inhoudsopgave

• Wat is een soa-test?
• Hoe verloopt een soa-test?
• Hoe weet ik of ik een soa-test nodig heb?
• Wat gebeurt er als je een positieve uitslag hebt voor een soa?
• Samenvatting

Wat is een soa-test?

Een soa-test (test voor seksueel overdraagbare aandoeningen) wordt gebruikt om aandoeningen zoals chlamydia, gonorroe, hiv of syfilis vast te stellen. De testmethode verschilt per type soa. Meestal worden bloed-, urine- of uitstrijkproeven genomen naast een lichamelijk onderzoek om een nauwkeurige diagnose te stellen. Regelmatig testen is belangrijk om infecties vroegtijdig te ontdekken, de juiste behandeling te starten en het risico op verdere verspreiding te verkleinen. Vooral bij wisselende sekspartners of symptomen zoals ongewone afscheiding of pijn is testen aan te raden (Cleveland Clinic, 2023).

Thuistests voor soa’s

Thuistests voor soa’s, zoals de SOA Test Basic 4, de chlamydia- en gonorroe-test of de SOA Test Compleet van Homed-IQ, maken een eenvoudige en discrete diagnose vanuit huis mogelijk. De tests zijn gemakkelijk en anoniem uit te voeren. De monsters worden naar ISO-gecertificeerde laboratoria gestuurd, dezelfde die ook door artsen worden gebruikt, voor een betrouwbare analyse. De resultaten zijn binnen enkele werkdagen beschikbaar en kunnen eenvoudig online worden ingezien. Voor extra ondersteuning zijn er gedetailleerde instructievideo’s beschikbaar op het YouTube-kanaal van Homed-IQ. Bij onduidelijkheden of afwijkende uitslagen is het echter aan te raden om contact op te nemen met een arts.

Hoe verloopt een soa-test?

Het diagnostische proces begint met een anamnese, waarbij je symptomen en persoonlijke risicofactoren worden besproken. Denk hierbij aan vragen over huidige klachten, eerdere infecties en seksuele gewoonten. Daarna volgt de proefafname en lichamelijk onderzoek, waarbij bloed, urine of uitstrijkjes van de genitaliën, keel of anus worden genomen om specifieke ziekteverwekkers op te sporen. Tijdens het lichamelijke onderzoek kunnen ook zichtbare afwijkingen, zoals huidveranderingen of ontstekingen, worden vastgesteld. De genomen monsters worden in het laboratorium onderzocht op bacteriën, virussen of schimmels die je klachten kunnen veroorzaken. Na afloop van deze onderzoeken volgt het gesprek over de resultaten, waarin de diagnose wordt uitgelegd en, indien nodig, een passende behandeling zoals antibiotica of antivirale medicijnen wordt voorgeschreven (Cleveland Clinic, 2023).

Uitstrijktest

Een uitstrijktest wordt uitgevoerd met een steriel wattenstaafje om slijmvlies- of afscheidingsmonsters af te nemen. Afhankelijk van de vermoedelijke infectie wordt het monster afgenomen uit de urinebuis, vagina, anus of keel. Dit duurt slechts enkele seconden, is meestal pijnloos en richt zich op de contactpunten van seksuele activiteit.

Soa’s waarbij uitstrijktests worden gebruikt:

• Chlamydia en gonorroe
• Trichomoniasis
• Herpes
• Humaan Papillomavirus (HPV)
• HIV
• Syfilis

Quelle: MedlinePlus, 2024; Cleveland Clinic, 2023

Urinetest

Bij een soa-test met een urinetest geef je een kleine hoeveelheid urine af in een steriel potje. Voor nauwkeurige resultaten wordt vaak de eerste ochtendurine of de eerste straal gebruikt. De urine wordt vervolgens in een laboratorium geanalyseerd, vooral bij infecties in de urinewegen of het genitale gebied.

Soa’s waarbij urinetests worden gebruikt:

• Chlamydia en gonorroe
• Trichomoniasis

Bronnen: MedlinePlus, 2024; Cleveland Clinic, 2023

Bloedtest

Een soa-test met een bloedtest vereist het afnemen van een kleine hoeveelheid bloed uit een ader, meestal uit je armplooi, of via een kleine prik in je vinger. Het bloed wordt steriel afgenomen en in een laboratorium onderzocht op infecties die in je bloed circuleren.

Soa’s waarbij bloedtests worden gebruikt:

• HIV
• Syfilis
• Hepatitis B, C
• Genitale herpes (om te bepalen of je contact hebt gehad met het virus zonder een actieve infectie te hebben)

Bronnen: MedlinePlus, 2024; Cleveland Clinic, 2023

Hoe weet ik of ik een soa-test nodig heb?

De volgende punten kunnen je helpen bepalen of je een soa-test nodig hebt:

1. Symptomen die wijzen op een mogelijke soa. Let op dat veel soa’s ook zonder symptomen kunnen voorkomen. Toch kan een test verstandig zijn bij:
   

• Ongewone afscheiding (uit vagina, penis of anus)
• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen of tijdens seks
• Jeuk of irritatie in het genitale of anale gebied
• Zweertjes, blaasjes of wratten op de geslachtsdelen
• Blaasjes, wratten of uitslag in je mond of keel
• Koorts, vermoeidheid of huiduitslag
• Opgezette lymfeklieren

Bron: NHS, 2024

2. Verhoogd risico. In sommige situaties wordt een soa-test extra aanbevolen, zoals bij:
   
   

• Onbeschermde seks, inclusief vaginale, anale of orale seks, waarbij ziekteverwekkers makkelijk overgedragen kunnen worden.
• Regelmatig wisselende sekspartners of het niet gebruiken van bescherming zoals condooms.
• Een nieuwe partner. Testen voor de eerste onbeschermde seks is verstandig, omdat soa’s vaak symptoomloos zijn.
• Drugsgebruik, vooral bij het delen van naalden of andere gebruiksvoorwerpen, wat infecties zoals hiv en hepatitis C kan veroorzaken.
• Specifieke groepen, zoals mannen die seks hebben met mannen (MSM), waar regelmatige tests worden aangeraden.

Bron: CDC, 2024

3. Regelmatige soa-tests als onderdeel van je gezondheidszorg:

Ook zonder klachten zijn routinematige tests belangrijk, omdat veel soa’s lange tijd zonder symptomen aanwezig kunnen zijn, maar wel besmettelijk blijven. Seksueel actieve vrouwen jonger dan 25 jaar wordt bijvoorbeeld aangeraden zich regelmatig te laten testen op chlamydia. Deze tests kunnen jaarlijks of bij elke nieuwe partner worden uitgevoerd om infecties vroegtijdig te herkennen, te behandelen en verdere verspreiding te voorkomen. Regelmatige soa-tests zijn bovendien belangrijk voor een geplande zwangerschap om complicaties te vermijden (Sexual Health Clinic London, n.d.).

Wat gebeurt er als je een positieve uitslag hebt voor een soa?

Een positieve uitslag voor een soa, of dit nu bij een thuistest, bij de huisarts of in een testcentrum gebeurt, kan in eerste instantie zorgwekkend zijn. Het is echter belangrijk om rustig te blijven, want veel infecties zijn goed te behandelen. De volgende stappen kun je overwegen:

1. Diagnosegesprek: Je arts legt de infectie uit, bespreekt mogelijke complicaties en de vervolgstappen voor de behandeling.
2. Behandeling: Afhankelijk van de infectie krijg je antibiotica (bijvoorbeeld bij chlamydia) of antivirale medicijnen (bijvoorbeeld bij hiv).
3. Partnerinformatie: Je seksuele partners moeten geïnformeerd en getest worden om verdere verspreiding te voorkomen.
4. Controletests: Na de behandeling wordt vaak een controletest gedaan om zeker te zijn dat de infectie succesvol is behandeld.
5. Preventie: Je krijgt advies over beschermingsmaatregelen, zoals het consequent gebruik van condooms, om toekomstige infecties te voorkomen.

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Het is belangrijk om te weten dat een fout-positieve uitslag mogelijk is, vooral als de test buiten het diagnostische venster is uitgevoerd. Het diagnostische venster is de periode tussen de infectie en het moment waarop een test de infectie betrouwbaar kan aantonen. Als een test te vroeg wordt gedaan, kunnen de resultaten onjuist zijn. In zulke gevallen is het aan te raden om aanvullende tests te doen of je arts te raadplegen om de diagnose te bevestigen en onnodige behandelingen te vermijden (Deutsche Apotheker Zeitung, 2019).

Samenvatting

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) verlopen vaak zonder symptomen, maar kunnen serieuze gezondheidsproblemen veroorzaken. Een soa-test is essentieel om infecties vroegtijdig op te sporen, te behandelen en verdere verspreiding te voorkomen. Testmethodes omvatten bloed-, urine- en uitstrijkproeven en zijn eenvoudig uit te voeren. Thuistests voor soa’s, zoals de SOA Test Basic 4, de chlamydia- en gonorroe-test en de SOA Test Compleet van Homed-IQ, bieden een discrete manier om soa’s vanuit huis te diagnosticeren. Soa-tests zijn vooral belangrijk bij symptomen, maar niet alleen mensen met een verhoogd risico moeten zich regelmatig laten testen. Routinematige tests worden aanbevolen voor alle seksueel actieve personen om infecties vroeg te herkennen en verspreiding te voorkomen. Een positieve uitslag vraagt om bevestiging door een arts, advies en zo nodig behandeling.

Bronnen

CDC. (2024, April 9). How to Prevent STIs | STI. CDC. Retrieved November 27, 2024, from https://www.cdc.gov/sti/prevention/index.html

Cleveland Clinic. (2023). STD/STI Testing: What To Expect. Cleveland Clinic. Retrieved November 27, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/std-testing

Deutsche Apotheker Zeitung. (2019). Erfahrungen mit dem HIV-Selbsttest. https://www.deutsche-apotheker-zeitung.de/daz-az/2019/daz-48-2019/erfahrungen-mit-dem-hiv-selbsttest?utm_source=chatgpt.com

MedlinePlus. (2024). Sexually Transmitted Infection (STI) Tests. https://medlineplus.gov/lab-tests/sexually-transmitted-infection-sti-tests/#:~:text=Used%20to%20diagnose%20HPV%2C%20chlamydia,urine%20out%20of%20the%20body.

NHS. (2024, May 13). Sexually transmitted infections (STIs). NHS. Retrieved November 27, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/sexually-transmitted-infections-stis/

Sexual Health Clinic London. (n.d.). The importance of having STI testing on a routine basis. https://www.sexualhealthclinic.london/blog/the-importance-of-having-sti-testing-on-a-routine-basis#:~:text=Sexually%20transmitted%20infections%20can%20give,before%20they%20cause%20other%20problems.