Concentratievermogen speelt een cruciale rol in ons dagelijks leven. Of het nu op het werk is, op school of bij dagelijkse taken zoals het lezen van een boek, concentratie is de sleutel tot efficiëntie en succes. Maar wat gebeurt er als je moeite hebt om je te concentreren? Lees verder als je meer wilt weten over slechte concentratie, de oorzaken en symptomen ervan en hoe je het kunt verbeteren.

Inhoudsopgave

• Wat is concentratie?
• Wat zijn tekenen van slechte concentratie?
• Wat zijn oorzaken van slechte concentratie?
• Wat is de invloed van medische aandoeningen op slechte concentratie?
• Wat kan ik doen om mijn concentratie te verbeteren?
• Samenvatting

Wat is concentratie?

Concentratie is het mentale vermogen om de aandacht te richten op een specifieke taak of activiteit en afleidingen te negeren. Het is een cognitieve basisvaardigheid die ons helpt om ons brein effectief te gebruiken en onze doelen te bereiken (Sörqvist et al., 2016).

Wat zijn tekenen van slechte concentratie?

Slechte concentratie kan zich op veel verschillende manieren manifesteren en ons een gefrustreerd, onproductief en uitgeput gevoel geven. De meest voorkomende tekenen zijn onder andere:

• Moeite met concentreren op een taak
• Snel afgeleid zijn
• Vergeetachtigheid
• Moeite met luisteren of lezen
• Moeite om een gedachtegang vast te houdenlen
• Gebrek aan motivatie of interesse in taken die concentratie vereisen
• Mentaal uitgeput of overwerkt voelen

Bron: Sörqvist et al., 2016

Wat zijn oorzaken van slechte concentratie?

De oorzaken van slechte concentratie zijn uiteenlopend en kunnen te wijten zijn aan zowel fysieke als psychologische factoren. Ze kunnen te wijten zijn aan één enkele oorzaak maar zijn vaak het resultaat van meerdere, op elkaar inwerkende factoren. Deze factoren kunnen zijn:

• Gebrek aan slaap: Voldoende slaap is cruciaal voor mentale helderheid. Chronisch slaaptekort kan ervoor zorgen dat iemand zich lusteloos en onoplettend voelt en zich moeilijk kan concentreren (Durmer & Dinges, 2005).
• Slechte voeding: Voeding speelt een cruciale rol in de gezondheid van onze hersenen en onze cognitieve vaardigheden. Bepaalde voedingsstoffen, zoals B-vitamines (bijvoorbeeld vitamine B6 of B12), omega-3 vetzuren en antioxidanten zijn bijzonder belangrijk voor de hersenfunctie. Een tekort aan deze voedingsstoffen kan leiden tot symptomen zoals vermoeidheid, “hersenmist” en concentratieproblemen (Parletta et al., 2013).
• Stress: Het concentratievermogen van de hersenen kan aanzienlijk beïnvloed worden door stress. Tijdens stresssituaties reageert het lichaam door stresshormonen af te geven, waaronder cortisol, die de concentratie en andere lichaamsprocessen zoals hartslag en stofwisseling kunnen beïnvloeden. Deze fysiologische reactie is bedoeld om de hersenen te helpen zich te concentreren op taken die essentieel zijn om te overleven. Chronisch hoge cortisolniveaus kunnen echter een negatieve invloed hebben op aandacht en concentratie (De Souza-Talarico et al., 2011), en de constante aanwezigheid van stress kan het moeilijk maken om je op andere taken te concentreren.
• Medicijnen en drugs: Sommige medicijnen, waaronder bepaalde soorten antidepressiva, antihistaminica, bloeddrukmedicatie en pijnmedicatie, kunnen als bijwerkingen concentratieproblemen hebben. Drugs en alcohol kunnen ook de hersenfunctie aantasten en concentratieproblemen veroorzaken (Gould, 2010; Cleveland Clinic, 2019).
• Omgevingsfactoren: Onze omgeving kan een grote invloed hebben op ons concentratievermogen. Zo kan natuurlijk licht, in vergelijking met kunstlicht, de concentratie verbeteren en vermoeidheid verminderen. Lawaai, vooral als het onvoorspelbaar of oncontroleerbaar is, kan stress veroorzaken en onze aandacht afleiden van de taak waaraan we werken. Een te hoge of te lage temperatuur kan ons ook een ongemakkelijk gevoel geven en ons concentratievermogen verminderen (Taylor et al., 2015).

Wat is de invloed van medische aandoeningen op slechte concentratie?

Veel verschillende medische aandoeningen kunnen concentratieproblemen veroorzaken. Hoewel moeite hebben met focussen iedereen wel eens overkomt, kunnen concentratieproblemen je dagelijks leven beïnvloeden.In dit geval is het belangrijk om medische hulp te zoeken zodat een onderliggende medische aandoening uitgesloten kan worden Medische aandoeningen die concentratieproblemen kunnen veroorzaken zijn onder andere:

• Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD): Een van de meest voorkomende oorzaken van concentratieproblemen bij kinderen en volwassenen is ADHD. Deze stoornis wordt gekenmerkt door onoplettend, hyperactief en impulsief gedrag dat het dagelijks leven kan verstoren (NHS, 2021).
• Depressie en angst: Zowel depressie als angst zijn veel voorkomende aandoeningen waarvan bekend is dat ze concentratieproblemen kunnen veroorzaken. Dit kan een direct gevolg zijn van de emotionele toestand van het individu of van bijwerkingen van medicijnen die bij de behandeling worden gebruikt (American Psychiatric Association, 2023; Mayo Clinic, 2017).
• Dementie en Alzheimer: Concentratieproblemen kunnen een van de vroege tekenen zijn van deze aandoeningen. Naast geheugenverlies hebben personen met dementie of Alzheimer vaak moeite om zich op één taak te concentreren en hebben ze moeite om meerdere taken tegelijk te voltooien (Alzheimer’s Association, 2023).
• Problemen met de schildklier: De schildklier produceert hormonen – T3 en T4 – die helpen bij het reguleren van de stemming en cognitieve functies, waaronder geheugen en concentratie. Tijdens hypothyreoïdie kan een tekort aan schildklierhormonen ervoor zorgen dat deze functies verstoord raken. Dit kan leiden tot concentratieproblemen en geheugenverlies, en mensen melden vaak een “hersenmist” die zich manifesteert als vergeetachtigheid of moeite met concentreren of denken (American Thyroid Association, 2022).
• Chronische ziekten: Veel chronische aandoeningen, zoals diabetes, hart- en vaatziekten of het chronisch vermoeidheidssyndroom, kunnen ook concentratieproblemen veroorzaken. Vaak zijn deze symptomen het gevolg van de stress die de aandoening op het lichaam legt of van de bijwerkingen van de medicijnen die worden gebruikt om de aandoening te behandelen (Cleveland Clinic, 2019).

Hoe kan je thuis inzicht krijgen in je gezondheid?

Met de medische thuistesten van Homed-IQ kun jij jouw gezondheid thuis controleren, inclusief biomarkers die te maken hebben met concentratie en focus. De Vitaminetekort test meet bijvoorbeeld verschillende belangrijke vitamines in het bloed, waaronder vitamine B12. Een vitaminetest kan een nuttige eerste stap zijn bij het aanpakken van concentratieproblemen omdat veel vitamines, vooral B-vitamines, essentieel zijn voor een optimale hersenfunctie en concentratie. Om de schildklierfunctie te controleren, kan je Homed-IQ’s Schildklier test gebruiken om de niveaus van de belangrijkste schildklierhormonen te bepalen. Dit gebeurt met behulp van een bloedmonster via enkel een vingerprik. Hypothyreoïdie kan concentratieproblemen veroorzaken omdat voldoende schildklierhormonen nodig zijn om stemming, energie en concentratie te reguleren.

Wat kan ik doen om mijn concentratie te verbeteren?

Als je merkt dat je concentratie tekortschiet of als je moeite hebt om op taken te concentreren, zijn er verschillende strategieën om het concentratievermogen te verbeteren.

• Neem regelmatig pauzes: Het is belangrijk om regelmatig pauzes te nemen, vooral als je langere tijd moet werken of studeren. Deze pauzes geven je hersenen de kans om te rusten en op te laden.
• Volg een gezond dieet: Het eten van een uitgebalanceerd dieet kan helpen om je concentratie te verbeteren. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan omega-3 vetzuren, zoals vis en noten, en die rijk zijn aan antioxidanten, zoals bessen en donkere bladgroenten, kunnen de gezondheid van je hersenen bevorderen. Uitdroging kan ook leiden tot concentratieproblemen, drink dus voldoende water.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Fysieke en mentale gezondheid kan je een boost geven met regelmatige fysieke activiteit. Dit kan helpen om het concentratievermogen te verbeteren.
• Zorg voor een goede nachtrust: Gezonde slaap is cruciaal voor cognitieve functies en concentratie. Het is belangrijk om een regelmatige slaap-waakcyclus aan te houden en ervoor te zorgen dat je elke nacht voldoende slaapt. Probeer hiervoor elke avond rond dezelfde tijd naar bed te gaan en slaap in een donkere, comfortabele kamer.
• Stressmanagement: Chronische stress kan leiden tot concentratieproblemen. Oefeningen zoals meditatie, buikademhalingen en yoga kunnen helpen om stress te verminderen, cortisolniveaus te verlagen en je concentratie te verbeteren.
• Je omgeving optimaliseren: Factoren zoals licht, lawaai, temperatuur en de organisatie van je werk- of studieruimte kunnen je concentratie beïnvloeden. Probeer een rustige, goed verlichte ruimte te vinden met een aangename temperatuur en houd je werkplek schoon en georganiseerd.
• Mentale oefeningen: kruiswoordpuzzels, sudoku, lezen en andere mentale activiteiten kunnen helpen om je geest actief en gefocust te houden.

Bronnen: Harvard Health, 2020; Cleveland Clinic, 2019

Het is belangrijk om te onthouden dat iedereen anders is en dat wat voor de ene persoon werkt, misschien niet werkt voor de ander. Probeer verschillende strategieën uit en kijk wat voor jou het beste werkt.

Samenvatting

Een slechte concentratie kan een grote invloed hebben op het dagelijks leven, maar er zijn manieren om het te verbeteren. Het is belangrijk om de oorzaken te begrijpen die kunnen leiden tot concentratieproblemen en de juiste stappen te nemen om ze aan te pakken. Dit zijn onder andere een gezonde levensstijl, voldoende slaap, een evenwichtig dieet en strategieën om met stress om te gaan. Als concentratieproblemen je dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden, ga dan naar een arts om de mogelijke onderliggende oorzaken te bespreken.

Bronnen:

de Souza-Talarico, J. N., & et al. (2011). Effects of stress hormones on the brain and cognition: Evidence from normal to pathological aging. Dementia and Neuropsychologia, 5(1), 8-16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5619133/

Durmer, J. S., & Dinges, D. F. (2005). Neurocognitive Consequences of Sleep Deprivation. Seminars in Neurology. https://www.thieme-connect.com/products/ejournals/html/10.1055/s-2005-867080

Generalized anxiety disorder – Symptoms and causes. (2017, October 13). Mayo Clinic. Op 11 juli 2023 ontleend aan https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/generalized-anxiety-disorder/symptoms-causes/syc-20360803

Gould, T. J. (2010). Addiction and Cognition. Addiction Science & Clinical Practice, 5(2), 4-14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3120118/

Hypothyroid patients described what brain fog feels like. (n.d.). American Thyroid Association. Op 11 juli 2023 ontleend aan https://www.thyroid.org/patient-thyroid-information/ct-for-patients/may-2022/vol-15-issue-5-p-3-4/

Memory Loss & 10 Early Signs of Alzheimer’s | alz.org. (n.d.). Alzheimer’s Association. Op 11 juli 2023 ontleend aan https://www.alz.org/alzheimers-dementia/10_signs

Parletta, N., Milte, C. M., & Meyer, B. J. (2013). Nutritional modulation of cognitive function and mental health. The Journal of Nutritional Biochemistry, 24(5), 725-743. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S095528631300020X

Psychiatry.org – What Is Depression? (n.d.). American Psychiatric Association. Op 11 juli 2023 ontleend aan https://www.psychiatry.org/patients-families/depression/what-is-depression

Sörqvist, P., Dahlström, Ö., Karlsson, T., & Rönnberg, J. (n.d.). Concentration: The Neural Underpinnings of How Cognitive Load Shields Against Distraction. Frontiers, 10. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnhum.2016.00221/full

Why Improving Your Concentration Helps Your Memory – Cleveland Clinic. (2019, October 31). Cleveland Clinic Health Essentials. Op 11 juli 2023 ontleend aan https://health.clevelandclinic.org/why-improving-your-concentration-helps-your-memory/