Gastritis, de ontsteking van het maagslijmvlies, is een gezondheidsprobleem dat veel mensen treft. Het kan leiden tot ongemak, pijn en andere onaangename symptomen. Maar wat veroorzaakt gastritis precies en hoe kan het worden behandeld? Lees verder als je meer wilt weten over deze aandoening, inclusief de rol die veranderingen in het dieet kunnen spelen bij het verlichten van de symptomen.

Inhoudsopgave

• Wat is gastritis?
• De acute gastritis
• De chronische gastritis
• Wat zijn de symptomen van gastritis?
• Hoe wordt gastritis gediagnosticeerd?
• Hoe wordt gastritis behandeld?
• Samenvatting

Wat is gastritis?

Gastritis is een algemene term die een ontsteking, irritatie of erosie van het maagslijmvlies beschrijft. Dit slijmvlies dient als barrière tegen de sterke zuren die de maag produceert om voedsel te verteren. Wanneer het maagslijmvlies ontstoken is, kan het zijn taak niet effectief vervullen, wat kan leiden tot een reeks onaangename symptomen. Gastritis kan acuut (plotseling optredend) of chronisch (langdurig) zijn (NHS, 2022).

De acute gastritis

Acute gastritis is een plotselinge ontsteking die vaak hevige symptomen veroorzaakt. Risicofactoren voor acute gastritis omvatten een hogere leeftijd, die de maag gevoeliger maakt voor schade, regelmatig gebruik van niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID’s), bepaalde aandoeningen zoals auto-immuunziekten of chronische aandoeningen, evenals het bestaan van andere maagaandoeningen zoals maagzweren of poliepen. Levensstijlgerelateerde risicofactoren voor acute gastritis zijn onder meer een ongezond dieet, hoge stress, alcoholmisbruik, roken en slaapgebrek (Cleveland Clinic, 2023).

De chronische gastritis

Chronische gastritis is een vorm van gastritis die over een langere periode voortduurt. In tegenstelling tot acute gastritis, die plotseling optreedt en meestal hevige symptomen veroorzaakt, kan chronische gastritis subtielere symptomen veroorzaken die weken of zelfs maanden aanhouden.

De oorzaken van chronische gastritis kunnen divers zijn:

• Type A of auto-immune gastritis: Bij dit type valt het immuunsysteem van het lichaam de cellen van het maagslijmvlies aan, wat leidt tot schade aan het maagslijmvlies en een vermindering van de productie van maagzuur. Een van de complicaties van type A gastritis is een vitamine-B12-tekort. De maagslijmvliescellen die door het immuunsysteem worden aangevallen, zijn verantwoordelijk voor de productie van een eiwit dat nodig is voor de opname van vitamine B12 uit voedsel. Daarom kan een tekort aan deze cellen leiden tot een vitamine B12-tekort, wat kan resulteren in bloedarmoede en andere gezondheidsproblemen.
• Type B of H. pylori gastritis: Dit type wordt veroorzaakt door een infectie met de bacterie Helicobacter pylori. De infectie met de bacterie Helicobacter pylori is een van de meest voorkomende oorzaken van gastritis wereldwijd (Azer & Akhondi, 2023). Deze bacterie beschadigt de slijmlaag die de maag beschermt en stelt de maagzuren in staat het slijmvlies te eroderen.
• Type C of chemische gastritis: Type C gastritis wordt veroorzaakt door chemische irriterende stoffen zoals alcohol, bepaalde medicijnen (bijvoorbeeld niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen) en gal (een vloeistof die door de lever wordt geproduceerd voor de vertering van vetten), die de maag irriteren en ontstekingen veroorzaken.

Bronnen: Steinbuss et al., 2020; Azer & Akhondi, 2023

Voel je je vaak moe en uitgeput, heb je last van zwakte, geheugenproblemen of zelfs stemmingswisselingen?

Al deze kunnen symptomen zijn van een vitamine-B12-tekort. Een gastritis, in het bijzonder type A, kan je vermogen om vitamine B12 op te nemen beïnvloeden, wat tot deze symptomen kan leiden. De vitamine-B12-test van Homed-IQ stelt je in staat om je vitamine-B12-niveau gemakkelijk thuis te controleren. Deze test kan je helpen je B12-niveau te monitoren en indien nodig tijdig maatregelen te nemen om een tekort te corrigeren.

Wat zijn de symptomen van gastritis?

Gastritis, of het nu acuut of chronisch is, kan verschillende symptomen veroorzaken, afhankelijk van de individuele gezondheidstoestand, het type gastritis en de ernst van de ontsteking. De volgende symptomen zijn echter vaak voorkomend bij beide vormen:

• Buikpijn: Bij acute gastritis komen vaak hevige, stekende of brandende pijnen voor, terwijl bij chronische gastritis meer milde, doffe pijnen of ongemak kunnen worden ervaren.
• Misselijkheid en braken: Deze symptomen komen zowel bij de acute als bij de chronische vorm voor, maar zijn meestal sterker bij acute gastritis.
• Verlies van eetlust: Zowel acute als chronische gastritis kan leiden tot een verlies van eetlust, vaak gepaard gaande met een onaangenaam gevoel na het eten.
• Opgeblazen gevoel en boeren: Vooral bij acute gastritis kan er sprake zijn van een opgeblazen gevoel en onaangenaam boeren.
• Gewichtsverlies: Dit symptoom komt vaker voor bij chronische gastritis en is te wijten aan aanhoudend verlies van eetlust en verminderde voedselinname.

Bron: NIDDK, 2019

Bij aanhoudende of terugkerende symptomen is het belangrijk om een dokter te raadplegen om een passende diagnose en behandeling te garanderen. Vroege behandeling van gastritis kan helpen langdurige complicaties te voorkomen en het welzijn te verbeteren.

Hoe wordt gastritis gediagnosticeerd?

De diagnose van gastritis begint met een zorgvuldige beoordeling van je symptomen, dieet en gezondheidsgeschiedenis. Je dokter kan verschillende tests aanvragen, waaronder bloedonderzoeken om mogelijke infecties en bloedarmoede te identificeren. Ook kan een adem- of ontlastingstest een H. pylori-infectie aan het licht brengen, en stelt een endoscopie in staat de toestand van het maagslijmvlies direct te beoordelen en indien nodig een biopt te nemen voor verdere tests. Deze stappen zijn bedoeld om de exacte oorzaak van je gastritis te bepalen en een effectieve behandelstrategie te ontwikkelen (Mayo Clinic, 2022).

Hoe wordt gastritis behandeld?

De behandeling van gastritis hangt af van de specifieke oorzaak van de aandoening. In veel gevallen kunnen veranderingen in levensstijl en dieet helpen om de ontstekingen te verminderen, symptomen te verlichten en genezing te bevorderen. Daarnaast kunnen medicijnen om de maagzuurproductie te verminderen of een H. pylori-infectie te behandelen nuttig zijn.

Algemene maatregelen

Algemene maatregelen voor de behandeling van gastritis omvatten vooral levensstijlveranderingen. Hier zijn enkele praktische tips:

• Stoppen met roken: Roken kan de productie van maagzuur verhogen en tegelijkertijd de productie van slijm verminderen, dat het maagslijmvlies tegen zuur beschermt. Door te stoppen met roken kun je dus het genezingsproces van je gastritis ondersteunen.
• Beperken van alcoholgebruik: Alcohol kan het maagslijmvlies direct irriteren en ontstekingen verergeren. Het is raadzaam om alcoholgebruik te beperken of zelfs helemaal te vermijden tot je maagslijmvlies is hersteld.
• Medicatie controleren: Sommige medicijnen, zoals aspirine, kunnen gastritis veroorzaken of verergeren. Het is raadzaam om met een dokter te overleggen over mogelijke alternatieven.
• Stressmanagement: Stressbeheersing is een essentieel onderdeel van de behandeling van gastritis, aangezien stressgerelateerde gastritis kan optreden. In dit geval leidt overmatige stress tot schade aan het maagslijmvlies en triggert symptomen zoals maagpijn, ongemak en ontstekingen. Daarom is het beheersen van stress cruciaal om de gezondheid van de maag te behouden en ontstekingen te verminderen (Megha et al., 2023).
• Voldoende slaap: Goede slaap kan het lichaam helpen herstellen en het genezingsproces ondersteunen.

Bron: Cadman, 2022

Dieet bij gastritis

Dieet speelt een cruciale rol bij de behandeling en preventie van gastritis. Hier zijn enkele dieetrichtlijnen die je kunnen helpen je symptomen te verlichten:

• Ontstekingsremmend dieet: Een ontstekingsremmend dieet dat nuttig is bij gastritis moet voedingsrijke voedingsmiddelen bevatten. Dit omvat vitamine A, te vinden in wortels, zoete aardappelen en donkergroene bladgroenten, vitamine B12, aanwezig in vlees, vis en eieren en vooral belangrijk bij chronische gastritis, evenals vitamine C, te vinden in citrusvruchten, kiwi’s, paprika en aardbeien. Zink, aanwezig in vlees, schelpdieren, noten en zaden, is ook belangrijk voor de gezondheid van het immuunsysteem en draagt bij aan de bescherming van het maagslijmvlies.
• Vermijd irriterende voedingsmiddelen en dranken: Ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen en dranken die de maag kunnen irriteren, moeten worden vermeden. Dit omvat koffie, alcohol, pittige kruiden, gefrituurd en vet voedsel.
• Eet voedingsmiddelen rijk aan antioxidanten: Antioxidanten kunnen helpen ontstekingen te verminderen. Voedingsmiddelen zoals bessen, donkere bladgroenten, wortels en pompoen zijn rijk aan antioxidanten.
• Probiotica: Deze gezonde bacteriën kunnen helpen het evenwicht van micro-organismen in het spijsverteringskanaal te verbeteren en symptomen zoals een opgeblazen gevoel en misselijkheid te verminderen. Probiotica zijn te vinden in yoghurt, zuurkool en andere gefermenteerde voedingsmiddelen.
• Eet kleinere, frequente maaltijden: In plaats van drie grote maaltijden per dag te eten, probeer vijf of zes kleinere maaltijden te eten. Dit kan helpen de druk op je maag te verminderen en symptomen te verlichten.
• Blijf gehydrateerd: Drink voldoende vocht, bij voorkeur water, om de slijmvliezen gezond te houden en de spijsvertering te ondersteunen.
• Volg een vezelrijk dieet: Vezels kunnen helpen het spijsverteringssysteem gezond te houden en de genezing van gastritis te bevorderen. Volkorenproducten, fruit en groenten zijn goede bronnen van vezels.

Bronnen: Richards, 2023; Duque-Buitrago et al., 2023

Onthoud dat iedereen uniek is, en wat voor de ene persoon werkt, werkt mogelijk niet voor een ander. Het kan nuttig zijn om een voedingsdagboek bij te houden om erachter te komen welke voedingsmiddelen je symptomen verergeren en welke goed voor je zijn. Bij aanhoudende of ernstige symptomen moet je altijd een dokter of voedingsdeskundige raadplegen.

Medicamenteuze behandeling

De medicamenteuze behandeling van gastritis is voornamelijk gericht op het verminderen van de hoeveelheid zuur die je maag produceert en het behandelen van een mogelijke H. pylori-infectie. Deze medicijnen kunnen omvatten:

• Protonpompremmers (PPI’s) zoals omeprazol, pantoprazol of esomeprazol. Deze medicijnen verminderen de hoeveelheid zuur die je maag produceert.
• H2-receptorantagonisten, ook bekend als H2-blokkers, werken door de werking van histamine, een chemische stof in het lichaam die de productie van maagzuur stimuleert, te blokkeren.
• Antacida, die helpen maagzuur te neutraliseren en snelle verlichting van symptomen te bieden.
• Antibiotica om een H. pylori-infectie te behandelen.

Bronnen: NIDDK, 2019; Mayo Clinic, 2022

Het is belangrijk om te onthouden dat de behandeling van gastritis op maat moet worden gemaakt voor de betreffende persoon, op basis van de specifieke oorzaak van de aandoening, symptomen en algemene gezondheid.

Samenvatting

Gastritis, een ontsteking van het maagslijmvlies, kan veel oorzaken hebben en een scala aan symptomen veroorzaken, waaronder buikpijn, misselijkheid en brandend maagzuur. De diagnose wordt vaak gesteld op basis van een combinatie van symptomen, onderzoeken en medische tests. De behandeling kan dieet- en levensstijlveranderingen, medicijnen om de maagzuurproductie te controleren en antibiotica om H. pylori-infecties te behandelen omvatten.

Bronnen

Fernando, I. (n.d.). Gastritis diet: Foods to eat and avoid, recipe ideas, and more. Medical News Today. Retrieved August 4, 2023, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/gastritis-diet

Gastritis. (n.d.). NHS. Retrieved August 4, 2023, from https://www.nhs.uk/conditions/gastritis/

Gastritis – Diagnosis and treatment. (2022, March 15). Mayo Clinic. Retrieved August 4, 2023, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gastritis/diagnosis-treatment/drc-20355813

Gastritis – StatPearls. (2023, April 13). NCBI. Retrieved August 4, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544250/

Gastritis – StatPearls. (2023, April 13). NCBI. Retrieved August 6, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544250/

Gastritis – Symptoms and causes. (2022, March 15). Mayo Clinic. Retrieved August 4, 2023, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gastritis/symptoms-causes/syc-20355807

Gastritis: What It Is, Symptoms, Causes & Treatment. (2023, July 14). Cleveland Clinic. Retrieved August 4, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10349-gastritis

Identification of Gastritis Subtypes by Convolutional Neuronal Networks on Histological Images of Antrum and Corpus Biopsies. (2020, September 11). NCBI. Retrieved August 4, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7555568/

Symptoms & Causes of Gastritis & Gastropathy – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved August 4, 2023, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/gastritis-gastropathy/symptoms-causes

Taylor, C., Cadman, B., & Sullivan, D. (n.d.). Home remedies for gastritis: 9 best natural treatments. Medical News Today. Retrieved August 6, 2023, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/321138

Treatment of Gastritis & Gastropathy – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved August 4, 2023, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/gastritis-gastropathy/treatment

Use of food and food-derived products in the treatment of gastritis: A systematic review. (2022, January 6). PubMed. Retrieved August 4, 2023, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34989280/