Fructose is een natuurlijk suikertype dat in veel fruit en planten voorkomt. Maar heb je je ooit afgevraagd waarom een simpel appeltje of een glas limonade bij sommige mensen onaangename symptomen kan veroorzaken? De reden daarvoor kan fructose zijn. Lees verder als je meer wilt weten over de rol van fructose in de voeding en waarom het niet voor iedereen even goed verteerbaar is.

Wat is fructose?

Fructose, vaak “fruitsuiker” genoemd, is een natuurlijk voorkomend suikermolecuul dat in een verscheidenheid aan voedingsmiddelen, vooral in fruit, wordt gevonden. Op moleculair niveau is fructose een van de monosachariden, de eenvoudigste vorm van suiker die in de natuur voorkomt. Haar structuur maakt het mogelijk voor het menselijk lichaam om het direct te gebruiken, zonder het verder te hoeven afbreken. Fructose heeft een bijzondere zoetheid, waardoor het populair is geworden als zoetstof in de voedingsindustrie. Maar ondanks haar natuurlijke aanwezigheid en zoete smaak kan fructose voor sommige mensen problematisch zijn (Britannica, 2023).

Welke voedingsmiddelen bevatten fructose?

Hoewel veel mensen fructose direct met fruit associëren, komt het in een indrukwekkende verscheidenheid van voedingsmiddelen voor. Hier zijn enkele prominente bronnen:

• Fruit: De hoeveelheid fructose kan variëren afhankelijk van het type fruit. Appels en peren bevatten hoge hoeveelheden fructose, terwijl bessen over het algemeen lagere hoeveelheden hebben.
• Groenten: Sommige groenten zoals asperges, uien en artisjokken hebben ook een opmerkelijke hoeveelheid fructose.
• Zoetstoffen: Honing, agavesiroop en high-fructose corn syrup (HFCS) zijn rijk aan fructose. HFHFCS in het bijzonder wordt gebruikt in een verscheidenheid aan verwerkte voedingsmiddelen en dranken.
• Verwerkte voedingsmiddelen en dranken: Veel industrieel geproduceerde producten, van frisdranken tot koekjes, bevatten fructose in verschillende hoeveelheden.

Bron: Mayo Clinic, 2022

Wat is het verschil tussen fructose-intolerantie en fructose-malabsorptie?

Deze termen kunnen gemakkelijk worden verward, maar ze duiden op twee verschillende gezondheidsproblemen:

• Fructose-intolerantie (Hereditaire fructose-intolerantie – HFI): Hereditaire fructose-intolerantie (HFI) is erfelijk. Het is een zeldzame genetische aandoening waarbij de lever een enzym genaamd Aldolase B niet kan produceren of gebruiken. Dit enzym is nodig om fructose af te breken. Dit kan ernstige symptomen veroorzaken als fructose wordt geconsumeerd (MedlinePlus, 2011).
• Fructose-malabsorptie: Dit is een verminderd vermogen van de dunne darm om fructose op te nemen. Als fructose niet in de dunne darm wordt opgenomen, komt het in de dikke darm terecht, waar het door bacteriën wordt gefermenteerd (Vilines, 2023).

Soms wordt fructose-malabsorptie ook “fructose-intolerantie” genoemd, wat verwarrend kan zijn. Fructose-intolerantie is een bredere term die zowel hereditaire fructose-intolerantie als fructose-malabsorptie omvat. Het verwijst naar het onvermogen om fructose goed te verteren of te absorberen. Het is dus belangrijk om de verschillen tussen deze twee aandoeningen te begrijpen. Terwijl fructose-intolerantie een genetische stofwisselingsziekte is, is fructose-malabsorptie een voedselintolerantie.

Welke symptomen komen voor?

Fructose-intolerantie en fructose-malabsorptie zijn twee verschillende aandoeningen die verschillen in hun oorzaken en symptomen. Terwijl de symptomen van fructose-malabsorptie meestal het spijsverteringskanaal betreffen, kunnen de symptomen van fructose-intolerantie ernstiger zijn en ook andere organen, vooral de lever, aantasten.

Welke symptomen zijn geassocieerd met een fructose-intolerantie?

• Hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel)
• Overgeven na maaltijden die fructose bevatten
• Groeistoornissen bij kinderen
• Vergrote lever
• Geelzucht
• Pijn in de bovenbuik

Welke symptomen zijn geassocieerd met een fructose-malabsorptie?

• Opgeblazen gevoel
• Diarree of constipatie
• Maagkrampen
• Misselijkheid
• Opgeblazen buik
• Vermoeidheid na maaltijden die fructose bevatten

De ernst van de symptomen bij fructose-malabsorptie en fructose-intolerantie kan dosisafhankelijk zijn, wat betekent dat ze vaak afhangen van de hoeveelheid geconsumeerde fructose.

Bronnen: Cleveland Clinic, 2021; Olsen, 2018

Hoe worden deze aandoeningen gediagnosticeerd?

Hereditaire fructose-intolerantie kan worden gediagnosticeerd met een genetische test, waarbij specifieke genetische mutaties worden gedetecteerd. Daarnaast kunnen enzymactiviteitstests in leverbiopsieën aanwijzingen geven voor deze aandoening (NORD, 2007). De meest gebruikelijke methode om fructose-malabsorptie te diagnosticeren is de waterstofademtest na fructose-inname, waarbij een verhoogde concentratie waterstof in de adem wijst op onvoldoende absorptie. Daarnaast kunnen eliminatiediëten en daaropvolgende provocatietests worden uitgevoerd om de reactie van het lichaam op fructose te observeren (Benardout et al., 2021).

Kan fructose leiden tot een vette lever?

Fructose kan metabolisch in de lever worden omgezet in voorlopers van vet. Een overmatige inname van fructose kan daarom de ophoping van vet in de lever bevorderen en het risico op het ontwikkelen van niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) verhogen. NAFLD wordt gekenmerkt door een significante vetopslag in de lever, en dat in afwezigheid van verhoogd alcoholgebruik. Onbehandeld kan NAFLD voortschrijden en leiden tot verdere levercomplicaties zoals leverontsteking of levercirrose. Het consequent en overmatig consumeren van fructose-bevattende producten, vooral van dranken met toegevoegde fructose, vormt dus een aanpasbare risicofactor voor levergezondheidsproblemen (Harvard Health, 2011).

Zijn er nog meer complicaties?

Onbehandeld kunnen beide aandoeningen leiden tot verschillende gezondheidsproblemen:

Fructose-intolerantie (erfelijk)

• Hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel)
• Leverschade (bijv. vergrote lever, levercirrose)
• Nierfalen
• Voedingsdeficiënties (bijv. tekort aan vitamines en mineralen)
• Spijsverteringsproblemen (bijv. misselijkheid, overgeven)
• Groeiachterstand bij kinderen

Fructose-malabsorptie

• Spijsverteringsklachten (bijv. winderigheid, diarree, buikpijn)
• Verhoogd risico op prikkelbare darm syndroom (PDS)
• Onbalans in de darmflora
• Tekorten (bijv. door beperkte opname van vitamines en mineralen)

Bronnen: Benardout et al., 2021; NORD, 2007

Wil je een overzicht van jouw gezondheidsstatus?

De tests van Homediq maken het mogelijk om de gezondheidstoestand gemakkelijk vanuit huis te checken In de context van fructose-intolerantie of -malabsorptie zijn met name de leverwaarden bloedonderzoek test om mogelijke leverschade te identificeren, de Bloedsuiker test om het gemiddelde bloedsuikerniveau te monitoren, en de vitaminetekort test om de vitamine-status te analyseren relevant. Deze tests kunnen helpen om mogelijke complicaties vroegtijdig te herkennen en de algehele gezondheidstoestand te monitoren.

Welke behandelopties zijn er?

De behandeling van fructose-intolerantie en fructose-malabsorptie is gericht op het verlichten van klachten en het voorkomen van mogelijke langdurige schade. Hoewel beide aandoeningen een aanpassing van het dieet vereisen, verschillen de aanbevolen behandelingsbenaderingen.

Algemene tips voor beide aandoeningen

• Vermijd industrieel geproduceerde voedingsmiddelen met een hoog fructosegehalte, zoals bepaalde snoepjes, frisdranken en andere suikerhoudende dranken.
• Lees etiketten zorgvuldig om verborgen bronnen van fructose of fructosestroop te herkennen.
• Overweeg voedingsadvies om ervoor te zorgen dat je dieet evenwichtig en voedzaam blijft.
• Houd je symptomen in de gaten en overweeg een voedingsdagboek bij te houden om specifieke triggers te identificeren.

Behandeling voor fructose-intolerantie (Hereditaire Fructose-intolerantie – HFI)

Bij mensen met HFI is de consumptie van fructose, sucrose (tafelsuiker) en sorbitol potentieel gevaarlijk. De behandeling bestaat voornamelijk uit:

• Strikte vermijding van fructose, sucrose en sorbitol in het dieet.
• Continue monitoring en aanpassing van het dieet, vooral tijdens ziekte of andere tijden van verhoogde energiebehoefte.
• Regelmatige controles bij de dokter om de leverfunctie en de concentratie van bloedsuiker en urinezuur te monitoren.

Bron: Cleveland Clinic, 2021

Behandeling voor fructose-malabsorptie

Hier draait het vooral om het verminderen van de hoeveelheid geconsumeerde fructose, niet om het volledig te elimineren.

• Eliminatiefase (ook wel Strikte Fase genoemd): In deze fase worden alle fructosehoudende voedingsmiddelen strikt vermeden. Het doel is om de symptomen volledig te elimineren en de darm een rustpauze te geven.
• Herintroductiefase (ook wel Testfase of Tolerantiebepalingsfase genoemd): Na de symptoomvrije eliminatiefase worden geleidelijk en systematisch voedingsmiddelen met fructose weer in het dieet opgenomen. Daarbij wordt nauwkeurig geobserveerd bij welke hoeveelheid en bij welke voedingsmiddelen symptomen optreden.
• Onderhoudsfase (ook wel Aanpassingsfase of Stabilisatiefase genoemd): Hier wordt een dieetwijze gehandhaafd die is gebaseerd op de individuele tolerantiegrenzen. Een langdurig dieet gebaseerd op individuele tolerantie. Hier kan het FODMAP-dieet nuttig zijn. FODMAP staat voor “Fermenteerbare Oligo-, Di-, Mono-sachariden en Polyolen”. Dit zijn een groep van korte keten koolhydraten en suikeralcoholen die in bepaalde voedingsmiddelen voorkomen en bij sommige mensen spijsverteringsproblemen kunnen veroorzaken. Het FODMAP-dieet beperkt de inname van deze stoffen om klachten zoals winderigheid, buikpijn of diarree te verminderen.

Bron: Benardout et al., 2021

Indien nodig kunnen ook enzympreparaten of probiotica worden overwogen om de spijsvertering te ondersteunen. Terwijl bij fructose-intolerantie een strikte naleving van het dieet vereist is, biedt de behandeling voor fructose-malabsorptie meer flexibiliteit zodra de individuele tolerantiedrempel is vastgesteld. In beide gevallen is nauwe samenwerking met een voedingsspecialist en arts van cruciaal belang.

Is fructose-intolerantie hetzelfde als een fruitallergie?

Fructose-intolerantie en fruitallergie zijn twee verschillende aandoeningen, die echter beide na het eten van fruit symptomen kunnen veroorzaken. Terwijl fructose-intolerantie wordt veroorzaakt door het onvermogen van het lichaam om fructose efficiënt af te breken, is een fruitallergie een voedselallergie waarbij een immuunreactie optreedt op bepaalde eiwitten in het fruit. Een allergische reactie kan leiden tot huiduitslag en ademhalingsproblemen of tot levensbedreigende omstandigheden zoals een anafylactische shock. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen deze twee aandoeningen en bij vermoeden een dokter te raadplegen (Cleveland Clinic, 2021).

Samenvatting

Fructose-intolerantie is een erfelijke stofwisselingsziekte waarbij de lever fructose niet correct kan afbreken, wat kan leiden tot ernstige gezondheidscomplicaties. Fructose-malabsorptie daarentegen verwijst naar het onvermogen van de dunne darm om fructose efficiënt op te nemen, wat leidt tot spijsverteringsklachten. Hoewel de diagnosemethoden variëren, is het aanpassen van het dieet centraal bij beide aandoeningen, waarbij het FODMAP-dieet vooral bij malabsorptie nuttig is.

Bronnen

Abundance of Fructose Not Good for the Liver, Heart – Harvard Health Publications – Harvard. (2011, September 1). Harvard Health. Retrieved August 21, 2023, from https://www.health.harvard.edu/heart-health/abundance-of-fructose-not-good-for-the-liver-heart

Butler, N., & Olsen, N. (2017, September 19). Fructose Malabsorption: Symptoms, Management, and More. Healthline. Retrieved August 21, 2023, from https://www.healthline.com/health/fructose-malabsorption

Fructose Intolerance, Hereditary – Symptoms, Causes, Treatment | NORD. (n.d.). National Organization for Rare Disorders. Retrieved August 21, 2023, from https://rarediseases.org/rare-diseases/fructose-intolerance-hereditary/#diagnosis

Fructose intolerance: Which foods to avoid? (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved August 14, 2023, from https://www.mayoclinic.org/fructose-intolerance/expert-answers/faq-20058097

Fructose malabsorption: causes, diagnosis and treatment. (2022, February 28). PubMed. Retrieved August 21, 2023, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33818329/

Fructose | Sugar Metabolism, Digestion & Sweetness. (2023, July 2). Britannica. Retrieved August 14, 2023, from https://www.britannica.com/science/fructose

Hereditary fructose intolerance. (2011, June 1). MedlinePlus. Retrieved August 21, 2023, from https://medlineplus.gov/genetics/condition/hereditary-fructose-intolerance/#resources

Meacham, J. (n.d.). Fructose intolerance: Symptoms and management. Medical News Today. Retrieved August 21, 2023, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/fructose-intolerance#contacting-a-doctor

What Is Fructose Intolerance? – Cleveland Clinic. (2021, March 1). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved August 21, 2023, from https://health.clevelandclinic.org/what-is-fructose-intolerance/