Diabetes mellitus (suikerziekte) is een overkoepelende term voor verschillende aandoeningen waarbij het lichaam moeite heeft om de bloedsuikerspiegel te reguleren. De bekendste vormen zijn type 1- en type 2-diabetes. Diabetes is wereldwijd een van de meest voorkomende ziektes, en het aantal mensen dat ermee te maken krijgt, blijft toenemen. In Nederland lijden ongeveer 1,2 miljoen mensen aan diabetes, wat betekent dat bijna één op de 14 mensen diabetes heeft. Ongeveer 90% van deze mensen heeft diabetes type 2 (DutchNews, 2023). Ondanks deze grote verspreiding bestaan er nog steeds veel misverstanden en misvattingen over deze ziektes. Voorlichting en preventie zijn juist van cruciaal belang om diabetes effectief te bestrijden. In dit artikel worden acht belangrijke mythes over diabetes besproken en met feiten weerlegd, om zo een duidelijk begrip van de aandoeningen te bevorderen.

Type 2-diabetes ontwikkelt zich vaak geleidelijk en mensen merken lange tijd geen symptomen op. Een bloedtest kan echter al in een vroeg stadium afwijkingen in de bloedsuikerspiegel opsporen. Homed-IQ biedt de mogelijkheid om je eigen bloedsuikerspiegel gemakkelijk vanuit huis te testen, zonder dat je een afspraak bij de dokter hoeft te maken. De bloedsuikertest (HbA1c) meet de gemiddelde bloedsuikerspiegel van de afgelopen drie maanden, waarbij een verhoogde HbA1c-waarde kan wijzen op prediabetes of diabetes. Alle testresultaten worden geanalyseerd in ISO-gecertificeerde laboratoria, die ook door huisartsen en klinieken worden gebruikt.

Inhoudsopgave

• Mythe 1: Diabetes wordt alleen veroorzaakt door te veel suiker te eten.
• Mythe 2: Alleen mensen met overgewicht krijgen diabetes.
• Mythe 3: Diabetes treft alleen oudere mensen.
• Mythe 4: Niemand in mijn familie heeft diabetes, dus ik krijg het ook niet.
• Mythe 1 – 4: Ontstaan van diabetes
• Mythe 5: Mensen met diabetes moeten lichamelijke inspanning vermijden.
• Mythe 6: Diabetici mogen geen koolhydraten eten.
• Mythe 7: Alle diabetici moeten insuline spuiten.
• Mythe 8: Type 2-diabetes kan volledig genezen worden als je afvalt en gezond leeft.
• Samenvatting

Mythe 1:

Diabetes wordt alleen veroorzaakt door te veel suiker te eten.

Diabetes wordt alleen veroorzaakt door het eten van te veel suiker. Het consumeren van suikerrijke voeding en dranken veroorzaakt niet per se direct diabetes. Om deze mythe goed te begrijpen, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de twee belangrijkste vormen – type 1- en type 2-diabetes.

Dit is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de insulineproducerende cellen in de alvleesklier vernietigt. Het hormoon insuline zorgt ervoor dat suiker (glucose) uit het bloed in de cellen terechtkomt. Zonder insuline blijft de bloedsuikerspiegel continu verhoogd. Deze vorm van diabetes ontstaat meestal in de kindertijd of jeugd en heeft niets te maken met hoeveel suiker iemand heeft gegeten (CDC, 2024).

Deze aandoening ontstaat door een combinatie van meerdere risicofactoren die leiden tot insulineresistentie. Insulineresistentie betekent dat de lichaamscellen niet meer effectief op insuline reageren, waardoor suiker niet goed in de cellen kan worden opgenomen. Hierdoor blijft de bloedsuikerspiegel continu verhoogd, en naarmate de insulineresistentie verergert, kan dit leiden tot type 2-diabetes. Het consumeren van suiker speelt hier een rol, omdat een overmatig suikerrijk dieet overgewicht in de hand kan werken, wat een belangrijke risicofactor is voor type 2-diabetes (zie ook de volgende mythe). Onderzoeken tonen aan dat het regelmatig drinken van suikerrijke dranken het risico op type 2-diabetes met 13% tot 30% kan verhogen (Julson, 2023).

Suiker zou minder dan 10% van je dagelijkse energie-inname moeten uitmaken, wat voor een gemiddelde volwassene met een inname van 2.000 calorieën per dag neerkomt op een maximum van 50 gram suiker (WHO, 2015). Een gezonde en evenwichtige voeding is belangrijk om diabetes te voorkomen. Toch is suiker op zichzelf niet de oorzaak van diabetes, maar is het het resultaat van een samenspel van meerdere risicofactoren (Cleveland Clinic, 2024).

Mythe 2:

Alleen mensen met overgewicht krijgen diabetes.

Deze mythe kan leiden tot de gevaarlijke veronderstelling dat mensen met een gezond lichaamsgewicht geen diabetes kunnen krijgen, maar ook mensen met een normaal gewicht kunnen diabetes ontwikkelen of er al last van hebben.

Overgewicht en obesitas spelen een ondergeschikte rol bij het ontstaan van type 1-diabetes, omdat deze ziekte voornamelijk wordt veroorzaakt door een auto-immuunreactie. Er zijn echter aanwijzingen dat een hogere body mass index (BMI) tijdens de adolescentie kan worden geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van type 1-diabetes. De body mass index (BMI) is een maat die de verhouding tussen gewicht en lengte aangeeft. Voor mensen die al type 1-diabetes hebben, is een gezond gewicht belangrijk, omdat het helpt bij de bloedsuikercontrole en het risico op complicaties vermindert (CDC, 2024).

Mensen met overgewicht hebben een zeven keer hoger risico om type 2-diabetes te ontwikkelen dan mensen met een gezond gewicht. Deze risicofactor kan ongeveer 80-85% van het totale risico op het ontwikkelen van type 2-diabetes uitmaken. Een body mass index (BMI) van rond de 25 wordt als risicofactor voor type 2-diabetes beschouwd (Yashi Daley, 2023). Echter, niet alleen het gewicht is van belang, maar ook de verdeling van lichaamsvet. Vooral vetophopingen in de buikstreek bevorderen insulineresistentie, waarbij de lichaamscellen minder gevoelig worden voor insuline. Hierdoor kunnen ook mensen met een normaal gewicht type 2-diabetes krijgen, vooral als ze een genetische aanleg hebben, meer buikvet of andere risicofactoren vertonen (Gujral Narayan, 2019). Daarom is het belangrijk dat ook mensen met een normaal gewicht regelmatig hun bloedsuiker laten controleren.

Mythe 3:

Diabetes treft alleen oudere mensen.

Hoewel type 1-diabetes meestal wordt gediagnosticeerd bij kinderen of jongeren, kan het op elke leeftijd voorkomen, zelfs bij oudere volwassenen. Toch komt deze vorm minder vaak voor bij ouderen (CDC, 2024).

Type 2-diabetes werd lange tijd gezien als een aandoening die vooral oudere mensen treft, omdat het vaak wordt gediagnosticeerd bij volwassenen ouder dan 45 jaar. Toch blijkt steeds meer dat ook jongere mensen hiermee te maken krijgen. In Nederland is de prevalentie van type 2-diabetes bij kinderen en jongeren de afgelopen jaren gestaag toegenomen (DutchNews, 2023). Een belangrijke factor hierbij kan het gebrek aan lichaamsbeweging zijn, aangezien slechts 47% van de mensen van vier jaar en ouder in Nederland voldeed aan de aanbevolen richtlijnen voor lichaamsbeweging in 2021 (RIVM, 2023).

Mythe 4:

Niemand in mijn familie heeft diabetes, dus ik krijg het ook niet.

Zowel type 1- als type 2-diabetes hebben een genetische component, maar dit bepaalt niet alleen of je de ziekte ontwikkelt.

Het risico om type 1-diabetes te krijgen ligt bij mensen zonder familiaire voorgeschiedenis op ongeveer 0,4%, maar kan oplopen tot wel 30% als beide ouders de ziekte hebben. Deze aandoening kan ook optreden zonder familiaire belasting, bijvoorbeeld door genetische mutaties, hoewel dit zeldzaam is (Cleveland Clinic, 2022).

Bij type 2-diabetes is de genetische aanleg sterker aanwezig, omdat een groot aantal genen betrokken kan zijn. Ongeveer 80-90% van de mensen met type 2-diabetes heeft een familielid met de ziekte. Toch ontwikkelt diabetes zich vaak door een combinatie van genetische aanleg en omgevings- of leefstijlfactoren zoals een ongezond dieet, gebrek aan lichaamsbeweging en overgewicht. Ook mensen zonder familiale belasting kunnen diabetes ontwikkelen als deze risicofactoren aanwezig zijn (MedlinePlus, 2023).

Mythe 1 – 4: Ontstaan van diabetes

Veel mythes over diabetes hebben te maken met de vraag hoe de ziektes ontstaan. Het is belangrijk te weten dat type 1- en type 2-diabetes verschillende oorzaken en risicofactoren hebben. Bij type 2-diabetes spelen vooral het ontstaan en de interactie van verschillende risicofactoren een cruciale rol. De onderstaande afbeelding geeft een overzicht van de belangrijkste risicofactoren.

Bron: eigen weergave gebaseerd op NIDDK, 2022

Wil je je risicofactoren beter in de gaten houden?

Homed-IQ biedt naast de bloedsuikertest ook de mogelijkheid om bepaalde risicofactoren gemakkelijk vanuit huis te testen. Met de Gewichtsbeheersing bloedtest kun je gezondheidsindicatoren controleren die nauw verbonden zijn met voeding, gewicht en levensstijl. Deze test kan je helpen om weloverwogen beslissingen te nemen en een gezondere levensstijl te leiden, zodat je het risico op diabetes en andere chronische ziekten kunt verminderen. Diabetes verhoogt het risico op hart- en vaatziekten (zoals aderverkalking), omdat hoge bloedsuikerwaarden de bloedvaten kunnen beschadigen. Met de Hart- en vaatziekten test kun je vroegtijdig afwijkingen opsporen. Bezoek onze blog “7 tips om type 2 diabetes effectief te voorkomen” voor meer informatie.

Je kunt de Homed-IQ bloedsuikertest heel gemakkelijk kopen bij een Albert Heijn of Etos winkel bij jou in de buurt. Bij Etos heb je ook de mogelijkheid om deze test online op etos.nl te kopen.

Mythe 5:

Mensen met diabetes zouden fysieke inspanning moeten vermijden.

Integendeel – voor mensen met zowel type 1 als type 2-diabetes is fysieke activiteit juist belangrijk en wordt het sterk aanbevolen. Lichamelijke activiteit biedt tal van voordelen voor mensen met diabetes, zoals een verbeterde bloedsuikercontrole en verhoogde insulinegevoeligheid, omdat beweging de cellen helpt insuline effectiever te gebruiken en insulineresistentie tegen te gaan. Regelmatige beweging vermindert ook het risico op diabetesgerelateerde complicaties, waaronder hart- en vaatziekten, en ondersteunt een gezond gewichtsbeheer, wat een positieve invloed heeft op de bloedsuikerregulatie en de algehele gezondheid. Bovendien helpt sport om stress te verminderen door de afgifte van stresshormonen zoals cortisol te verlagen, die de bloedsuikerspiegel negatief kunnen beïnvloeden (Cleveland Clinic, 2023; Harvard Health, 2023).

Ondanks deze voordelen is het belangrijk om voorzichtig te zijn: mensen met diabetes moeten hun bloedsuiker vóór, tijdens en na het sporten controleren om een hypo (lage bloedsuiker) te voorkomen. De juiste voeding speelt hierbij een cruciale rol. Het is aan te raden om, voordat je aan een nieuw trainingsplan begint, met een arts te overleggen. Wil je meer weten over hoe je levensstijl diabetes kan beïnvloeden? Lees dan onze blogpost “Effectief diabetesmanagement: Hoe levensstijl en dagindeling je bloedsuiker positief kunnen beïnvloeden”.

Mythe 6:

Diabetici mogen geen koolhydraten eten.

Diabetici mogen wel koolhydraten eten, maar het is belangrijk om te letten op het type koolhydraten en de hoeveelheden die worden geconsumeerd. Koolhydraten behoren samen met eiwitten en vetten tot de belangrijkste voedingsstoffen en zijn een essentieel onderdeel van een evenwichtig dieet. Het probleem ligt vaak in het niet goed begrijpen dat er verschillende soorten koolhydraten zijn en hoe ze de bloedsuikerspiegel beïnvloeden.

De volgende afbeelding toont de aanbevolen (met complexe koolhydraten) en niet aanbevolen (met eenvoudige koolhydraten) voedingsmiddelen voor mensen met diabetes:

Bron: Mayo Clinic, 2024

Uit studies blijkt dat maaltijden die koolhydraten combineren met eiwitten de bloedsuikerspiegel stabieler houden, omdat de opname van koolhydraten wordt vertraagd (Basturk et al., 2021). De glycemische index (GI), die aangeeft hoe snel verschillende koolhydraten de bloedsuikerspiegel doen stijgen, kan nuttig zijn bij het kiezen van koolhydraten. Voedingsmiddelen met een lage GI zijn gunstiger voor diabetici, omdat ze de bloedsuikerspiegel langzamer en gelijkmatiger laten stijgen (MedlinePlus, 2022).

Mythe 7:

Alle diabetici moeten insuline spuiten.

Deze bewering klopt niet altijd.

Of insuline nodig is, hangt af van het type diabetes en de ernst van de aandoening. Bij type 1-diabetes is insuline onmisbaar, omdat het lichaam zelf geen insuline aanmaakt. Dagelijkse insuline-injecties of een insulinepomp zijn hier de belangrijkste behandeling.

Bij type 2-diabetes kan er in het begin vaak zonder insuline worden gewerkt, en veel mensen met type 2-diabetes kunnen hun ziekte in een vroeg stadium beheersen door gezond te eten, meer te bewegen en gewicht te verliezen. Als dit niet voldoende is, kunnen ook medicijnen nodig zijn. Metformine is het meest gebruikte medicijn bij type 2-diabetes, omdat het de insulineresistentie vermindert, waardoor het door het lichaam geproduceerde insuline effectiever werkt. Als orale medicatie zoals metformine niet meer voldoende is, wordt vaak naast de metformine-behandeling insuline voorgeschreven wanneer de bloedsuikerspiegel hoog blijft. Hoewel insuline bij type 1-diabetes altijd noodzakelijk is, is het bij type 2-diabetes niet per se nodig. Het kan vaak worden vermeden door andere behandelopties volledig te benutten (British Diabetic Association, 2023).

Mythe 8:

Type 2-diabetes kan volledig worden genezen als je afvalt en gezond leeft.

De uitspraak dat type 2-diabetes “volledig genezen” kan worden, is misleidend, omdat genezing in de geneeskunde betekent dat een ziekte permanent verdwijnt. Een gediagnosticeerde type 2-diabetes kan niet “genezen” worden, maar kan wel in remissie gaan, wat betekent dat de symptomen onder controle zijn en de bloedsuikerspiegel weer normaal is zonder medicatie (British Diabetic Association, 2024).

Remissie betekent dat de bloedsuikerspiegel gedurende minimaal drie maanden zonder bloedsuikerverlagende medicijnen onder de diabetische drempel blijft. Remissie bij type 2-diabetes is echter zeldzaam en hangt af van verschillende factoren, zoals een kortere duur van de diabetes (diagnose minder dan twee jaar geleden), lagere HbA1c-waarden, significant gewichtsverlies (≥10%) en een gering of afwezig gebruik van bloedsuikerverlagende medicatie aan het begin van de behandeling (Holman et al., 2022). De HbA1c-waarde weerspiegelt het gemiddelde bloedsuikergehalte van de afgelopen drie maanden en is een belangrijke indicator van veranderingen in de bloedsuiker. Het is echter belangrijk te beseffen dat remissie niet betekent dat de diabetes permanent verdwenen is. De ziekte kan op elk moment terugkeren, vooral als de noodzakelijke veranderingen in de levensstijl niet consistent worden volgehouden en regelmatige controles worden verwaarloosd (British Diabetic Association, 2024).

Bij prediabetes, een voorstadium van type 2-diabetes waarbij de bloedsuikerspiegel hoger is dan normaal maar nog niet binnen het diabetische bereik valt, hebben studies aangetoond dat mensen die hun levensstijl permanent aanpassen, hun risico op het ontwikkelen van type 2-diabetes met ongeveer 58% kunnen verlagen (Ricci et al., 2023). Een gezonde levensstijl en regelmatige bloedsuikertests zijn daarom essentieel om type 2-diabetes te voorkomen en vroegtijdig op te sporen.

Samenvatting

Er bestaan veel mythes over diabetes die voor misverstanden zorgen en het moeilijker maken om met de ziekte om te gaan. Hierdoor kunnen patiënten hun gezondheid mogelijk niet goed beheren of preventieve maatregelen negeren. Een goed begrip van de feiten is cruciaal om type 1- en type 2-diabetes op de juiste manier te behandelen en tijdig preventie toe te passen. Een gezonde levensstijl, regelmatige onderzoeken en goede voorlichting zijn de sleutel tot een effectieve aanpak van diabetes.

Bronnen

Can Too Much Sugar Cause Diabetes? (2024, January 11). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved August 16, 2024, from https://health.clevelandclinic.org/can-you-get-diabetes-from-eating-too-much-sugar

Carbohydrates: What They Are, Function Types. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved September 2, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/15416-carbohydrates

Diabetes diet: Create your healthy-eating plan. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved September 2, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/in-depth/diabetes-diet/art-20044295

Diabetes mellitus. (n.d.). BZgA. Retrieved August 15, 2024, from https://www.bzga.de/was-wir-tun/diabetes-mellitus/

Diabetes myths and facts. (2023, May 12). MedlinePlus. Retrieved August 16, 2024, from https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000964.htm

Evaluation of the Effect of Macronutrients Combination on Blood Sugar Levels in Healthy Individuals. (n.d.). NCBI. Retrieved September 2, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7956086/

Fernando, I., Raman, R. (n.d.). Does Eating Too Much Sugar Cause Diabetes? Healthline. Retrieved August 16, 2024, from https://www.healthline.com/nutrition/does-sugar-cause-diabetes

Glycemic index and diabetes. (2022, November 3). MedlinePlus. Retrieved September 2, 2024, from https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000941.htm

Gujral, U. P. (2019, November 12). Diabetes in Normal-Weight Individuals: High Susceptibility in Nonwhite Populations. NCBI. Retrieved August 16, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6868465/

Holman, N., et al. (2022). Incidence and Characteristics of Remission of Type 2 Diabetes in England: A Cohort Study Using the National Diabetes Audit. Diabetes Care, 45(5), 1151-1161. https://diabetesjournals.org/care/article/45/5/1151/144853/Incidence-and-Characteristics-of-Remission-of-Type

The importance of exercise when you have diabetes. (2023, August 2). Harvard Health. Retrieved August 16, 2024, from https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/the-importance-of-exercise-when-you-have-diabetes

National Diabetes Statistics Report | Diabetes. (2024, May 15). CDC. Retrieved September 2, 2024, from https://www.cdc.gov/diabetes/php/data-research/index.html

Obesity and Type 2 Diabetes – StatPearls. (2023, June 19). NCBI. Retrieved August 16, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK592412/

Remission of type 2 diabetes: A critical appraisal. (2023, March 14). NCBI. Retrieved September 4, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10107406/

Risk Factors for Type 2 Diabetes – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved August 16, 2024, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/risk-factors-type-2-diabetes

Type 1 Diabetes: Causes, Symptoms, Complications Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved August 16, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21500-type-1-diabetesType 1 diabetes treatments. (2023, June 8). Diabetes UK. Retrieved August 16, 2024, from https://www.diabetes.org.uk/diabetes-the-basics/types-of-diabetes/type-1/treatments