Heb je weleens het gevoel gehad dat je buik je iets wil vertellen? Chronische spijsverteringsproblemen, ongewilde gewichtsveranderingen, voortdurende vermoeidheid en uitputting, frequente infecties en een verzwakt immuunsysteem, huidproblemen of regelmatige stemmingswisselingen zijn vaak meer dan alleen vervelende klachten – het kunnen de alarmbellen van je darm zijn. De darm is het centrum van je welzijn en beïnvloedt veel processen. Let daarom op een darmvriendelijk dieet, voldoende slaap, regelmatige beweging, stressvermindering en raadpleeg zo nodig een arts.

Dit artikel legt het darmmicrobioom uit en waarom het belangrijk is voor het menselijk lichaam. Ook worden waarschuwingssignalen van een ongezonde darm besproken en krijg je tips over hoe je je darmen weer in topvorm kunt krijgen.

De symptomen van een ongezonde darm kunnen je dagelijks leven flink beïnvloeden. Met de Calprotectine test kun je snel duidelijkheid krijgen: de test meet de concentratie van calprotectine in de ontlasting – een eiwit dat wijst op een darmontsteking. Het resultaat helpt om ontstekingsziekten van de darm te herkennen of uit te sluiten, zodat er indien nodig gerichte vervolgonderzoeken kunnen worden gestart. Je test bevat alles wat je nodig hebt voor een ontlastingsmonster thuis. Het testpakket bevat een voorgefrankeerde retourenvelop waarmee je je monster naar een ISO-gecertificeerd laboratorium kunt sturen voor analyse. Het testresultaat is meestal binnen één werkdag na ontvangst van het monster beschikbaar.

Inhoudsopgave

• Wat is het darmmicrobioom en waarom is het belangrijk?
• Verschilt het darmmicrobioom van persoon tot persoon?
• 6 tekenen van een ongezonde darm
• 5 dingen die je kunt doen voor de gezondheid van je darmen
• Samenvatting

Wat is het darmmicrobioom en waarom is het belangrijk?

Het darmmicrobioom verwijst naar de biljoenen microscopisch kleine micro-organismen die in het spijsverteringskanaal leven. Dit ecosysteem bestaat uit meer dan duizend soorten bacteriën, virussen, schimmels, parasieten en andere microben. Een deel van de darmmicrobiota bevindt zich in de maag en de dunne darm, maar de meeste bevinden zich in de dikke darm, waar ze door de darm zweven of zich hechten aan het slijmvlies van de darmwand (Cleveland Clinic, 2023).

Het darmmicrobioom beïnvloedt tal van lichaamssystemen en speelt een rol in veel vitale functies. Sommige van deze interacties zijn al goed onderzocht, maar verder wetenschappelijk onderzoek is nog steeds nodig.

• Spijsverteringsstelsel:In het spijsverteringsstelsel helpen darmbacteriën bij het afbreken van complexe koolhydraten en vezels die ons lichaam alleen niet kan verwerken. Ze produceren korteketenvetzuren, die belangrijke voedingsstoffen zijn en de gezondheid van de darmwand ondersteunen. Daarnaast spelen ze een rol bij de synthese van vitamines zoals B1, B9, B12 en K. Een andere belangrijke functie is dat de darmbacteriën ervoor zorgen dat vetten (galzuren) verder worden verwerkt en door de lever opnieuw kunnen worden opgenomen en gebruikt.
• Immuunsysteem: De darm is het grootste orgaan van het immuunsysteem en bevat tot wel 80% van de immuuncellen van het lichaam. Nuttige microben in de darm helpen het immuunsysteem te trainen door onderscheid te maken tussen nuttige en schadelijke microben. Ze concurreren direct met ziekteverwekkende microben om ruimte en voedingsstoffen, waardoor infecties door schadelijke bacteriën worden voorkomen. Korteketenvetzuren, geproduceerd door de nuttige bacteriën, ondersteunen het behoud van de darmbarrière en voorkomen dat bacteriën en bacteriële toxines in de bloedbaan terechtkomen. Daarnaast hebben ze ontstekingsremmende eigenschappen.
• Zenuwstelsel: De darm-hersenas is een netwerk van zenuwen, neuronen en neurotransmitters dat door het spijsverteringskanaal loopt. Sommige bacteriën kunnen dit beïnvloeden door het produceren of stimuleren van de productie van boodschapperstoffen (neurotransmitters) zoals serotonine, die op hun beurt signalen naar de hersenen sturen. Terwijl sommige bacteriële producten (zoals vetzuren met een korte keten) positieve effecten hebben op het zenuwstelsel, kunnen andere, zoals bacteriële gifstoffen, zenuwschade veroorzaken.
• Endocrien systeem: De darmmicrobiota werkt samen met endocriene cellen in de darmwand, die hormonen afscheiden om stofwisselingsprocessen zoals bloedsuiker, honger en verzadiging te reguleren.

Bronnen: Pizzorno, J. E. et al., 2020, Cleveland Clinic, 2023

Verschilt het darmmicrobioom van persoon tot persoon?

Iedereen heeft een uniek darmmicrobioom, dat door een verscheidenheid aan factoren wordt beïnvloed. Sommige van deze factoren kun je beïnvloeden, zoals voeding, levensstijl, omgeving of het gebruik van antibiotica, terwijl andere, zoals genetische invloeden, niet veranderd kunnen worden. Zelfs de manier waarop je geboren bent (vaginaal of via een keizersnede) speelt een rol in de ontwikkeling van het microbioom. Het begrijpen van deze variabiliteit en individualiteit is belangrijk om in te zien dat er geen “one-size-fits-all”-benadering is voor darmgezondheid (Cleveland Clinic, 2023, Leshem, A., et al., 2020).

6 tekenen van een ongezonde darm

Een onevenwichtig of ongezond darmmicrobioom (dysbiose) treedt op wanneer er een gebrek is aan of verlies van nuttige bacteriën of een verlies van algehele bacteriële diversiteit. Een verlies aan nuttige bacteriën maakt de darm vatbaarder voor meer ziekteverwekkende bacteriën (of een overgroei van potentieel ziekteverwekkende bacteriën). Deze soorten kunnen andere micro-organismen die in de darm leven verdringen, waardoor de algehele diversiteit van het microbioom afneemt.

Als dit evenwicht van microben verstoord is, kan dat ernstige gevolgen hebben. Een ongezonde darm kan zich op verschillende manieren uiten:

Bronnen: Eigen illustratie, afgeleid van: Bull, M. J., et al., 2014, Sadagopan, A., 2023, Boolani, A. et al., 2022, Cleveland Clinic, 2023, Wu, H. J., et al., 2012, Block, R., 2023, Grau-Del Valle, C. et al., 2023, Shetty, M., 2024

1. Chronische spijsverteringsklachten

Een ongezonde darm (een verstoord microbioom) kan zich uiten in terugkerende spijsverteringsproblemen. Buikpijn, buikkrampen, veranderde stoelgang (diarree of obstipatie) en overmatige winderigheid zijn veelvoorkomende symptomen die kunnen wijzen op een verstoring van het darmmicrobioom of op een ontsteking. Deze klachten kunnen het dagelijks leven flink verstoren en mogen niet genegeerd worden, omdat ze vaak op onderliggende problemen wijzen. Ze kunnen bijvoorbeeld wijzen op chronische darmontstekingen, het prikkelbare darmsyndroom of voedselintoleranties (Bull, M. J., et al., 2014).

2. Ongewenste gewichtsveranderingen

Zowel onverklaarbare gewichtstoename als onverklaarbaar gewichtsverlies kunnen wijzen op een ongezond microbioom. Een onevenwicht in de darmbacteriën kan de stofwisseling beïnvloeden en leiden tot een veranderde opname van voedingsstoffen, wat gewichtsveranderingen kan veroorzaken. Uit studies blijkt bijvoorbeeld dat het darmmicrobioom bij diabetici verband houdt met een verminderde insulinegevoeligheid en een slechte bloedsuikercontrole (Sadagopan, A., 2023).

3. Voortdurende vermoeidheid en uitputting

Een ongezonde darm kan ook leiden tot chronische vermoeidheid en moeheid. Enerzijds kan dit worden veroorzaakt door een verstoorde darmbarrière als gevolg van een veranderde microbiota, wat de opname van voedingsstoffen belemmert en leidt tot een algemeen gebrek aan energie. Studies tonen aan dat energie en vermoeidheid bepaald kunnen worden door verschillende bacteriegemeenschappen (Boolani, A. et al., 2022).

4. Veelvoorkomende infecties en een zwak immuunsysteem

Het microbioom speelt een centrale rol in het immuunsysteem, dat belangrijk is voor het bestrijden van ziekteverwekkers. Als het microbioom verstoord is, wordt de afweer van de darm zwakker en neemt de vatbaarheid voor infecties toe. Ziekteverwekkers kunnen tijdelijke of chronische infecties in de darm veroorzaken, en sommige soorten kunnen zelfs de darmbarrière doorbreken, in de bloedbaan terechtkomen en zich door het hele lichaam verspreiden. Daarnaast zijn er steeds meer aanwijzingen dat veranderingen in deze microbiële gemeenschappen in de darm kunnen leiden tot een ontregeling van het immuunsysteem en daarmee tot auto-immuunziekten (Cleveland Clinic, 2023, Wu, H. J., et al., 2012).

5. Huidproblemen

De huid wordt vaak gezien als een weerspiegeling van onze innerlijke gezondheid, en een disbalans in het darmmicrobioom kan een directe invloed hebben op de huid. Als het microbioom uit balans raakt, kan dit het immuunsysteem verzwakken en leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor ontstekingen en infecties. Dit kan op zijn beurt huidproblemen zoals dermatitis, psoriasis, acne of zelfs huidkanker verergeren (Block, R., 2023). De exacte mechanismen waarmee het darmmicrobioom de gezondheid van de huid beïnvloedt, zijn nog niet volledig bekend en vormen een onderwerp van wetenschappelijk onderzoek.

6. Veelvoorkomende stemmingswisselingen

Een gezonde darm en het microbioom kunnen een grote invloed hebben op het mentale welzijn. Darmen en hersenen communiceren voortdurend via de darm-hersenas. Darmmicroben produceren neurotransmitters, hormonen en stofwisselingsproducten. Studies tonen aan dat darmmicrobiota onze emoties, denkprocessen en gedragingen kunnen beïnvloeden en in verband worden gebracht met stemmingsstoornissen en neuropsychiatrische aandoeningen (Grau-Del Valle, C. et al., 2023, Shetty, M., 2024).

Heb je spijsverteringsproblemen, heb je een van de andere symptomen opgemerkt die hierboven zijn genoemd of wil je je algemene gezondheid in de gaten houden?

Homed-IQ biedt uitgebreide tests voor je darmgezondheid: Met de darmontstekingstest meet je eenvoudig thuis het calprotectinegehalte, waarmee ontstekingsprocessen in de darmen kunnen worden opgespoord. De darmkanker screening test spoort occult bloed in de ontlasting op en helpt risico’s vroegtijdig te herkennen. De microbioom test van Homed-IQ biedt een gedetailleerde analyse van de DNA-structuur van darmbacteriën om onbalans te identificeren die spijsverteringsklachten zoals buikpijn, diarree of verstopping kan veroorzaken. De testresultaten geven gepersonaliseerde aanbevelingen die je helpen om je microbioom gericht te verbeteren en klachten op lange termijn te verlichten.

5 dingen die je kunt doen voor de gezondheid van je darmen

Er zijn veel dingen die je kunt doen om je darmen te versterken en in balans te brengen. Hier zijn enkele tips om je microbioom te ondersteunen:

Bronnen: Eigen illustratie, afgeleid van: Cleveland Clinic, 2024, Smith, R. P et al., 2019, Steyn, R., 2023, Monda, V. et al, 2017, Madison, A et al., 2019, Stecher, A. et al., 2023

1. Bouw een darmvriendelijk dieet op

De eenvoudigste manier om je darmgezondheid op een natuurlijke manier te verbeteren, is door een gevarieerd dieet te volgen. Verschillende soorten darmbacteriën hebben verschillende voedingsstoffen nodig, en een gevarieerd dieet bevordert de diversiteit van je darmmicrobioom.

• Vezelrijke voedingsmiddelen: Vezels zijn essentieel voor een gezonde spijsvertering. Ze dienen als voedselbron voor nuttige bacteriën in je darmen en bevorderen een regelmatige stoelgang. Vezelrijke voedingsmiddelen zijn volkorenproducten, fruit, groenten en peulvruchten.
• Probiotische voedingsmiddelen: Probiotische voedingsmiddelen zoals yoghurt, kefir, zuurkool en kimchi bevatten levende micro-organismen die de groei van gezonde darmbacteriën bevorderen.
• Verminderen van suiker en verzadigde vetten: Een hoge consumptie van suiker en verzadigde vetten kan het microbioom uit balans brengen en ontstekingsprocessen in het lichaam bevorderen.
• Voldoende drinken: Genoeg water drinken is essentieel voor een goede spijsvertering en een gezonde darmflora. Water helpt om de ontlasting zacht te houden en ondersteunt de effectieve uitscheiding van gifstoffen.

Bron: Cleveland Clinic, 2024

2. Zorg voor voldoende slaap

Goede slaap is niet alleen belangrijk voor je algehele gezondheid, maar speelt ook een cruciale rol voor de gezondheid van je darmen. Studies tonen aan dat een grotere diversiteit in het microbioom samenhangt met betere en langere slaap (Smith, R. P., et al., 2019). Slaapstoornissen kunnen de hormoonproductie en de regulering van je eetgedrag beïnvloeden, wat weer van invloed is op de darmflora (Steyn, R., 2023). Een regelmatig slaappatroon en voldoende slaapduur helpen om je darmmicrobioom stabiel te houden.

3. Integreer regelmatig beweging in je dagelijks leven

Onderzoek toont aan dat lichamelijke activiteit het aantal nuttige bacteriesoorten kan verhogen, de diversiteit van de microflora verrijkt en de ontwikkeling van nuttige bacteriën bevordert. Al deze effecten komen de gezondheid ten goede en verbeteren je algehele welzijn. Bovendien kan een actieve levensstijl helpen om het risico op darmziekten zoals obesitas en stofwisselingsstoornissen te verminderen, en het bevordert de algehele spijsverteringsgezondheid (Monda, V. et al, 2017).

4. Zorg goed voor stressbeheer

Chronische stress kan een negatieve invloed hebben op je darmgezondheid door het microbioom uit balans te brengen. Dit kan onder andere gebeuren doordat psychologische stress je ertoe aanzet om meer zeer smaakvolle voedingsmiddelen te eten, wat invloed heeft op welke darmbacteriën gedijen. Andersom kunnen bepaalde bacteriesoorten een onevenwichtig voedingspatroon bevorderen. Technieken zoals meditatie, yoga en diep ademhalen kunnen helpen om stress te verminderen en zo een gezonde darmflora te behouden (Madison, A et al., 2019)

5. Volg het advies van je arts op

Voor een gezonde darmflora is het belangrijk om het advies van je arts op te volgen. Bijvoorbeeld, medicijnen, en vooral antibiotica, kunnen het darmmicrobioom beïnvloeden door nuttige bacteriën te doden, wat kan leiden tot spijsverteringsproblemen of diarree. Het is verstandig om voor het gebruik van medicijnen of supplementen je arts te raadplegen om mogelijke interacties te voorkomen en de therapie optimaal af te stemmen op je microbioom (Stecher, A. et al., 2023).

Samenvatting

Een gezonde darm is de sleutel tot een goed werkende spijsvertering, een stabiel gewicht, energie en stemming, een sterk immuunsysteem, en een goede huid en algeheel welzijn. Let op de waarschuwingssignalen van je lichaam en neem maatregelen om je darmgezondheid te ondersteunen. Met een gebalanceerd dieet, regelmatige beweging, stressmanagement, voldoende slaap en eventueel medisch advies kun je je darmen in topvorm houden.

Bronnen

Block, R. (2023, October 17). The Power of the Microbiome in Inflammatory Skin Diseases. Dermatology Times. Op 16 september 2024 ontleend aan https://www.dermatologytimes.com/view/the-power-of-the-microbiome-in-inflammatory-skin-diseases#

Boolani, A., Gallivan, K. M., Ondrak, K. S., Christopher, C. J., Castro, H. F., Campagna, S. R., Taylor, C. M., Luo, M., Dowd, S. E., Smith, M. L., Byerley, L. O. (2022). Trait Energy and Fatigue May Be Connected to Gut Bacteria among Young Physically Active Adults: An Exploratory Study. Nutrients, 14(3), 466. https://doi.org/10.3390/nu14030466

Bull, M. J., Plummer, N. T. (2014). Part 1: The Human Gut Microbiome in Health and Disease. Integrative medicine (Encinitas, Calif.), 13(6), 17–22.

Cleveland Clinic. (2023). Gut Microbiome. https://my.clevelandclinic.org/health/body/25201-gut-microbiome

Cleveland Clinic. (2024, April 16). Dysbiosis: What It Is, Symptoms, Causes, Treatment Diet. Cleveland Clinic. Op 16 september 2024 ontleend aan https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/dysbiosis

Grau-Del Valle, C., Fernández, J., Solá, E., Montoya-Castilla, I., Morillas, C., Bañuls, C. (2023). Association between gut microbiota and psychiatric disorders: a systematic review. Frontiers in Psychology, 14, 1215674

Leshem, A., Segal, E., Elinav, E. (2020). The Gut Microbiome and Individual-Specific Responses to Diet. mSystems, 5(5), e00665-20. https://doi.org/10.1128/mSystems.00665-20

Madison, A., Kiecolt-Glaser, J. K. (2019). Stress, depression, diet, and the gut microbiota: human-bacteria interactions at the core of psychoneuroimmunology and nutrition. Current opinion in behavioral sciences, 28, 105–110. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2019.01.011

Monda, V., Villano, I., Messina, A., Valenzano, A., Esposito, T., Moscatelli, F., Viggiano, A., Cibelli, G., Chieffi, S., Monda, M., Messina, G. (2017). Exercise Modifies the Gut Microbiota with Positive Health Effects. Oxidative medicine and cellular longevity, 2017, 3831972. https://doi.org/10.1155/2017/3831972

Pizzorno, J. E., Murray, M. T. (2020). Textbook of Natural Medicine-E-Book: Textbook of Natural Medicine-E-Book. Elsevier Health Sciences.

Sadagopan, A., Mahmoud, A., Begg, M., Tarhuni, M., Fotso, M., Gonzalez, N. A., Sanivarapu, R. R., Osman, U., Latha Kumar, A., Mohammed, L. (2023). Understanding the Role of the Gut Microbiome in Diabetes and Therapeutics Targeting Leaky Gut: A Systematic Review. Cureus, 15(7), e41559. https://doi.org/10.7759/cureus.41559

Shetty, M. (2024, April 8). More Than a Gut Feeling: How Your Microbiome Affects Your Mood. Stanford Center on Longevity. Op 16 september 2024 ontleend aan https://longevity.stanford.edu/lifestyle/2024/04/08/more-than-a-gut-feeling-how-your-microbiome-affects-your-mood/

Smith, R. P., Easson, C., Lyle, S. M., Kapoor, R., Donnelly, C. P., Davidson, E. J., Parikh, E., Lopez, J. V., Tartar, J. L. (2019). Gut microbiome diversity is associated with sleep physiology in humans. PloS one, 14(10), e0222394. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0222394

Stecher, B., McHardy, A. (2023, June 6). Wie das Darmmikrobiom auf Antibiotika reagiert. Deutsches Zentrum für Infektionsforschung. Op 16 september 2024 ontleend aan https://www.dzif.de/de/wie-das-darmmikrobiom-auf-antibiotika-reagiert

Steyn, R. (2023, June 26). Gut Microbiome Can Affect Circadian Sleep-Wake Cycle. Pacific Northwest National Laboratory. Op 16 september 2024 ontleend aan https://www.pnnl.gov/publications/gut-microbiome-can-affect-circadian-sleep-wake-cycle

Smith, R. P., Easson, C., Lyle, S. M., Kapoor, R., Donnelly, C. P., Davidson, E. J., Parikh, E., Lopez, J. V., Tartar, J. L. (2019). Gut microbiome diversity is associated with sleep physiology in humans. PloS one, 14(10), e0222394. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0222394

Wu, H. J., Wu, E. (2012). The role of gut microbiota in immune homeostasis and autoimmunity. Gut microbes, 3(1), 4–14. https://doi.org/10.4161/gmic.19320