Een seksueel overdraagbare infectie (SOA) is een infectie die via seksueel contact van de ene persoon naar de andere wordt overgedragen. SOA’s kunnen worden veroorzaakt door bacteriën, virussen of parasieten en omvatten onder andere ziekten zoals gonorroe, syfilis en chlamydia. In 2022 steeg het aantal gemelde gevallen van seksueel overdraagbare infecties in Europa aanzienlijk. Het aantal gemelde gevallen van gonorroe (ook wel druiper genoemd) nam toe met 48%, syfilis met 34%, en chlamydia met 16% in vergelijking met het voorgaande jaar (ECDC, 2024). Een belangrijk aspect van het voorkomen van SOA’s is open en eerlijke communicatie met je seksuele partner(s) over een mogelijke infectie. Voor veel mensen vormt dit echter een grote uitdaging. Schaamte en de angst dat de partner de relatie zou kunnen beëindigen, maken dit moeilijker. Bovendien kunnen veel SOA’s asymptomatisch zijn, waardoor mensen niet weten dat een SOA toch besmettelijk kan zijn. In dit artikel geven we je belangrijke informatie die je kan helpen om openhartig over een mogelijke of bestaande SOA te communiceren.

Naast open communicatie zijn ook maatregelen voor veilig vrijen, zoals het gebruik van condooms, en regelmatige tests essentieel om SOA’s te voorkomen. Veel mensen schromen om naar de dokter te gaan vanwege de bestaande stigmatisering. Om die reden biedt Homed-IQ de mogelijkheid om discreet en in de veiligheid van je eigen huis op veel SOA’s te testen. Zonder een doktersafspraak te maken, kun je jezelf met de Chlamydia Gonorroe test van Homed-IQ testen op de twee meest voorkomende bacteriële SOA’s. Alle resultaten worden onderzocht in ISO-gecertificeerde laboratoria, die ook door dokterspraktijken worden gebruikt. Neem je seksuele gezondheid en die van je partner(s) proactief in eigen hand!

Inhoudsopgave

• Wat is een seksueel overdraagbare infectie (SOA)?
  • Seksueel overdraagbare infectie: Welke symptomen komen voor?
  • Hoe worden SOA’s overgedragen?
• Moet ik melden dat ik vermoed een SOA te hebben of een SOA heb, als ik veilige seks heb?
• Waarom is open communicatie over SOA’s belangrijk?
• Hoe bereid je je voor om te zeggen dat je een SOA hebt?
• Samenvatting

Wat is een seksueel overdraagbare infectie (SOA)?

Een seksueel overdraagbare infectie (SOA) verwijst naar de aanwezigheid van ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen en parasieten in het lichaam, die via seksueel contact zijn overgedragen. Vaak wordt ook de term „seksueel overdraagbare aandoening“ (STD – sexually transmitted disease) gebruikt om de toestand te beschrijven wanneer een SOA tot symptomen of gezondheidsproblemen leidt. De term STD wordt echter steeds vaker vervangen door SOA, omdat niet alle infecties symptomen veroorzaken, maar toch kunnen worden overgedragen. Tot de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen, die door verschillende ziekteverwekkers worden veroorzaakt, behoren:

Bron: WHO, 2024

Seksueel overdraagbare infectie: Welke symptomen komen voor?

De symptomen van SOA’s kunnen variëren afhankelijk van de infectie, individueel en ook tussen mannen en vrouwen verschillen. Het is echter belangrijk om te weten dat veel SOA’s vaak asymptomatisch zijn, wat betekent dat de infectie onbewust kan worden doorgegeven. Bij een chlamydia-infectie bijvoorbeeld vertonen 70-80% van de geïnfecteerde vrouwen en 50% van de geïnfecteerde mannen geen symptomen (Mayo Clinic, 2024). Wanneer symptomen optreden, kunnen deze ook zeer subtiel zijn of worden verward met andere aandoeningen, zoals een urineweginfectie, waardoor een infectie of besmetting niet direct wordt vermoed.

Als je precies wilt weten welke symptomen typisch zijn voor welke infectie, neem dan een kijkje op onze blogs onder de categorie SOA’s. Deze kennis kan je helpen een mogelijke infectie vroegtijdig te herkennen en jezelf beter te beschermen.

Hoe worden SOA’s overgedragen?

De belangrijkste overdrachtsweg van SOA’s is seksueel contact. Voor een passende preventie en communicatie is het echter noodzakelijk te weten dat er, afhankelijk van de ziekteverwekker, ook andere overdrachtswegen kunnen zijn:

Bron: Msdmanuals, 2023

Moet ik melden dat ik vermoed een SOA te hebben of een SOA heb, als ik veilige seks heb?

Ja, absoluut!

Veel seksueel overdraagbare infecties kunnen niet alleen via penetratieve geslachtsgemeenschap, maar ook door nauw huidcontact worden overgedragen. Een voorbeeld hiervan is herpes. Deze infectie kan worden overgedragen door direct contact met de huid van een geïnfecteerde persoon, zelfs als het virus geen zichtbare symptomen veroorzaakt. Dit betekent dat ook personen zonder duidelijke symptomen de infectie onbewust kunnen doorgeven.

Als je vermoedt dat je een seksueel overdraagbare infectie hebt of deze daadwerkelijk hebt, zou je seksueel inactief moeten zijn om overdracht van de infectie te voorkomen. Condooms of beflapjes kunnen het risico op overdracht aanzienlijk verminderen, maar niet volledig uitsluiten. In deze situatie is het belangrijk om openhartig over je SOA-status te spreken, zodat je partner zich ook kan laten testen als jullie al seks hebben gehad, en indien nodig behandeld kan worden. Eerlijke communicatie over je gezondheidstoestand is in elke seksuele relatie essentieel om vertrouwen en transparantie te bevorderen (Craig-Kuhn et al., 2021).

Laat je regelmatig testen!

Regelmatige tests op seksueel overdraagbare infecties zijn vooral belangrijk als je meerdere seksuele partners hebt, in een nieuwe relatie bent of onbeschermde seks hebt gehad. Maar zelfs als je symptomen ervaart die ongewoon lijken of gewoon meer inzicht wilt krijgen in je seksuele gezondheid, is een SOA-test aan te raden. Stigma of schaamte hebben bij ons geen plaats – met de thuistests van Homed-IQ, zoals de chlamydia-test, de SOA Test Basic-3 of de SOA Test Extra Uitgebreid, heb je de mogelijkheid om je discreet te laten testen op zowel enkele SOA’s als uitgebreid op verschillende SOA’s. Informeer jezelf in onze blog: Wanneer kan je een soa test doen? over wanneer het beste moment is om je te laten testen.

Waarom is open communicatie over SOA’s belangrijk?

Open communicatie over seksueel overdraagbare infecties is om verschillende redenen van cruciaal belang:

• Voorkomen van ernstige gezondheidsproblemen: Door open te zijn over de seksuele gezondheid kan ervoor worden gezorgd dat alle betrokkenen zich kunnen laten testen en indien nodig tijdig behandeld worden. Dit kan helpen om langdurige gevolgen zoals onvruchtbaarheid en chronische pijn te voorkomen en herinfecties te vermijden. Een herinfectie betekent dat iemand die al behandeld is opnieuw met dezelfde infectie wordt besmet. Als slechts één seksuele partner wordt behandeld en de ander niet op de hoogte is van een infectie, kan de behandelde persoon opnieuw besmet raken.
• Voorkomen van verdere verspreiding van de infectie: Open gesprekken met nieuwe seksuele partners, waarbij de SOA-status onduidelijk is, of bij een vermoeden van of bestaande infectie, zijn essentieel om de verspreiding van de infectie te voorkomen en de verspreiding in de samenleving te verminderen.
• Versterking van het bewustzijn over SOA’s: Openheid over seksueel overdraagbare infecties verhoogt het bewustzijn over de noodzaak van preventieve onderzoeken en beschermende maatregelen. Dit kan ook helpen om het stigma en de schaamte te verminderen, die ertoe kunnen leiden dat mensen aarzelen om over hun gezondheid te praten of zich te laten testen.
• Vertrouwen en verantwoordelijkheid: Eerlijke communicatie over seksueel overdraagbare infecties creëert vertrouwen en kan de relatie versterken. Alle betrokkenen dragen verantwoordelijkheid, niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de gezondheid van hun seksuele partners. Zorg goed voor elkaar, zodat je van je seksuele activiteiten met plezier en veiligheid kunt genieten.

Deze redenen benadrukken hoe belangrijk het is om eerlijk over seksueel overdraagbare infecties te spreken, om je eigen gezondheid en die van je partner te beschermen (SOAIDS, 2023).

Hoe bereid je je voor om te zeggen dat je een SOA hebt?

Het is begrijpelijk dat het moeilijk kan zijn om over een seksueel overdraagbare infectie te praten, en om het gesprek zo soepel mogelijk te laten verlopen, is een goede voorbereiding essentieel. Een eerste belangrijke stap kan zijn om je bewust te worden van de redenen waarom eerlijke communicatie moeilijk is, zodat je je beter kunt voorbereiden. Waarom aarzel je om met je partner te praten? Voor veel mensen is het moeilijk om over seksueel overdraagbare infecties te praten omdat:

• Negatieve maatschappelijke veroordelingen ermee verbonden zijn.
• Gevoelens van schaamte en/of schuld ontstaan.
• Er zorgen zijn over hoe de partner op het nieuws zal reageren.
• Gebrekkige kennis over overdracht en behandelingen kan de zorgen vergroten om het aan je partner te vertellen.
• Een bepaald niveau van emotionele openheid is vereist, wat ongemakkelijk of beangstigend kan aanvoelen.
• Er is bezorgdheid om veroordeeld te worden voor eerder seksueel gedrag, wat open communicatie bemoeilijkt.

In de onderstaande afbeelding worden zes belangrijke stappen genoemd die kunnen helpen bij open communicatie over een SOA en die veel van de redenen waarom men dit schuwt, aanpakken (Pfeiffer, 2017; Cleveland Clinic, 2023).

Bron: eigen weergave geïnspireerd op Cleveland Clinic, 2021

1 – Laat je testen.

De eerste stap is om je veilig te laten testen, ofwel met een thuistest of bij een arts. Weet je niet zeker welke SOA je zou kunnen hebben en welke test je moet doen? De Homed-IQ SOA-Testwijzer helpt je de juiste test te kiezen. Regelmatige tests zijn vooral belangrijk als je nieuwe of meerdere seksuele partners hebt of onbeschermde geslachtsgemeenschap hebt gehad.

2 – Informeer jezelf over seksueel overdraagbare infecties.

Kennis over seksueel overdraagbare infecties is een van de belangrijkste basisvoorwaarden voor preventie en een oplossingsgerichte omgang met infecties. Uit onderzoek blijkt dat goed geïnformeerde mensen minder vaak onbeschermde seks hebben en eerder beschermende maatregelen zoals condooms gebruiken. Ze hebben ook meer zelfvertrouwen in het nemen van beslissingen met betrekking tot seksueel overdraagbare infecties (CDC, 2023). Het is essentieel dat deze kennis medisch correct en wetenschappelijk onderbouwd is. Informeer jezelf over:

• De betreffende infectie
• De overdrachtswegen
• Symptomen en mogelijke gevolgen
• De beschikbare behandelingsmogelijkheden

Als je onzeker bent, aarzel dan niet om adviescentra te bezoeken voor verdere ondersteuning en informatie. Deze informatie helpt je om je voor te bereiden op mogelijke vragen van je partner en om de situatie veilig en rustig aan te pakken (CDC, 2023). Op onze website vind je onder de blogcategorie SOA uitgebreide informatie over seksueel overdraagbare infecties.

3 – Het gesprek initiëren.

Wie moet ik op de hoogte stellen?

Als je positief bent getest op een SOA, moet je alle huidige en recente seksuele partners (bij voorkeur van de afgelopen zes maanden) informeren, zodat zij zich ook kunnen laten testen.

Hoe moet ik het onderwerp aansnijden?

Ein persönliches Gespräch hat den Vorteil, dass es zu einem besseren Verständnis beiträgt und eine Een persoonlijk gesprek heeft als voordeel dat het bijdraagt aan een beter begrip en onmiddellijke opheldering en vragen mogelijk maakt. Afhankelijk van de relatie kan het echter zijn dat een persoonlijk gesprek niet direct mogelijk is of dat het prettiger is om de anonimiteit te bewaren. In dergelijke gevallen kunnen telefoongesprekken of partnerwaarschuwingsdiensten, zoals aangeboden door gezondheidsinstanties of platforms zoals WIR-Ruhr of partnerwaarschuwing.nl, nuttig zijn (NICE, 2022).

Wanneer en waar moet ik het gesprek voeren?

Kies een privé en comfortabele omgeving waarin je rustig en ongestoord kunt praten. Neem de tijd en zorg ervoor dat je partner niet al gestrest is voordat het gesprek plaatsvindt. Het juiste moment en de juiste plek kunnen bijdragen aan een aangenamer gesprek.

4 – Het gesprek voeren.

Wanneer het tijd is om het gesprek te voeren, is het belangrijk om vooraf goed geïnformeerd te zijn. Begin het gesprek met duidelijke en directe woorden en zeg dat je over seksuele gezondheid moet praten. Leg je partner uit wat de SOA is, hoe deze wordt overgedragen en welke behandelingsmogelijkheden er zijn. Wees voorbereid om vragen te beantwoorden of je partner naar betrouwbare informatiebronnen te verwijzen. Op deze manier toon je aan dat je verantwoordelijkheid neemt en om het welzijn van jullie beiden geeft.

5 – Voorbereid zijn op emotionele reacties.

Een veelgestelde vraag in dit verband is: “Wat gebeurt er als mijn partner negatief reageert nadat ik een SOA heb genoemd?” Dat is een terechte zorg, want het is normaal dat mensen verward, angstig of boos worden wanneer ze onverwachte berichten ontvangen. Probeer rustig te blijven en niet in de verdediging te schieten. Als iedereen opgewonden raakt, wordt het moeilijk om de situatie te verduidelijken. Geef je partner de ruimte en tijd om de informatie te verwerken. Als je partner rustig en begripvol reageert, gebruik dan de gelegenheid om over het seksuele verleden te praten. Misschien ontdek je dat je partner in het verleden ook een seksueel overdraagbare infectie heeft gehad (Cleveland Clinic, 2021).

Opmerking: Vooral in hechte relaties kan een positieve test tot discussies over trouw leiden. Dit is een belastend onderwerp voor een relatie. Het is belangrijk te weten dat een positieve test niet noodzakelijkerwijs een teken van ontrouw hoeft te zijn, omdat een infectie al voor het begin van de relatie kan hebben plaatsgevonden, zonder dat er symptomen zijn opgetreden. Informatie en open communicatie kunnen helpen misverstanden te vermijden en vertrouwen op te bouwen.

6 – Gezamenlijke stappen plannen.

Nadat je het gesprek hebt gevoerd, is het belangrijk om samen de volgende stappen te plannen, die de volgende aspecten moeten omvatten:

1. Laat je samen testen: Maak een afspraak voor een SOA-test bij de dokter of gebruik betrouwbare thuistests zoals die van Homed-IQ.
2. Bespreek behandelingsopties: Laat je bij een positief testresultaat door een arts adviseren over mogelijke behandelingen.
3. Voer preventiemaatregelen uit: Houd je aan preventiemaatregelen om verdere infecties te voorkomen. Deze omvatten:
   • Regelmatige tests
   • Het gebruik van beschermende maatregelen zoals condooms
   • Open communicatie
   • Indien mogelijk, het beperken van het aantal seksuele partners
   • Laat je vaccineren, bijvoorbeeld tegen HPV of hepatitis B
   • Verminder risicogedrag zoals het gebruik van drugs en alcohol, omdat deze het risico op onbeschermde seks kunnen verhogen
   • Informeer jezelf uitgebreid over SOA’s

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Samenvatting

Seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) zijn ziekten die worden veroorzaakt door bacteriën, virussen of parasieten en die worden overgedragen via seksueel contact, waaronder infecties zoals gonorroe, syfilis en chlamydia. Gezien het stijgende aantal gevallen in Europa is open communicatie van cruciaal belang om de verspreiding van seksueel overdraagbare infecties te voorkomen en zowel je eigen gezondheid als die van je partners te beschermen. Communicatie over een SOA kan uitdagend zijn, maar is belangrijk om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen en de overdracht van infecties te stoppen. Om het gesprek te vergemakkelijken, kunnen zes stappen helpen: je veilig laten testen, jezelf informeren over seksueel overdraagbare infecties, het gesprek initiëren, het gesprek voeren, voorbereid zijn op emotionele reacties en samen stappen plannen voor gezondheidszorg.

Bronnen

All STIs in the Netherlands. (2023, October 17). Soa Aids Nederland. Retrieved August 4, 2024, from https://www.soaaids.nl/en/all-stis

Chlamydia trachomatis – Symptoms and causes. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved August 4, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chlamydia/symptoms-causes/syc-20355349

Kissinger, P. (2020, September 9). Sex education and STI fatalism, testing and infection among young African American men who have sex with women. NCBI. Retrieved August 5, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8411927/

Morris, S. R. (n.d.). Overview of Sexually Transmitted Infections (STIs) – Overview of Sexually Transmitted Infections (STIs) – MSD Manual Consumer Version. MSD Manuals. Retrieved August 4, 2024, from https://www.msdmanuals.com/home/infections/sexually-transmitted-infections-stis/overview-of-sexually-transmitted-infections-stis

Partner notification methods to prevent or reduce STIs. (n.d.). NCBI. Retrieved August 5, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK589853/

Sexually Transmitted Infections (STIs): Sexually Transmitted Diseases (STDs). (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved August 5, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9138-sexually-transmitted-diseases–infections-stds–stis

STI cases on the rise across Europe. (2024, March 7). European Centre for Disease Prevention and Control. Retrieved August 4, 2024, from https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/sti-cases-rise-across-europe

Telling Your Partner You Have an STI. (2021, July 21). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved August 5, 2024, from https://health.clevelandclinic.org/h-how-to-tell-your-partner-you-have-an-std

Telling Your Partner You Have an STI. (2021, July 21). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved August 5, 2024, from https://health.clevelandclinic.org/h-how-to-tell-your-partner-you-have-an-std

Torgovnik, J. (2024, May 21). Sexually transmitted infections (STIs). World Health Organization (WHO). Retrieved August 4, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sexually-transmitted-infections-%28stis%29

What Works In Schools: Sexual Health Education | DASH. (n.d.). CDC. Retrieved August 5, 2024, from https://www.cdc.gov/healthyyouth/whatworks/what-works-sexual-health-education.htmWillingness to disclose STI status to sex partners among college-age men in the United States. (n.d.). NCBI. Retrieved August 5, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4748392/