Diabetes mellitus is een wijdverspreide chronische stofwisselingsziekte die wereldwijd miljoenen mensen treft. Het beheersen van de bloedsuikerspiegel is van cruciaal belang, niet alleen om diabetes type 2 te voorkomen of ernstige gezondheidscomplicaties te vermijden, maar ook om de levenskwaliteit te verbeteren. Een goed doordachte en gezonde levensstijl met een regelmatig dagritme kan helpen om de bloedsuikerspiegel binnen een acceptabel bereik te houden. Dit artikel biedt nuttige informatie en praktische tips over hoe voeding, lichamelijke activiteit, medicatie-inname, stressbeheer en dagelijkse routines de bloedsuikerspiegel kunnen beïnvloeden.

Een belangrijk onderdeel van levensstijlmanagement is de regelmatige controle van je eigen gezondheid.Homed-IQ biedt diverse mogelijkheden om je gezondheid eenvoudig vanuit huis te monitoren met behulp van thuistests. Zo kun je bijvoorbeeld met de bloedsuikertests je bloedsuiker eenvoudig thuis meten en je gezondheid zelf in de hand nemen. De tests leveren snelle en betrouwbare resultaten die je helpen om je levensstijl optimaal aan te passen en ziekten zoals diabetes vroegtijdig te herkennen.

Inhoudsopgave

• Wat is diabetes?
• Factoren die de levensstijl en het diabetesmanagement beïnvloeden
• 1. Voeding
• 2. Lichamelijke activiteit
• 3. Medikamentenbeheer
• 4. Stressmanagement
• 5. Dagelijkse routine en routines
• Samenvatting

Wat is diabetes?

Diabetes mellitus is een stofwisselingsziekte waarbij het lichaam moeite heeft om de bloedsuikerspiegel te reguleren. De volgende subgroepen zijn van bijzonder belang:

• Bij type 1 diabetes, een auto-immuunziekte, valt het immuunsysteem de insulineproducerende bètacellen in de alvleesklier aan en vernietigt deze. Hierdoor kan het lichaam niet meer voldoende insuline produceren, wat leidt tot een absoluut insulinetekort (CDC, 2024).
• Type 2 diabetes, de meest voorkomende vorm van diabetes (90% van de mensen met diabetes), treedt meestal op volwassen leeftijd op (Bundesministerium für Gesundheit, 2024). Hierbij wordt wel insuline geproduceerd, maar de lichaamscellen kunnen hier niet meer voldoende op reageren (insulineresistentie) (CDC, 2024).
• Bij prediabetes is de bloedsuikerspiegel verhoogd, maar nog niet zo hoog dat het als type 2 diabetes kan worden geclassificeerd. Prediabetes is vaak een voorloper van type 2 diabetes (MedlinePlus, 2021).
• Een verstoring van de insulinegevoeligheid kan vaak tijdelijk optreden, bijvoorbeeld tijdens een zwangerschap, en wordt dan zwangerschapsdiabetes genoemd (Cleveland Clinic, 2022).

Omdat insuline een hormoon is dat nodig is om glucose in de cellen op te nemen en om te zetten in energie, beïnvloeden deze vormen van diabetes de bloedsuikerspiegel. Dit kan leiden tot kortdurende symptomen (zoals gewichtsverlies of verhoogde dorst) en langdurige complicaties (zoals beroerte of zichtproblemen) voor het lichaam.

Factoren die de levensstijl en het diabetesmanagement beïnvloeden

Hieronder worden enkele van de vele factoren besproken die de levensstijl en het omgaan met diabetes beïnvloeden. Elke factor wordt ingeleid met een uitleg over het belang ervan voor diabetes, gevolgd door aanbevelingen en tips die je kunnen helpen om je bloedsuiker beter te beheersen en gezonder te leven.

Bron: Mayo Clinic, 2024

1. Voeding

Het belang van voeding bij diabetesmanagement

Een evenwichtige en gezonde voeding is van groot belang voor mensen met diabetes, omdat deze invloed heeft op de bloedsuikerspiegel. Niet alleen de keuze van voedingsmiddelen is belangrijk, maar ook hun effect op de bloedsuikerspiegel. Zo kunnen niet alleen langdurige complicaties worden vermeden, maar ook bijvoorbeeld bloedsuikerpieken die het diabetesmanagement bemoeilijken. Hulpmiddelen zijn bijvoorbeeld de glycemische index (GI) en de glycemische last (GL). Deze geven inzicht in het effect van koolhydraten op de bloedsuikerspiegel bij koolhydraatrijke voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen met een lage GI zorgen voor een langzamere en stabielere stijging van de bloedsuikerspiegel dan die met een hoge GI; de glycemische last houdt ook rekening met de koolhydraatdichtheid en is daardoor een nauwkeurigere indicator voor de daadwerkelijke bloedsuikerreactie (Harvard Medical School, 2023).

Aanbevolen voedingsmiddelen

Bij het kiezen van voedingsmiddelen moeten diabetici goed opletten. Suiker kan namelijk ook aanwezig zijn in voedingsmiddelen waar je het niet meteen verwacht, zoals bijvoorbeeld in ketchup, gezoete sappen of muesli. Enkele van de belangrijkste voedingsmiddelen voor een evenwichtige voeding bij diabetici zijn:

1. Vollkorngranen: Volkorenproducten zoals bruine rijst, volkorenbrood, volkorenpasta, quinoa of gierst zijn belangrijk voor diabetici omdat de vezels het spijsverteringsproces vertragen. De langzamere opname van voedingsstoffen helpt om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden.
2. Groenten: Groene bladgroenten zoals spinazie, broccoli, boerenkool of snijbiet zijn vanwege hun hoge gehalte aan antioxidanten en vezels voordelig voor diabetici.
3. Fruit en bessen: Citrusvruchten zoals grapefruits, sinaasappels, citroenen of bessen zoals bosbessen, bramen, aardbeien bevatten antioxidanten, vezels, vitamines en mineralen die anti-diabetische effecten hebben.
4. Vis: Zalm, sardines of witte tonijn bevatten belangrijke omega-3-vetzuren die de bloedsuiker- en bloedlipideniveaus verbeteren bij diabetici.
5. Noten en zaden: Chiazaad met een hoog gehalte aan antioxidanten, omega-3-vetzuren, eiwitten en vezels of walnoten met een hoog gehalte aan omega-3-vetzuren zijn gunstig voor diabetici.

Bron: Sissons, B. 2024

Frequentie en omvang van de maaltijden

Bij diabetes is het belangrijk om de maaltijden gelijkmatig over de dag te verdelen en regelmatig te eten, wat bijdraagt aan een goede bloedsuikerregulatie. Dit zorgt onder andere voor een stabiele energievoorziening, ondersteunt gewichtsbeheersing en helpt bij het vermijden van langetermijncomplicaties (Mayo Clinic, 2024).

Bij het plannen van evenwichtige maaltijden is het belangrijk om te weten wat en hoeveel je moet eten. Een veelgebruikte methode voor maaltijdplanning is de bordmethode: een bord (23 cm) wordt voor de helft gevuld met niet-zetmeelrijke groenten, voor een kwart met een portie mager eiwit en voor een kwart met gezonde koolhydraten. Je kunt ook maatbekers of een weegschaal gebruiken om ervoor te zorgen dat je de juiste portiegrootte hebt (Mayo Clinic, 2024).

Een evenwichtige verhouding tussen maaltijden en medicatie is ook belangrijk, vooral voor mensen die diabetesmedicatie gebruiken. Te weinig voedsel in verhouding tot de diabetesmedicatie kan leiden tot gevaarlijke hypoglykemie (onderzuckerung), te veel voedsel kan leiden tot hyperglykemie (überzuckerung) (Mayo Clinic, 2024).

Alcohol en roken

Alcohol en roken kunnen een negatieve invloed hebben op het lichaam en moeten daarom met voorzichtigheid worden genoten. Alcohol, dat rijk is aan suiker en koolhydraten, kan bijvoorbeeld leiden tot onvoorspelbare schommelingen in de bloedsuikerspiegel en gevaarlijke hyper- en hypoglykemieën. Roken verhoogt onder andere het risico op hart- en vaatziekten en circulatiestoornissen. Dit risico is al verhoogd bij diabetici, vooral wanneer de ziekte niet goed onder controle is, omdat een chronisch verhoogde bloedsuikerspiegel de bloedvaten beschadigt. Matige alcoholconsumptie en stoppen met roken worden niet alleen aanbevolen voor gezonde mensen, maar ook voor diabetici om complicaties te voorkomen en de algehele gezondheid te bevorderen (Mayo Clinic, 2024).

2. Lichamelijke activiteit

Voordelen van lichamelijke activiteit

Regelmatige lichamelijke activiteit biedt tal van voordelen voor gezonde mensen om prediabetes en type 2 diabetes te voorkomen, evenals voor mensen met diabetes. Beweging is vooral belangrijk bij type 2 diabetes, omdat fysieke activiteit een belangrijke rol speelt bij het voorkomen van dit type diabetes. Lichamelijke activiteit draagt bij aan het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel door de opname van glucose in de cellen te bevorderen en daarmee de insulinegevoeligheid te verbeteren. Bovendien ondersteunt lichamelijke activiteit het gewichtsbeheer door het verhogen van het calorieverbruik en vetverbranding, wat het risico op diabetescomplicaties (zoals hart- en vaatziekten, zenuw-, oog- en nierschade) vermindert. Ten slotte heeft lichamelijke activiteit een positieve invloed op stressvermindering en verbetert het de psychische gezondheid, wat de regulatie van de bloedsuikerspiegel nog verder ondersteunt (Kirwan JP et al,, 2017).

Je kunt voldoende beweging in je dagelijks leven integreren door regelmatig actief te zijn. Ook kun je sportprogramma’s volgen die individuele bewegingsdoelen respecteren en zijn afgestemd op jouw behoeften en vaardigheden. Als je diabetes hebt, denk eraan om je bloedsuiker voor, tijdens en na het sporten te meten en een trainingsprogramma te volgen dat op jou is afgestemd, om gezondheidscomplicaties zoals hypoglykemie te voorkomen.

Aanbevelingen voor lichamelijke activiteit

Bron: CDC, 2024

3. Medikamentenbeheer

Belang van het beheer van medicijnen

Die juiste inname van je voorgeschreven medicijnen, inclusief insuline of andere medicijnen die relevant zijn voor diabetes, is van cruciaal belang om je toestand (en je bloedsuikerspiegel) beter te controleren, het risico op complicaties en bijkomende ziekten te minimaliseren en zo je levenskwaliteit te verbeteren.

Bespreek dit met je arts, houd je aan je individueel vastgestelde innameplan en let op mogelijke interacties bij het innemen van andere medicijnen. Plan regelmatige medische controles om de effectiviteit van de medicijnen te controleren en indien nodig aanpassingen te maken (CDC, 2024)

Ze vraagt zich af hoe het met uw gezondheid gesteld is? Met de bloedglucosetests van Homed-IQ kunt u gemakkelijk vanuit huis uw bloedsuikerspiegel controleren en mogelijke risico’s op prediabetes of diabetes opsporen. Daarnaast biedt Homed-IQ een uitgebreide preventieve gezondheidstest die verschillende biomarkers meet om aandacht te vestigen op mogelijk onontdekte symptomen. Voor degenen die hun weg naar een gezondere levensstijl willen ondersteunen, biedt onze gewichtsbeheersing bloedtest een eenvoudige manier om gezondheidsindicatoren te controleren en vooruitgang richting een gezond gewicht te volgen.

4. Stressmanagement

Invloed van stress op de bloedsuikerspiegel

Stress kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals werkgerelateerde druk, interpersoonlijke conflicten, onverwachte levensgebeurtenissen of stressgerelateerde gedragingen zoals emotioneel eten. Deze stressoren kunnen acuut of chronisch zijn en het lichaam kan leiden tot een reeks fysiologische reacties.

Voor mensen met diabetes kan stress bijzonder problematisch zijn, omdat het direct invloed kan hebben op de bloedsuikerspiegel. Onder stress produceert het lichaam hormonen zoals adrenaline en cortisol, die de bloedsuikerspiegel verhogen door glucose vrij te maken uit de energieopslagplaatsen van het lichaam. Dit kan leiden tot een stijging van de bloedsuikerspiegel, wat vooral problematisch is voor mensen met insulineresistentie of onvoldoende insulineproductie (Cleveland Clinic, 2021).

Het is belangrijk om de oorzaken van stress te herkennen en effectieve copingstrategieën te ontwikkelen die persoonlijke stress minimaliseren. Dit heeft zowel op korte als lange termijn effecten op het risico om diabetes te ontwikkelen, het ontwikkelen van bestaande diabetes, en het ervaren van gerelateerde complicaties.

Technieken voor stressbeheersing

Er zijn verschillende technieken die kunnen helpen om stress te beheersen en de bloedsuikerspiegel te stabiliseren:

• Ontspanningstechnieken: Regelmatige meditatie en diepe, langzame ademhaling kunnen helpen om de geest te kalmeren en de ontspanningsreactie van het lichaam te bevorderen.
• Lichamelijke activiteit: Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om stress te verminderen en de stemming te verbeteren. Activiteiten zoals yoga, tai chi en wandelingen in de natuur zijn bijzonder effectief.
• Sociale ondersteuning: Een sterk sociaal netwerk kan helpen om met stress om te gaan. Praat met vrienden en familie over je zorgen en zoek ondersteuning wanneer je die nodig hebt.
• Tijdmanagement: Goed tijdbeheer kan helpen om overbelasting te vermijden en stress te verminderen. Plan je taken en stel prioriteiten om een evenwichtig leven te garanderen.

Bronnen: Toussaint et al., 2021; Heinrichs et al., 2003

Slaap en het belang ervan voor de bloedsuikerspiegel

Voldoende en kwalitatief hoogwaardige slaap is niet alleen belangrijk voor het geheugen, het immuunsysteem en hormonale processen, maar speelt ook een cruciale rol bij de bloedsuikerspiegel. Dit is niet alleen belangrijk voor gezonde mensen, maar vooral ook voor mensen met diabetes.

Dit speelt het eerder genoemde stresshormoon cortisol een cruciale rol. Onvoldoende slaap kan leiden tot een verhoging van dit hormoon, wat op zijn beurt kan leiden tot een stijging van de bloedsuikerspiegel. Bovendien kan een gebrek aan slaap leiden tot verhoogde insulineresistentie, waardoor de controle over de bloedsuikerspiegel kan verslechteren (Hirotsu, C. et al., 2015; Cureus, 2022).

Een regelmatige slaapcyclus en voldoende slaapkwaliteit zijn daarom essentieel voor mensen met diabetes om een betere regulatie van de glucose te ondersteunen en het risico op schommelingen in de bloedsuikerspiegel te verminderen.

5. Dagelijkse routine en routines

Het belang van een gestructureerde dagelijkse routine

Die interne klok (circadiaans ritme) is een 24-uursritme dat vele fysiologische processen reguleert, waaronder de slaap-waakcyclus, hormoonproductie, lichaamstemperatuur en metabolisme. Een goed functionerend ritme bevordert de gezondheid en het algemene welzijn. Omdat dit ritme onder andere beïnvloed wordt door externe factoren zoals licht/donker, gedragspatronen, eetgewoonten, lichamelijke activiteit en slaap, is een gestructureerd dagritme essentieel. Dit kan helpen het risico op diabetes te verlagen (Meyhöfer, S. et al., 2019).

Tips voor een effectieve dagelijkse routine

• Regelmatige maaltijden: Eet op vaste tijden om grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel te vermijden.
• Lichamelijke activiteit: Plan dagelijkse beweging om de gevoeligheid voor insuline te verbeteren.
• Medicatiegebruik: Neem uw medicijnen regelmatig en op vastgestelde tijden in.
• Slaap: Zorg voor voldoende slaap, aangezien een gebrek aan slaap de bloedsuikerspiegel negatief kan beïnvloeden.
• Bloedsuikermeting: Controleer regelmatig uw bloedsuikerspiegel om trends te herkennen en aanpassingen te maken.
• Aanpassing van de dagelijkse routine bij speciale gebeurtenissen: Probeer u zo goed mogelijk voor te bereiden op speciale gebeurtenissen zoals reizen of noodgevallen (bijvoorbeeld ziekte). Ook regelmatige bezoeken aan de arts moeten zorgvuldig worden gepland.

Samenvatting

Een effectief management van diabetes vereist een alomvattende aanpak die voeding, lichaamsbeweging, medicatiemanagement, stressbeheersing en een gestructureerde dagindeling omvat. Deze maatregelen zijn niet alleen cruciaal voor het reguleren van de bloedsuikerspiegel, maar ook voor het verminderen van het risico op complicaties. Door aanpassingen in de levensstijl kunnen zowel gezonde mensen als mensen met diabetes iets doen voor hun gezondheid.

Bronnen

Bundesministerium für Gesundheit. (2024). Diabetes mellitus Typ 1 und Typ 2. Diabetes mellitus Typ 1 und Typ 2. Retrieved June 12, 2024, from https://www.bundesgesundheitsministerium.de/themen/praevention/gesundheitsgefahren/diabetes#:~:text=In%20Deutschland%20ist%20bei%20circa,Typ%2D2%2DDiabetes%20erkrankt.

Centers for Disease and Control and Prevention. (2024, May 15). Get Active | Diabetes. CDC. Retrieved June 8, 2024, from https://www.cdc.gov/diabetes/living-with/physical-activity.html

Centers for Disease Control and Prevention. About Type 1 Diabetes | Diabetes. (2024). CDC.. Retrieved June 4, 2024, from https://www.cdc.gov/diabetes/about/about-type-1-diabetes.html

Centers for Disease Control and Prevention. About Type 2 Diabetes | Diabetes. (2024, May 15). CDC. Retrieved June 4, 2024, from https://www.cdc.gov/diabetes/about/about-type-2-diabetes.html

Cleveland Clinic. (2021). Cortisol: What It Is, Function, Symptoms & Levels. Cleveland Clinic. Retrieved June 8, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/22187-cortisol

Cleveland Clinic. (2022). Gestational Diabetes: Causes, Diagnosis & Treatments. Cleveland Clinic. Retrieved June 12, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9012-gestational-diabetes

Cureus (2022). Does Insufficient Sleep Increase the Risk of Developing Insulin Resistance: A Systematic Review. Retrieved June 4, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9036496/

Harvard Medical School. (2023, August 2). The lowdown on glycemic index and glycemic load. Harvard Health. Retrieved June 7, 2024, from https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/the-lowdown-on-glycemic-index-and-glycemic-load

Heinrichs, M., et al. (2003). Social support and oxytocin interact to suppress cortisol and subjective responses to psychosocial stress. Retrieved June 4, 2024, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14675803/

Hirotsu, C., Tufik, S., Levy Andersen, M. (2015). Interactions between sleep, stress, and metabolism: From physiological to pathological conditions. Retrieved June 4, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4688585/

Kirwan JP, Sacks J, Nieuwoudt S. (2017). The essential role of exercise in the management of type 2 diabetes. Retrieved June 4, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5846677/

Mayo Clinic. (2024, January 6). Diabetes management: How lifestyle, daily routine affect blood sugar. Mayo Clinic. Retrieved June 7, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/in-depth/diabetes-management/art-20047963

Meyhöfer, S., Wilms, B., Oster, H. et al. (2019). Bedeutung des zirkadianen Schlafrhythmus für den Energiestoffwechsel. Retrieved June 4, 2024, from https://link.springer.com/article/10.1007/s00108-018-0543-x#citeas

National Library of Medicine, MedlinePlus. (2021, May 5). Prediabetes | Hyperglycemia. MedlinePlus. Retrieved June 12, 2024, from https://medlineplus.gov/prediabetes.html

Toussaint L, Nguyen QA, Roettger C, Dixon K, Offenbächer M, Kohls N, Hirsch J, Sirois F. (2021). Effectiveness of Progressive Muscle Relaxation, Deep Breathing, and Guided Imagery in Promoting Psychological and Physiological States of Relaxation. Retrieved June 4, 2024, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34306146/Sissons, B. (n.d.). Diabetic diet: Best foods to eat and avoid with diabetes. Medical News Today. Retrieved June 7, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/324416#chia-seeds