Betaalde seks en seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s): Wat je moet weten

Betaalde seks is een onderwerp waar vaak een taboe op rust, maar dat veel mensen raakt en door velen wordt uitgeoefend. Het kan plaatsvinden in bordelen, escortservices, privéwoningen, massagepraktijken of in het kader van straatprostitutie. Tegelijkertijd vormen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) een serieuze bedreiging voor de gezondheid. Maar welke risico’s zijn er, en hoe kun je jezelf effectief beschermen? In deze blog ontdek je hoe groot het risico is om een SOA op te lopen bij betaalde seks, welke maatregelen je kunnen beschermen tegen een infectie, en wanneer regelmatige tests belangrijk zijn.

Inhoudsopgave

• Wat is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA)?
• Betaalde seks: Hoe groot is het risico om een SOA op te lopen?
• Hoe kan ik me bij betaalde seks beschermen tegen SOA’s?
• Zijn condooms voldoende om SOA’s te voorkomen bij betaalde seks?
• Hoe vaak moet ik me laten testen op SOA’s als ik betaalde seks heb?
• Samenvatting

Wat is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA)?

Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) zijn infecties die voornamelijk worden overgedragen via seksueel contact. Deze infecties worden veroorzaakt door bacteriën (zoals chlamydia, gonorroe, syfilis), virussen (zoals HPV, herpes simplex, HIV en hepatitis B) of parasieten (zoals trichomoniasis). Hoewel SOA’s vaak de geslachtsorganen aantasten, kunnen ze ook andere delen van het lichaam beïnvloeden, zoals de mond, keel of endeldarm. Iedereen die onbeschermd seksueel contact heeft, kan een SOA oplopen – ongeacht leeftijd, geslacht, seksuele geaardheid of beroep. De mythe dat alleen sekswerkers SOA’s oplopen, is onjuist en stigmatiserend (WHO, 2024).

Hoe worden SOA’s overgedragen?

SOA’s worden meestal overgedragen door direct contact met lichaamsvloeistoffen of geïnfecteerde huidgebieden van een andere persoon. Kennis van de overdrachtsroutes helpt niet alleen om jezelf, maar ook je seksuele partners te beschermen en passende maatregelen te nemen. De belangrijkste overdrachtsroutes zijn:

• Seksueel contact: Omvat alle vormen van seks (vaginaal, anaal, oraal) waarbij ziekteverwekkers kunnen worden overgedragen.
• Directe huid-op-huidcontact: Sommige SOA’s worden overgedragen door huidcontact, zelfs zonder penetratieve seks.
• Lichaamsvloeistoffen: Dit omvat overdracht via geïnfecteerde lichaamsvloeistoffen zoals sperma, vaginale afscheiding, bloed en in sommige gevallen speeksel.
• Bloed: Overdracht via bloed, bijvoorbeeld door het delen van geïnfecteerde naalden of (zelden, en alleen bij slechte hygiënestandaarden) via bloedtransfusies.
• Moeder-kind-overdracht: SOA’s kunnen worden overgedragen tijdens de zwangerschap, bevalling of borstvoeding.

Bron: Msdmanuals, 2023

Meer informatie over overdrachtsroutes, zoals orale overdracht, zoenen, vingeren, rimming en lichaamsmassages, of over manieren waarop SOA’s niet worden overgedragen, vind je op onze website in de blogcategorie “Geslachtsziekten“.

Betaalde seks: Hoe groot is het risico om een SOA op te lopen?

Het risico om bij betaalde seks een SOA op te lopen, hangt af van verschillende omstandigheden en gedragingen. Factoren zoals onregelmatige tests, onbeschermde seks, een gebrek aan toegang tot gezondheidszorg of onvoldoende kennis van veilige sekspraktijken aan de kant van sekswerkers kunnen dit risico vergroten.

In de onderstaande tabel vind je een overzicht van factoren die het risico vergroten of verkleinen, met de nadruk op aspecten die door het gedrag en de voorzorgsmaatregelen van de persoon die betaalde seks afneemt, kunnen worden beïnvloed:

BELANGRIJK: SOA-tests zijn essentieel omdat veel SOA’s symptoomloos verlopen en onopgemerkt kunnen worden overgedragen. Regelmatige tests helpen om infecties vroegtijdig op te sporen en te behandelen, beschermen je gezondheid en voorkomen de verdere verspreiding van infecties – vooral bij vaak wisselende seksuele contacten.

Hoe kan ik me bij betaalde seks beschermen tegen SOA’s?

De vorige tabel met risico- en beschermingsfactoren laat zien welke maatregelen essentieel zijn om jezelf effectief te beschermen tegen SOA’s. Het kan nuttig zijn om gebruik te maken van professionele diensten die aandacht besteden aan gezondheidszorg en preventie. Toch blijft je eigen verantwoordelijkheid de belangrijkste beschermingsmaatregel. Drie hoofdpunten verdienen hierbij extra aandacht:

1. Consistente veilige sekspraktijken: Gebruik altijd condooms en beflapjes om direct contact met lichaamsvloeistoffen en slijmvliezen te vermijden.
2. Regelmatige tests en medische controle: Laat je regelmatig testen op SOA’s om infecties vroegtijdig op te sporen en verdere overdracht te voorkomen.
3. Educatie en open communicatie: Zorg dat je goed op de hoogte bent van overdrachtsroutes en bespreek openlijk met je partners welke maatregelen en voorzorgsmaatregelen worden genomen.

Bron: NHS, 2025

Zijn condooms voldoende om SOA’s te voorkomen bij betaalde seks?

Condooms bieden een hoog, maar geen volledig, beschermingsniveau tegen SOA’s bij betaalde seks. Ze voorkomen de overdracht van veel infecties, zoals HIV, chlamydia en gonorroe, door contact met lichaamsvloeistoffen te vermijden. Ze zijn echter minder effectief tegen SOA’s die via huid-op-huidcontact worden overgedragen, zoals herpes, HPV of syfilis.

Om de bescherming te maximaliseren, is het belangrijk dat condooms altijd correct worden gebruikt. Aanvullende maatregelen, zoals het gebruik van beflapjes, regelmatige SOA-tests en vaccinaties tegen HPV en hepatitis B, vergroten de bescherming. Als je symptomen bij jezelf of je partner opmerkt, vermijd dan seksuele activiteit en raadpleeg een arts (CDC, 2024).

Hoe vaak moet ik me laten testen op SOA’s als ik betaalde seks heb?

Wanneer je betaalde seks hebt, is het ideaal om je te laten testen op een breed scala aan SOA’s, aangezien veel infecties asymptomatisch verlopen. Houd rekening met de diagnostische vensterperiode – de tijd waarin een infectie aanwezig is maar nog niet door tests kan worden gedetecteerd, wat kan leiden tot fout-negatieve resultaten. Hoe vaak je je moet laten testen, hangt af van factoren zoals het aantal seksuele contacten en het gebruik van beschermingsmiddelen. De volgende richtlijnen kunnen als aanbeveling dienen:

• Elke 3 maanden:
  • Als je vaak wisselende seksuele partners hebt.
  • Als je tot een risicogroep behoort, zoals mensen die betaalde seks aanbieden of ontvangen, mannen die seks hebben met mannen (MSM), of mensen met reeds bekende SOA’s.
• Na elk risicocontact:
  • Bij onbeschermde seks.
  • Bij symptomen zoals ongebruikelijke afscheiding, branderigheid of pijn bij het plassen, buikpijn, huidveranderingen zoals roodheid, blaasjes of zweren.
• Minstens twee keer per jaar:
  • Zelfs als je altijd veilige sekspraktijken toepast, is regelmatige controle belangrijk, omdat sommige SOA’s via huidcontact worden overgedragen en vaak zonder symptomen verlopen.

Bron: CDC, 2024

Wil je je laten testen?

In Nederland kun je je laten testen op SOA’s bij de GGD’s (Gemeentelijke Gezondheidsdiensten), bij de huisarts of met thuistests. Thuistests hebben als voordeel dat je niet direct een arts hoeft te bezoeken, wat voor veel mensen een drempel kan verlagen. Homed-IQ biedt 100% discrete thuistests aan, waarmee je op een eenvoudige, privé en veilige manier een SOA-test kunt doen. Alle testresultaten worden geanalyseerd in ISO-gecertificeerde laboratoria die ook door klinieken en huisartsenpraktijken worden gebruikt.

Samenvatting

Betaalde seks is een maatschappelijk gevoelig onderwerp dat gezondheidsrisico’s met zich mee kan brengen, met name door seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s). Deze infecties worden vaak overgedragen via onbeschermd contact met lichaamsvloeistoffen of geïnfecteerde huidgebieden. Regelmatige tests en veilige sekspraktijken, zoals het consequent gebruik van condooms, zijn cruciaal om het risico te minimaliseren. SOA’s verlopen vaak zonder symptomen, waardoor vroege diagnose via testen essentieel is. Goed geïnformeerde voorzorgsmaatregelen beschermen niet alleen je eigen gezondheid, maar ook die van je partners.

Bronnen

Condom Use: An Overview | Condom Use. (2024, January 19). CDC. Retrieved January 7, 2025, from https://www.cdc.gov/condom-use/index.html

How to prevent STIs. (n.d.). NHS inform. Retrieved January 7, 2025, from https://www.nhsinform.scot/campaigns/how-to-prevent-stis/

Safer Sex Guidelines. (n.d.). Johns Hopkins Medicine. Retrieved January 7, 2025, from https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/safer-sex-guidelines

Sexually transmitted diseases (STDs) – Symptoms and causes. (2023, September 8). Mayo Clinic. Retrieved January 7, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sexually-transmitted-diseases-stds/symptoms-causes/syc-20351240

STI Screening Recommendations. (n.d.). CDC. Retrieved January 7, 2025, from https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/screening-recommendations.htm

Torgovnik, J. (2024, May 21). Sexually transmitted infections (STIs). World Health Organization (WHO). Retrieved January 7, 2025, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sexually-transmitted-infections-%28stis%29