Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
De overgang is een natuurlijke fase in het leven van elke vrouw – maar wanneer begint deze precies en waaraan kun je merken dat je lichaam verandert? Veel vrouwen ervaren de eerste symptomen, maar twijfelen of het echt de overgang is of dat er andere factoren meespelen. In dit artikel lees je welke tekenen wijzen op het begin van de overgang, hoe je veranderingen in je lichaam beter kunt begrijpen en welke mogelijkheden er zijn om je hormoonwaarden te testen. Zo krijg je meer duidelijkheid over je huidige levensfase en kun je bewuster omgaan met de veranderingen.
Inhoudsopgave
- Wat is de overgang en wanneer begint deze?
- Uitleg: De fasen van de overgang
- De eerste tekenen van de overgang
- Zijn onregelmatige menstruaties een teken van de overgang?
- Kan de overgang vroeg beginnen?
- Kun je testen of je in de overgang bent?
- Samenvatting
Wat is de overgang en wanneer begint deze?
De overgang (climacterium) is een natuurlijke fase in het leven van elke vrouw, waarin de hormoonhuishouding verandert en de vruchtbaarheid geleidelijk afneemt. In deze periode vermindert de aanmaak van de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron, wat verschillende lichamelijke en emotionele veranderingen met zich mee kan brengen.
Het begin van de overgang verschilt per persoon. Veel vrouwen merken de eerste veranderingen rond hun 45ste, terwijl anderen pas later symptomen ontwikkelen. De menopauze – het moment waarop een vrouw 12 maanden geen menstruatie meer heeft gehad – is een fase van de overgang en treedt gemiddeld rond de leeftijd van 50 jaar op. Genetische factoren, levensstijl en gezondheid kunnen echter beïnvloeden wanneer de overgang begint en hoe intens deze wordt ervaren (WHO, 2024).
Uitleg: De fasen van de overgang
Als je je afvraagt of je in de overgang bent, helpt het om de verschillende fasen van deze levensfase te kennen. De overgang verloopt niet abrupt, maar in meerdere stappen die zich over jaren uitstrekken. Afhankelijk van de fase waarin je je bevindt, kunnen de symptomen verschillen. Het volgende overzicht laat zien welke fasen er zijn, wanneer ze ongeveer beginnen en welke typische tekenen kunnen optreden. Zo kun je beter inschatten of jouw klachten met de overgang te maken hebben.
| Fase | Ongeveer vanaf welke leeftijd | Typische symptomen |
| Premenopauze | Vanaf ca. 35–40 jaar | – Hormonale schommelingen (zonder merkbare symptomen) – Lichte veranderingen in de menstruatiecyclus – Eerste tekenen van veranderingen aan huid en haar |
| Perimenopauze | Vanaf ca. 40–50 jaar | – Onregelmatige menstruatie – Opvliegers & nachtelijk zweten – Slaapproblemen & stemmingswisselingen |
| Menopauze | Gemiddeld rond 50 jaar | – Laatste menstruatie – Droge huid en slijmvliezen – Veranderingen in de stofwisseling (gewichtstoename, veranderde vetverdeling) |
| Postmenopauze | Vanaf ca. 50–55 jaar | – Afname van acute klachten – Verhoogd risico op osteoporose en hart- en vaatziekten – Mogelijke aanhoudende klachten zoals vaginale droogheid of gewrichtspijn |
Elke vrouw beleeft deze fasen op haar eigen manier. Als je veranderingen in je lichaam opmerkt, kan een blik op deze fasen helpen om in te schatten of je al in de overgang zit. Wil je meer weten over de symptomen in de verschillende fasen en wat kan helpen om klachten te verlichten? Lees dan onze blog: Overgangsklachten: symptomen voor en na de menopauze.
De eerste tekenen van de overgang
De eerste tekenen van de overgang treden meestal op in de perimenopauze, dus enkele jaren voor de laatste menstruatie. Deze symptomen worden veroorzaakt door toenemende hormonale schommelingen en de langzame daling van het oestrogeengehalte. De klachten verschillen per persoon – terwijl sommige vrouwen nauwelijks iets merken, ervaren anderen duidelijke symptomen.
- Onregelmatige menstruatie: Je cyclus kan korter of langer worden, je menstruatie kan heviger of juist lichter uitvallen. Sommige vrouwen krijgen tussentijdse bloedingen of een totaal onvoorspelbare menstruatie.
- Opvliegers en nachtelijk zweten: Plotselinge warmteaanvallen, vaak gepaard met hevig zweten, vooral ‘s nachts (ook wel “nachtelijk zweten” genoemd), zijn een van de meest voorkomende symptomen.
- Slaapproblemen: Veel vrouwen hebben moeite met inslapen of doorslapen. Dit kan samenhangen met nachtelijk zweten of hormonale veranderingen.
- Stemmingswisselingen: Prikkelbaarheid, nervositeit of een verhoogde emotionele gevoeligheid komen vaak voor. Sommige vrouwen melden ook depressieve gevoelens of angst.
- Concentratieproblemen en vergeetachtigheid: Hormonale veranderingen kunnen invloed hebben op het concentratievermogen, wat kan leiden tot moeite met focussen of af en toe vergeetachtigheid (“brain fog”).
- Droge huid en slijmvliezen: Oestrogeen speelt een rol bij de vochtbalans van het lichaam. Daarom kun je last krijgen van een droge huid, jeuk of vaginale droogheid, wat ongemak kan veroorzaken bij seks.
- Veranderingen in de stofwisseling: Veel vrouwen merken dat ze makkelijker aankomen, vooral rondom de buik, en dat de vetverdeling in het lichaam verandert.
Deze eerste symptomen kunnen al jaren voor de daadwerkelijke menopauze optreden en in intensiteit variëren (Mayo Clinic, 2024).
Zijn onregelmatige menstruaties een teken van de overgang?
Ja, onregelmatige menstruaties kunnen een teken van de overgang zijn. Vooral in de perimenopauze, de overgangsfase vóór de menopauze, verandert de menstruatiecyclus door hormonale schommelingen. Tijdens de perimenopauze wordt de cyclus steeds onregelmatiger:
- Veranderde cycluslengte – Je menstruatie kan vaker of juist minder vaak voorkomen (bijvoorbeeld na 21 of 40 dagen).
- Schommelende menstruatie-intensiteit – Je menstruatie kan extreem hevig of juist heel licht zijn.
- Uitblijvende menstruaties & tussentijdse bloedingen – Je kunt maandenlang geen menstruatie hebben, gevolgd door plotselinge bloedingen.
Bron: Harvard Health, 2022
Kan de overgang vroeg beginnen?
Ja, de overgang kan ook vroeg beginnen, dat wil zeggen vóór je 40e. Dit wordt vroege menopauze of primaire ovariële insufficiëntie (POI) genoemd. Ongeveer 1% van de vrouwen krijgt hiermee te maken, en het kan genetische, gezondheidsgerelateerde of externe oorzaken hebben (Yale Medicine, 2024).
Mogelijke oorzaken van een vroege menopauze
- Genetische aanleg – Als je moeder of grootmoeder vroeg in de overgang kwam, heb jij een verhoogd risico.
- Auto-immuunziekten – Aandoeningen zoals Hashimoto (chronische schildklierontsteking) of reumatoïde artritis kunnen de werking van de eierstokken beïnvloeden.
- Operaties of kankerbehandelingen – Een eierstokverwijdering of chemotherapie kan de overgang versnellen.
- Levensstijl & omgevingsfactoren – Roken, extreme stress of ondergewicht kunnen de hormoonproductie beïnvloeden.
Hoe herken je een vroege menopauze?
De symptomen lijken op die van de normale overgang, zoals onregelmatige of uitblijvende menstruaties, opvliegers, nachtelijk zweten, stemmingswisselingen en slaapproblemen.
Als je vermoedt dat je vroeg in de overgang komt, kan een hormoontest (bijvoorbeeld het FSH-gehalte) meer duidelijkheid geven. Een bezoek aan de huisarts is in dit geval extra belangrijk om gezondheidsrisico’s zoals osteoporose of hart- en vaatziekten vroegtijdig te signaleren.
Kun je testen of je in de overgang bent?
Ja, er zijn verschillende manieren om te bepalen of je in de overgang bent. Naast de typische symptomen kan een hormoontest extra duidelijkheid geven.
Welke tests zijn er?
- FSH-test (Follikelstimulerend hormoon): Tijdens de overgang stijgt het FSH-gehalte, omdat het lichaam probeert de afnemende oestrogeenproductie van de eierstokken te compenseren. FSH stimuleert normaal gesproken de eicelrijping in de eierstokken. Een langdurig verhoogde waarde kan een aanwijzing zijn voor de overgang.
- Oestrogeen-test: Oestrogeen (vooral estradiol) neemt af tijdens de overgang. Een lage waarde kan hierop wijzen, maar moet altijd in combinatie met andere hormonen worden beoordeeld.
- LH-test (Luteïniserend hormoon): Net als FSH kan LH verhoogd zijn in de overgang, maar dit speelt een minder belangrijke rol bij de diagnose.
Omdat hormoonwaarden binnen de cyclus schommelen, is een enkele test vaak niet voldoende. De combinatie van meerdere metingen en de aanwezige symptomen geeft de beste inschatting van de hormonale status (Mayo Clinic, 2024).
Hoe kun je de overgang thuis testen?
Een hormonale zelftest kan helpen om veranderingen in je hormoonspiegel vast te stellen. De overgangstest van Homed-IQ meet de waarden van FSH en LH om te bepalen of de overgang al begonnen is. De test wordt eenvoudig thuis uitgevoerd via een vingerprik en geanalyseerd in een gecertificeerd laboratorium.
-
Menopauze Test
€55,00
Samenvatting
De overgang is een natuurlijke levensfase waarin de hormoonhuishouding verandert en de vruchtbaarheid geleidelijk afneemt. De eerste tekenen, zoals onregelmatige menstruaties, opvliegers en slaapproblemen, treden meestal op tijdens de perimenopauze. Omdat de symptomen per persoon verschillen, kan een hormoontest helpen om de hormonale status beter te begrijpen. Vooral de waarden van FSH en LH geven een indicatie of je lichaam zich in de overgang bevindt.
Bronnen:
MACMILLAN, C. (2024, June 24). 4 Things to Know About Early and Premature Menopause. Yale Medicine. Retrieved February 19, 2025, from https://www.yalemedicine.org/news/early-and-premature-menopause
Menopause. (2024, October 16). World Health Organization (WHO). Retrieved February 19, 2025, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/menopause
Menopause – Diagnosis and treatment. (2024, August 7). Mayo Clinic. Retrieved February 19, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/menopause/diagnosis-treatment/drc-20353401
Menopause – Symptoms and causes. (2024, August 7). Mayo Clinic. Retrieved February 19, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/menopause/symptoms-causes/syc-20353397
Menopause: What It Is, Age, Stages, Signs & Side Effects. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved February 19, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21841-menopause
Perimenopause: Rocky road to menopause. (2022, August 9). Harvard Health. Retrieved February 19, 2025, from https://www.health.harvard.edu/womens-health/perimenopause-rocky-road-to-menopause
