Wat is ALAT?

ALAT komt in het lichaam vooral in de lever voor en in mindere mate in andere cellen van het lichaam. Het testen van ALAT geeft je inzicht in het functioneren van je lever. Homed-IQ biedt een thuistest voor ALT en andere belangrijke leverenzymen om de gezondheid van je lever te testen. Naast ALT analyseert deze test ook andere waarden, zoals AST, Gamma GT, Alkalische fosfatase en bilirubine;

Wat is ALAT?

ALAT is een leverenzym (Alanine Aminotransferase). Het enzym zorgt er als eiwit voor om bepaalde stoffen om te zetten in andere stoffen. Aangezien ALAT vooral voorkomt in de lever, biedt het bepalen van het niveau ervan inzicht in mogelijke leverziekten. Bij beschadigde levercellen is het namelijk zo dat het enzym ALAT weglekt en in het bloed belandt. Er kan al sprake zijn van een licht verhoogd ALAT-niveau bij een kleine beschadiging van de levercellen. De lever is in meerdere opzichten een belangrijk orgaan, waaronder voor het verwijderen van giftige stoffen uit het bloed. Ook voorziet de lever in een betere opname van vitamine D en vitamine K als in vet oplosbare vitaminen.

Wat zijn normale ALAT waarden?

Om te bepalen of er sprake is van een goede ALAT-waarde is het belangrijk te weten wat de referentiewaarden zijn. Er geldt volgens de standaard van NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) voor mannen een andere referentiewaarde dan voor vrouwen:

Goede ALAT-waarde mannen: < 45 U/L

Goede ALAT-waarde vrouwen: < 34 U/L

Wanneer is ALAT te hoog?

Het ALT-gehalte (alanine aminotransferase) in het bloed moet normaal gesproken tussen 10-55 U/L (eenheden per liter) liggen voor mannen en tussen 7-45 U/L (eenheden per liter) voor vrouwen. Waarden daarboven kunnen duiden op een leverziekte of -beschadiging; zie de tabel voor de ernstniveaus en interpretaties. Een vuistregel voor ALT is dat het niet meer dan drie keer de bovengrens van normaal mag zijn om als gezond te worden beschouwd.

ALAT testen

Wil je weten wat de prestaties van je lever zijn, dan is het mogelijk om de waarde van ALAT te testen. Dat geeft een objectief beeld en kan van belang zijn, omdat symptomen bij een leveraandoening niet altijd aanwezig zijn. Homed-IQ heeft voor u een thuistest beschikbaar om de ALAT-waarde vast te stellen. De test werkt met een vingerprik, waarmee u thuis een beetje bloed afneemt. ChatGPT Dit monster wordt vervolgens geanalyseerd door een gecertificeerd laboratorium. De Leverwaarden bloedonderzoek van Homed-IQ evalueert ook de volgende biomarkers:

• ASAT
• GammaGT
• Alkalische Fosfatase
• Bilirubine

Met de Lever- en nierfunctietest kun je ook belangrijke markers voor je niergezondheid analyseren.

Wat is het verschil tussen ALAT en ASAT?

ALAT en ASAT zijn allebei enzymen, maar verschillen wel van elkaar. De aanmaak van ALAT vindt plaats in de belangrijkste soorten levercellen (hepatocyten). Het niveau van ALAT stijgt op het moment dat er levercellen beschadigd zijn of zijn afgestorven.

ASAT (Aspartaataminotransferase) lijkt op ALAT, maar is niet geheel gericht op het aanduiden van leveraandoeningen. Dat komt omdat de aanmaak van ASAT ook plaats vindt in spiercellen in het lichaam. Indien er sprake is van een leveraandoening als gevolg van overmatig alcoholgebruik, is ASAT overigens vaak hoger dan ALAT.

Waardoor kan ALAT verhoogd zijn?

Een verhoogde ALT-spiegel (alanine aminotransferase) kan duiden op leverschade of ontsteking door verschillende oorzaken. Mogelijke oorzaken van een verhoogde ALT zijn zowel primaire leverziekten als ziekten van de galwegen die leiden tot een achterstand in de gal. Veel voorkomende oorzaken zijn:

1. Hepatitis
2. Vette leverziekte (NAFLD)
3. Overmatig alcoholgebruik
4. Het gebruik van medicijnen die schadelijk zijn voor de lever
5. Door medicijnen of gifstoffen veroorzaakte leverschade
6. Infecties of auto-immuunziekten
7. Galblaas obstructie

Bron: Jellinek, 2014

Wat zijn de symptomen van verhoogde ALAT?

Een verhoogd niveau van ALT (alanine-aminotransferase) veroorzaakt zelf geen directe symptomen, maar wijst vaak op leveraandoeningen. Symptomen van deze aandoeningen kunnen onder andere zijn:

• Vermoeidheid
• Geelzucht (gele huid en ogen)
• Misselijkheid, of overgeven
• Donkere urine
• Buikpijn, vooral in de rechterbovenbuik
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Gebrek aan eetlust

Zijn er ziektes gerelateerd aan ALAT?

Er zijn verschillende ziektes gerelateerd aan ALAT, zoals:

• Acute virale hepatitis infectie
• Leverkanker
• Levercirrose
• Chronische leverontsteking
• Afsluiting van de galwegen

Dat bij het testen van de leverfuncties niet alleen de waarde van ALAT, maar ook van ASAT wordt getest, heeft een reden. Bij verschillende leverziekten, zoals levercirrose kan het zijn dat de ALAT-waarde bijvoorbeeld slechts licht of niet is verhoogd. Uit deze waarde alleen is dan niet af te leiden wat de prestaties van de lever zijn. Daarom is er niet alleen sprake van het testen van ALAT, maar ook van ASAT en Alkalische Fosfatase (AF) (Maag Lever Darm Stichting, 2013).

De gevolgen van een te hoge ALAT waarde

Het is afhankelijk van de hoogte van de ALAT waarde en van de oorzaak ervan, om te bepalen wat de gevolgen zijn. Bij levercirrose in het eindstadium, geldt dat er niets meer aan te doen is, maar bij een licht tot gemiddelde verhoogde ALAT-waarde is het mogelijk om het niveau naar beneden te krijgen. Bij een te hoge waarde, functioneert de lever in elk geval niet optimaal, zodat het belangrijk is om ALAT te verlagen.

Wat te doen bij een verhoogde ALAT waarde?

Er zijn verschillende manieren om de waarde te verlagen, zoals door geen alcohol meer te drinken. Het is juist wel goed om een aantal kopjes koffie per dag te drinken, want koffie zorgt voor een positief effect op het verlagen van ALAT. Het is verder aan te raden om de inname van suiker en ongezonde vetten te beperken. Zo is het eveneens belangrijk om meer groenten, fruit en vezelrijke voeding te eten. Bij overgewicht is het belangrijk om af te vallen, om de ALAT waarde naar beneden te krijgen. Verder is het uiteraard aan te bevelen om in het algemeen een gezonde levensstijl aan te houden. Dat betekent ook ervoor zorgen dat je voldoende beweging krijgt. Overigens geldt voor bepaalde leverziekten dat er behandelingen met medicijnen beschikbaar zijn, zoals voor acute hepatitis.

Welke andere leverwaarden zijn er?

Laboratoriumwaarden die een indicatie geven van de gezondheid van de lever in een bloedtest staan bekend als leverwaarden.

• ALAT en ASAT geven informatie over of de levercellen beschadigd zijn.
• Gamma-GT en alkalische fosfatase geven informatie over de functie van de galwegen.
• De Quick-waarde (stollingswaarde) geeft aan hoe goed de lever stollingsfactoren produceert.
• Een andere belangrijke indicator van de leverfunctie is bilirubine.

Als een of meer van deze waarden boven de zogenaamde referentiewaarden liggen, kan verder onderzoek nodig zijn om de oorzaken op te helderen. De volgende tabel geeft een overzicht van het normale bereik van de bovenstaande waarden:

Bron: Salus, 2024