Vaginale afscheiding of vaginale uitvloeiing is een natuurlijke en gezonde functie van het vrouwelijk lichaam die helpt om de vagina schoon, vochtig en vrij van infecties te houden. Tijdens de menstruatiecyclus kunnen hoeveelheid en consistentie van de afscheiding sterk variëren. De natuurlijke afscheiding vóór de menstruatie wordt gekenmerkt door een dikkere en wittere consistentie. De toestand van de afscheiding is een belangrijke indicator voor mogelijke gezondheidsproblemen en moet daarom altijd in de gaten gehouden worden. Heb je je ooit afgevraagd welke betekenis er schuilgaat achter de veranderingen in je afscheiding? In dit artikel onderzoeken we wat gezonde afscheiding is, hoe de afscheiding verandert tijdens een menstruatiecyclus en hoe je ongezonde afscheiding kunt herkennen.

Veranderingen in kleur, geur of het optreden van symptomen zoals jeuk kunnen tekenen zijn van infectieuze en ongezonde afscheiding en kunnen bijvoorbeeld wijzen op een seksueel overdraagbare infectie (SOI). Als je veranderingen opmerkt, kan een discrete test van Homed-IQ, waarvoor je geen arts hoeft te bezoeken, duidelijkheid geven over mogelijke oorzaken. Zo test de Chlamydia- en Gonorroe-test van Homed-IQ op twee van de meest voorkomende SOI’s. Alle testresultaten worden onderzocht in gecertificeerde laboratoria.

Inhoudsopgave

• Wat is vaginale afscheiding?
• Gezonde afscheiding in de menstruatiecyclus
• Welke betekenis heeft afscheiding voor de menstruatie?
• Kan vaginale afscheiding voor de menstruatie wijzen op een zwangerschap?
• Welke redenen kunnen leiden tot meer of minder vaginale afscheiding?
• Hoe verschilt normale afscheiding van infectieuze/ongezonde afscheiding?
• Hoe verandert de afscheiding bij vaginale aandoeningen?
• Samenvatting

Wat is vaginale afscheiding?

Vaginale afscheiding, ook wel leukorroe genoemd in medische termen, is een vloeistof die dagelijks uit de vagina komt. Deze vloeistof bestaat uit slijm en dode cellen en helpt de vagina schoon en vochtig te houden en beschermt tegen infecties. Hoewel de hoeveelheid per vrouw verschilt en ook varieert gedurende de menstruatiecyclus door hormonale veranderingen, produceren vrouwen dagelijks ongeveer 2 tot 5 milliliter (mL) vaginale afscheiding, wat ongeveer overeenkomt met een halve tot een theelepel (Mayo Clinic, 2023).

Wanneer geldt vaginale afscheiding als gezond?

Gezonde vaginale afscheiding…:

• … is helder of melkachtig wit.
• … kan er in gedroogde toestand lichtgeel uitzien.
• … heeft geen sterke of onaangename geur.
• … komt voor zonder symptomen zoals jeuk of branderigheid.
• … varieert in hoeveelheid en consistentie gedurende de menstruatiecyclus.

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Gezonde afscheiding in de menstruatiecyclus

Gezonde vaginale afscheiding verandert gedurende de menstruatiecyclus vanwege hormonale schommelingen. Deze hormonen, met name oestrogeen en progesteron, regelen de hoeveelheid en consistentie van de afscheiding door de slijmproductie in de klieren van de baarmoederhals te beïnvloeden.

Het menstruatiecyclus in vogelvlucht:

In de onderstaande afbeelding zie je een vereenvoudigde weergave van de verschillende fasen van de menstruatiecyclus, die je helpt te begrijpen in welke stadia de vaginale afscheiding verandert.

1. Het baarmoederslijmvlies wordt afgestoten, wat leidt tot bloedingen.
2. In de eierstokken rijpen eicellen en het baarmoederslijmvlies vernieuwt zich.
3. Het oestrogeenniveau stijgt en het baarmoederslijmvlies verdikt zich.
4. Een rijpe eicel wordt uit de eierstok vrijgegeven.
5. Hogere progesteronspiegels zorgen ervoor dat het baarmoederslijmvlies zich voorbereidt op een mogelijke zwangerschap.
6. De hormoonspiegel daalt en de afstoting van het baarmoederslijmvlies wordt voorbereid.

Bron : Cleveland Clinic, 2022

Hoe verandert vaginale afscheiding gedurende een menstruatiecyclus?

De onderstaande tabel is gebaseerd op een klassieke 28-dagen cyclus, waarbij de tijdsaanduidingen natuurlijk kunnen variëren afhankelijk van de individuele cycluslengte.

Bij vrouwen die hormonale anticonceptiemiddelen gebruiken, kan het patroon van de vaginale afscheiding anders zijn, omdat de hormoonniveaus van oestrogeen en progesteron constanter zijn en minder fluctueren (Cleveland Clinic, 2022).

Welke betekenis heeft afscheiding voor de menstruatie?

Vaginale afscheiding voor de menstruatie heeft verschillende belangrijke functies. Naast de beschermende functie tegen infecties, kan het ook een aanwijzing zijn voor de vruchtbare dagen.

Ovulatiefase:

Tijdens de eisprong produceert het lichaam meer heldere, rekbare vaginale afscheiding die de zaadcellen helpt de eicel te bereiken. Deze zogenaamde cervixslijm vergemakkelijkt de beweging van zaadcellen door de baarmoederhals, wat de overlevingstijd van de zaadcellen verlengt en zo de bevruchting vergemakkelijkt. Daarnaast geeft de vaginale afscheiding aan dat het lichaam zich hormonaal voorbereidt op een mogelijke zwangerschap door het baarmoederslijmvlies te verdikken, waardoor optimale omstandigheden worden gecreëerd voor de innesteling van een bevruchte eicel.

Vrouwen kunnen hun vruchtbare dagen herkennen aan de hand van deze cervixslijm. Dit wordt ook gebruikt als een natuurlijke, niet-hormonale methode van anticonceptie. Door de dagelijkse observatie en beoordeling van de eigenschappen van de cervixslijm kan worden vastgesteld wanneer de eisprong plaatsvindt. Omdat deze methode niet beschermt tegen seksueel overdraagbare aandoeningen en bovendien een nauwkeurige documentatie en een regelmatige cyclus vereist, moet er altijd aanvullend worden voorbehoed. Alternatief kan deze methode ook worden gebruikt om gericht zwanger te worden.

Premenstruele fase:

In deze fase daalt het progesteronniveau omdat er geen bevruchting heeft plaatsgevonden. De vaginale afscheiding wordt weer dikker en plakkeriger en hoeft niet meer helder en rekbaar te zijn voor de zaadcellen. Het lichaam bereidt zich voor op de afstoting van het baarmoederslijmvlies.

Bronnen: John Hopkins, 2024; NHS, 2024

Kan vaginale afscheiding voor de menstruatie wijzen op een zwangerschap?

Ja, vaginale afscheiding voor de menstruatie kan ook een aanwijzing zijn voor een zwangerschap. In de vroege zwangerschap produceert het lichaam meer van het hormoon progesteron om het baarmoederslijmvlies voor te bereiden en in stand te houden voor de innesteling van de bevruchte eicel. Een dergelijke verandering op zichzelf is echter geen zeker teken van een zwangerschap. Om duidelijkheid te krijgen, moet een zwangerschapstest worden gedaan of een gynaecoloog worden geraadpleegd. Bovendien is tijdens de zwangerschap geen echte menstruatie mogelijk, hoewel bloedingen in de vroege zwangerschap kunnen optreden, moeten deze worden onderscheiden van een menstruatie (NHS, 2024).

Welke redenen kunnen leiden tot meer of minder vaginale afscheiding?

Redenen voor meer afscheiding:

• Eisprong: Tijdens de ovulatie produceert het lichaam meer heldere, rekbare afscheiding, wat de beweging van zaadcellen vergemakkelijkt en zo de bevruchting van de eicel bevordert.
• Zwangerschap: In de vroege zwangerschap zorgt een toename van vaginale afscheiding ervoor dat de vagina schoon blijft en infecties worden voorkomen.
• Seksuele opwinding: Seksuele opwinding verhoogt de doorbloeding van het bekkengebied, wat de klieren in de baarmoederhals en vagina stimuleert om meer slijm te produceren en de vaginale afscheiding te verhogen.
• Infecties: Infecties zoals bacteriële vaginose of seksueel overdraagbare infecties kunnen de afscheiding verhogen, omdat het lichaam meer slijm produceert om ziekteverwekkers uit te spoelen en de verspreiding van de infectie te voorkomen. Infecties gaan vaak gepaard met andere symptomen zoals een onaangename geur, jeuk of pijn.

Redenen voor minder afscheiding:

• Overgang en menopauze: Tijdens de overgang, de periode voor en na de menopauze (wanneer een vrouw onvruchtbaar wordt), daalt het hormoonniveau, wat leidt tot een vermindering van de afscheiding.
• Dehydratie: Een gebrek aan vocht kan de slijmproductie in het lichaam verminderen.
• Hormonale anticonceptiemiddelen: Deze middelen bevatten vaak kunstmatige vormen van oestrogeen en progesteron die de menstruatiecyclus reguleren. Door een zwangerschap te voorkomen, verminderen ze de natuurlijke productie van baarmoederslijm en leiden ze tot minder afscheiding.
• Stress: Bij langdurige stress concentreert het lichaam zich op essentiële overlevingsfuncties, wat kan leiden tot een tijdelijke uitschakeling van niet-essentiële functies, waaronder de voortplantingsfuncties. Dit kan resulteren in verminderde vaginale afscheiding.

Bronnen: Sharkey, 2023; Klein, 2023

Hoe verschilt normale afscheiding van infectieuze/ongezonde afscheiding?

Normale vaginale afscheiding varieert in kleur, hoeveelheid en consistentie gedurende de menstruatiecyclus. Er zijn echter bepaalde kenmerken die kunnen wijzen op een seksueel overdraagbare infectie of andere gezondheidsproblemen. Hier zijn zes veelvoorkomende aspecten die kunnen duiden op ongezonde vaginale afscheiding:

Bron: afgeleid van Cleveland Clinic, 2022

Hoe verandert de afscheiding bij vaginale aandoeningen?

Het is belangrijk om een arts te raadplegen als je een of meerdere van de onderstaande symptomen opmerkt om ernstigere gezondheidsproblemen te voorkomen.

Ook bij mannen kan afscheiding uit de penis wijzen op seksueel overdraagbare aandoeningen en dient medisch te worden onderzocht.

Laat je regelmatig testen

Genitale herpes is een behandelbare, maar ongeneeslijke virusinfectie waarbij het virus in het lichaam blijft en steeds opnieuw kan opflakkeren. Chlamydia daarentegen veroorzaakt vaak geen symptomen, waardoor veel mensen niet weten dat ze besmet zijn en de infectie onbewust kunnen doorgeven of aan langdurige gevolgen kunnen lijden. Daarom zijn regelmatige testen belangrijk om infecties in een vroeg stadium op te sporen.

Veel mensen schamen zich echter om naar de dokter te gaan. Homed-IQ biedt discrete thuistesten aan, die je thuis kunt uitvoeren en die op de belangrijkste seksueel overdraagbare infecties testen. Hieronder vallen onder andere de test op Chlamydia en Gonorroe, de Basis-3-SOA-test en een uitgebreide SOA-test. Voor meer informatie kun je terecht op onze SOA-website of in de blogs onder de categorie Seksueel Overdraagbare Aandoeningen.

Samenvatting

Vaginale afscheiding is een natuurlijke en gezonde functie van het vrouwelijk lichaam die helpt de vagina schoon en vrij van infecties te houden. Gezonde afscheiding varieert in hoeveelheid en consistentie gedurende de menstruatiecyclus, beïnvloed door hormonale schommelingen. Typische kenmerken van een gezonde afscheiding zijn helderheid of een melkachtig-witte kleur en de afwezigheid van een sterke geur, jeuk of branderigheid. Ongezonde afscheiding daarentegen kan zich uiten door een veranderde kleur (geel, groen, grijs), een onaangename geur, jeuk, pijn en een ongebruikelijke consistentie (schuimig of klonterig) en moet medisch worden onderzocht.

Bronnen

Henigsman, S. A. (n.d.). Vaginal Discharge: Causes, Treatments, and Colors. Healthline. Retrieved July 21, 2024, from https://www.healthline.com/health/vaginal-discharge

Henigsman, S. A. (n.d.). Vaginal Discharge: Causes, Treatments, and Colors. Healthline. Retrieved July 21, 2024, from https://www.healthline.com/health/vaginal-discharge

Hormones During Pregnancy. (n.d.). Johns Hopkins Medicine. Retrieved July 21, 2024, from https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/staying-healthy-during-pregnancy/hormones-during-pregnancy

Menstrual Cycle (Normal Menstruation): Overview Phases. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved July 21, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/10132-menstrual-cycle

Nwadike, V. R. (n.d.). Early pregnancy discharge: What to expect. MedicalNewsToday. Retrieved July 21, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/what-does-early-pregnancy-discharge-look-like

Vaginal discharge. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved July 21, 2024, from https://www.mayoclinic.org/symptoms/vaginal-discharge/basics/definition/sym-20050825

Vaginal discharge. (n.d.). NHS. Retrieved July 21, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/vaginal-discharge/

Vaginal Discharge: Causes, Colors, What’s Normal Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved July 21, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/4719-vaginal-discharge