Serotonine – Het gelukshormoon

Eén van de belangrijkste chemicaliën in het menselijk lichaam is een neurotransmitter genaamd serotonine, vaak aangeduid als “het gelukshormoon”. Verantwoordelijk voor een verscheidenheid aan functies, variërend van stemmingsregulatie tot spijsvertering, is serotonine een sleutelfactor voor ons welzijn. Een te lage of te hoge serotonine spiegel kan leiden tot fysieke en psychische gezondheidsproblemen. Lees verder als je meer wilt weten over wat serotonine precies is en welke effecten het heeft op ons lichaam en onze geest.

Wat is serotonine?

Serotonine is een belangrijke neurotransmitter die een fundamenteel onderdeel is van de communicatie tussen zenuwcellen en ook fungeert als een hormoon. Het wordt geproduceerd uit het essentiële aminozuur tryptofaan, dat we uit onze voeding halen. Serotonine speelt een cruciale rol in veel aspecten van ons leven, van onze stemming tot onze fysieke gezondheid. Een adequate serotonine spiegel kan helpen bij het bestrijden van depressie en angst en bevordert over het algemeen onze geestelijke gezondheid. Maar serotonine is niet alleen beperkt tot onze hersenen. In feite bevindt ongeveer 90% van onze eigen serotonine zich in de darm, waar het een sleutelrol speelt bij het reguleren van de darmbewegingen (Cleveland Clinic, 2022).

De verschillende functies van serotonine

Serotonine fungeert als regulator voor talrijke lichaamsfuncties. Hier zijn enkele van de belangrijkste functies:

1. Stemmingsregulatie: Serotonine beïnvloedt onze stemming en ons algehele welzijn. In de hersenen beïnvloedt serotonine de stemming, angst en vreugde en een evenwichtige serotonine spiegel wordt geassocieerd met gevoelens van geluk en tevredenheid.
2. Slaap-waakcyclus: Het speelt een cruciale rol bij het reguleren van de slaap-waakcyclus en de slaapkwaliteit. Serotonine is een voorloper van het slaaphormoon melatonine.
3. Controle van eetlust: Serotonine draagt bij aan de controle van eetlust en verzadiging. Het beïnvloedt hoe verzadigd we ons voelen na het eten en kan het verlangen naar bepaalde voedingsstoffen reguleren.
4. Spijsvertering: Meer dan 90% van onze serotonine wordt in de darm geproduceerd, waar het een essentiële rol speelt bij het reguleren van de spijsverteringsfuncties.

Bron: Berger et al., 2009

Veranderingen in serotonine spiegel

Omdat serotonine een centrale rol speelt in een verscheidenheid aan lichaamsfuncties, zoals het reguleren van onze stemming tot het ondersteunen van onze spijsvertering, kan een te hoog of te laag niveau van serotonine in ons lichaam aanzienlijke gevolgen hebben voor onze gezondheid en welzijn.

Oorzaken van een lage serotonine spiegel

Een lage serotonine spiegel heeft meestal meer dan één oorzaak en kan theoretisch ontstaan doordat het lichaam te weinig serotonine produceert of doordat het lichaam serotonine niet goed kan verwerken, bijvoorbeeld door te weinig serotonine-receptoren (Cleveland Clinic, 2022). Een gebrek aan zonlicht, ongezonde voeding, stress en bepaalde medicijnen worden bijvoorbeeld geassocieerd met een lagere serotonines piegel (Young, 2007).

Gevolgen van een lage serotonine spiegel

Een tekort aan serotonine in de hersenen kan leiden tot een verscheidenheid aan symptomen en gezondheidsproblemen. Hier zijn enkele van de meest voorkomende effecten die kunnen optreden wanneer de serotonine spiegel in het lichaam lager is dan normaal:

1. Depressie en angststoornissen: Lage serotonine spiegels zijn geassocieerd met depressie en angststoornissen en gerelateerde symptomen zoals prikkelbaarheid en stemmingswisselingen (Bocchio et al., 2016).
2. Slaapstoornissen: Aangezien serotonine een belangrijke rol speelt bij het reguleren van de slaap-waakcyclus, kan een lage serotonine spiegel slaapstoornissen zoals slapeloosheid veroorzaken (Ursin, 2002).
3. Geheugenproblemen: Onderzoeken hebben aangetoond dat serotonine een rol speelt bij cognitieve functies, waaronder geheugen en leren. Een lage serotonine spiegel kan daarom leiden tot geheugenproblemen (Healthdirect, 2021).
4. Spijsverteringsproblemen: Aangezien serotonine ook in de darm wordt geproduceerd en daar een rol speelt bij de regulatie van de spijsvertering, kan een lage serotonine spiegel leiden tot spijsverteringsproblemen zoals obstipatie of diarree (Cleveland Clinic, 2022).

Het is belangrijk op te merken dat de symptomen die gepaard gaan met een lage serotonine spiegel zeer onspecifiek zijn en dus ook kunnen wijzen op andere gezondheidsproblemen. Als je symptomen ervaart, is het belangrijk om een arts te raadplegen om de onderliggende oorzaak van je symptomen te achterhalen.

Wanneer de serotonine spiegel te hoog is

Het serotoninesyndroom verwijst naar een ernstige medicijnreactie. Het wordt veroorzaakt door medicijnen die een hoge serotonine spiegel in het lichaam opbouwen, zoals antidepressiva. Deze aandoening, bekend als het serotoninesyndroom, is potentieel levensbedreigend en vereist onmiddellijke medische hulp. De symptomen van het serotoninesyndroom kunnen variëren van lichte symptomen zoals trillen en diarree tot ernstige symptomen zoals hoge koorts, flauwvallen en bewusteloosheid (Mayo Clinic, 2022).

Het handhaven van een evenwichtige serotonine spiegel

Er zijn verschillende manieren om een gezonde serotonine spiegel te behouden:

• Evenwichtige voeding: Een dieet dat rijk is aan voedingsmiddelen die tryptofaan bevatten, zoals noten, zaden, tofu, kaas, rood vlees, kip, kalkoen, vis, haver, bonen, linzen en eieren, kan helpen om de serotonine spiegel te verhogen.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Lichaamsbeweging en andere fysieke activiteiten kunnen de productie van serotonine stimuleren.
• Blootstelling aan helder licht: Daglicht, vooral ochtendlicht, kan de productie van serotonine stimuleren.

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Het is belangrijk om professionele medische hulp te zoeken als je het gevoel hebt dat je serotonine spiegel uit balans is, vooral als je symptomen ervaart die verband houden met depressie, angststoornissen of slaapstoornissen.

Medicamenteuze behandeling bij serotonine-onbalans

In sommige gevallen, wanneer het natuurlijke evenwicht van serotonine verstoord is, kan medicamenteuze behandeling nodig zijn om de symptomen te verlichten. Het is belangrijk om te benadrukken dat dergelijke medicijnen altijd alleen op voorschrift en na onderzoek door een arts moeten worden gebruikt. Een bekende aanpak voor de behandeling van serotonine-onevenwichtigheden is het gebruik van antidepressiva zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) of serotonine-norepinefrineheropnameremmers (SNRI’s). Deze medicijnen verhogen de hoeveelheid serotonine in de hersenen. SSRI’s worden vaak gebruikt voor de behandeling van depressie en angststoornissen. De behandeling van serotonine-onevenwichtigheden kan complex zijn en vereist een op maat gemaakte aanpak (MedicalNewsToday, 2020).

Wat is het verschil tussen serotonine en dopamine?

Serotonine en dopamine zijn beide neurotransmitters die een rol spelen bij de regulering van stemming en gedrag. Hoewel ze vergelijkbare functies hebben, verschillen ze in hun precieze effect. Terwijl serotonine grotendeels verantwoordelijk is voor het gevoel van tevredenheid en welzijn, wordt dopamine geassocieerd met beloning, motivatie en plezier (Cleveland Clinic, 2022). De balans tussen deze twee neurotransmitters is van groot belang voor onze emotionele en fysieke gezondheid. Onevenwichtigheden kunnen leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, variërend van lichte ontevredenheid tot ernstige psychische stoornissen.

Samenvattend kan worden gesteld dat serotonine een centrale rol speelt in ons lichaam en invloed heeft op de regulatie van onze stemming, slaap, eetlust en vele andere lichaamsfuncties. Een adequate serotonine spiegel is essentieel voor ons welzijn, terwijl een te lage of te hoge serotonine spiegel verschillende gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Het is belangrijk om een gezonde leeftstijl te handhaven, waaronder evenwichtige voeding, lichaamsbeweging en voldoende blootstelling aan daglicht, om een evenwichtige serotonine spiegel te ondersteunen. Raadpleeg altijd een arts als je symptomen ervaart die wijzen op een serotonine-onevenwicht of andere gezondheidsproblemen

Bronnen:

Berger, M., Gray, J.A., & Roth, B.L. (2009). The Expanded Biology of Serotonin. Annual review of medicine, 60, 355-366. https://doi.org/10.1146/annurev.med.60.042307.110802

Bocchio, M., Fucsina, G., Oikonomidis, L., McHugh, S.B., Bannerman, D.M., Sharp, T., & Capogna, M. (2016). Serotonin, Amygdala and Fear: Assembling the Puzzle. Frontiers in neural circuits, 10, 24. https://doi.org/10.3389/fncir.2016.00024

Moawad, H. (n.d.). Serotonin deficiency: Symptoms, treatments, causes, and more. Medical News Today. Retrieved June 12, 2023, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/serotonin-deficiency#symptoms

Moawad, H. (n.d.). Serotonin deficiency: Symptoms, treatments, causes, and more. Medical News Today. Retrieved June 12, 2023, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/serotonin-deficiency#summary

Serotonin | healthdirect. (n.d.). Healthdirect. Retrieved June 12, 2023, from https://www.healthdirect.gov.au/serotonin

Serotonin syndrome – Symptoms and causes. (2022, January 22). Mayo Clinic. Retrieved June 12, 2023, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/serotonin-syndrome/symptoms-causes/syc-20354758Serotonin: What Is It, Function & Levels. (2022, March 18). Cleveland Clinic. Retrieved June 11, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/22572-serotonin