Stel je voor dat je een complex microkosmos in je draagt die je spijsvertering, immuunsysteem, stemming en zelfs je gewicht beïnvloedt. Klinkt als sciencefiction? In werkelijkheid bepaalt het microbioom – een uniek netwerk van micro-organismen – veel meer dan alleen je darmgezondheid. Maar wat gebeurt er als dit evenwicht verstoord raakt? Kunnen antibiotica het vernietigen? En bestaan er echt ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën? In dit artikel ontdek je alles over feiten en fabels rondom het darmmicrobioom!

Inhoudsopgave

• Wat is het microbioom?
• Zijn alle darmbacteriën goed – feit of fabel?
• Vernietigen antibiotica het darmmicrobioom – feit of fabel?
• Genezen pro- en prebiotica alle darmproblemen – feit of fabel?
• Beïnvloedt het darmmicrobioom de mentale gezondheid – feit of fabel?
• Bepaalt het darmmicrobioom ons gewicht – feit of fabel?
• Een gezond darmmicrobioom versterkt het immuunsysteem – feit of fabel?
• Samenvatting

Wat is het microbioom?

Het microbioom omvat alle micro-organismen die het menselijk lichaam bewonen, waaronder bacteriën, virussen en schimmels. Ze komen voor op de huid, in de mondholte, in de darmen en in andere delen van het lichaam. Het darmmicrobioom verwijst specifiek naar de microben die de darmen bevolken (NHI, 2025).

Zijn alle darmbacteriën goed – feit of fabel?

De darmen bevatten een mix van ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën.

Lactobacillen en Bifidobacteriën behoren tot de belangrijkste ‘goede’ darmbacteriën en spelen een cruciale rol in de gezondheid van het darmmicrobioom. Onderzoek toont aan dat Bifidobacterium-stammen de darmgezondheid bevorderen, ontstekingsremmende processen ondersteunen, het immuunsysteem versterken en klachten zoals een opgeblazen gevoel en buikpijn kunnen verminderen (Satish Kumar, L. et al, 2022; Zhang, Y. J. et al., 2015). Lactobacillus-soorten produceren melkzuur, wat helpt bij het handhaven van een zure omgeving in de darmen (Wan, Z. et al., 2022). Daarnaast ondersteunen ze de darmbarrière, weren ze ziekteverwekkers af en reguleren ze immuunreacties (Huang, T. et al., 2023). Deze bacteriën spelen ook een rol bij de synthese van belangrijke vitaminen zoals B3, B6 en B9 (Hamzehlou, P. et al., 2018).

Aan de andere kant kunnen er ook ‘slechte’ bacteriën in de darmen leven, die schadelijk kunnen zijn als ze zich te veel vermenigvuldigen of giftige stoffen produceren.
Een infectie met Clostridioides difficile kan bijvoorbeeld ernstige diarree, buikpijn en koorts veroorzaken, vooral wanneer het evenwicht van het darmmicrobioom door antibiotica is verstoord (Mayo Clinic, 2023). Een ander voorbeeld is Escherichia coli. Als er te veel van deze bacteriën aanwezig zijn of er ziekmakende varianten ontstaan, kunnen ze diarree of lichte koorts veroorzaken (Cleveland Clinic, 2023).

Een evenwichtig darmmicrobioom met een grote diversiteit aan micro-organismen is daarom essentieel voor een goede gezondheid.

Wist je dat je darmmicrobioom net zo uniek is als je vingerafdruk?

Iedereen heeft een unieke samenstelling van micro-organismen, die wordt beïnvloed door genetica, voeding, omgeving en levensstijl. Deze unieke bacteriegemeenschap heeft op haar beurt invloed op je gezondheid, zoals je energieniveau, je weerstand tegen ziekten en je algemene welzijn (Williams, S., 2024). Door bewuste keuzes te maken in je levensstijl en voeding kun je het potentieel van je darmmicrobioom optimaal benutten.

Vernietigen antibiotica het darmmicrobioom – feit of fabel?

Antibiotica hebben zowel op de korte als op de lange termijn invloed op het darmmicrobioom. Ze werken breed en doden niet alleen de ‘slechte’ bacteriën, maar ook de ‘goede’ darmbacteriën. Dit leidt tot een verminderde diversiteit en een veranderde samenstelling van het darmmicrobioom (Labor Limbach, 2024).

Het goede nieuws is dat het darmmicrobioom zich na een antibioticakuur weer kan herstellen. Hoe snel dit gebeurt, hangt af van het type antibioticum, de duur van het gebruik en individuele factoren zoals voeding en levensstijl. Dit herstelproces kan weken tot maanden duren (Ng, K. M., et al., 2019; UCLA Health, 2024).

Genezen pro- en prebiotica alle darmproblemen – feit of fabel?

• Probiotica zijn voedingsmiddelen of supplementen die levende micro-organismen bevatten en bedoeld zijn om de ‘goede’ bacteriën (normale microflora) in het lichaam te behouden of te verbeteren. Ze komen voor in gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, zuurkool en kefir.

• Prebiotica zijn voedingsstoffen (meestal vezelrijke voedingsmiddelen) die dienen als voedsel voor de menselijke microflora. Ze worden gebruikt om de balans van deze micro-organismen te verbeteren. Belangrijke prebiotica zijn inuline en oligofructose, die te vinden zijn in onder andere uien, knoflook, bananen en cichorei.

Bron: Mayo Clinic, 2022.

Pro- en prebiotica worden momenteel vooral als voedingssupplementen beschouwd en niet als geneesmiddelen, wat hun klinische toepassing beperkt. Ze ondersteunen de darmgezondheid, maar kunnen niet alle darmproblemen genezen. Probiotica bevorderen nuttige bacteriën, verminderen schadelijke stoffen en produceren gezondheidsbevorderende stoffen. Prebiotica dienen als voeding voor de goede darmbacteriën, stimuleren hun groei en dragen zo bij aan een gezonde darmflora en de behandeling van bepaalde aandoeningen (Ji, J. et al., 2023).

Pre- en probiotica kunnen bepaalde ziekten positief beïnvloeden. Een studie toont aan dat probiotica, prebiotica en synbiotica ontstekingen in de darm kunnen verminderen en verbetering kunnen bieden bij inflammatoire darmziekten (Zhang, X. F., et al., 2021). Bij aandoeningen zoals de ziekte van Crohn en acute pancreatitis tonen ze echter geen aantoonbaar effect (Wilkins, T., & Sequoia, J., 2017).

Beïnvloedt het darmmicrobioom de mentale gezondheid – feit of fabel?

Het darmmicrobioom speelt een cruciale rol bij de mentale gezondheid. Dysbiose – een verstoorde balans van darmbacteriën – wordt in verband gebracht met aandoeningen zoals angststoornissen, depressie, bipolaire stoornissen en schizofrenie. Onderzoek toont aan dat mensen met psychische klachten vaak een lagere microbiële diversiteit hebben en een tekort aan gezondheidsbevorderende bacteriën, terwijl ontstekingsbevorderende micro-organismen vaker voorkomen (Xiong, R. G. et al., 2023).

Een beschadigde darmbarrière als gevolg van dysbiose kan er bijvoorbeeld toe leiden dat bacteriën in de bloedbaan terechtkomen en ontstekingsreacties veroorzaken. Deze ontstekingen kunnen het hele lichaam beïnvloeden en in verband worden gebracht met psychische stoornissen (Mhanna, A. et al, 2024). Daarnaast kan dysbiose de productie van neurotransmitters verstoren die de stemming reguleren. Dit kan leiden tot een disbalans in de hersenen en een verhoogde kwetsbaarheid voor psychische aandoeningen (Delanote, J. et al., 2024).

Bepaalt het darmmicrobioom ons gewicht – feit of fabel?

Het darmmicrobioom speelt een centrale rol bij gewichtsbeheersing, zoals uit onderzoek blijkt. Het beïnvloedt onder andere de energieproductie, vetopslag en ontstekingsprocessen (Liu, B. N. et al., 2021).

Studies tonen aan dat mensen met een divers darmmicrobioom over het algemeen een gezonder gewicht hebben, omdat een hoge bacteriële diversiteit de stofwisseling efficiënter reguleert en de energieopname uit voeding optimaliseert (Menni, C. et al., 2017).

Bepaalde bacteriën, zoals Christensenellaceae, Methanobacteriales, Lactobacillus, Bifidobacteria en Akkermansia, komen vaker voor bij slankere mensen (Liu, B. N. et al., 2021). Daarentegen laten studies zien dat mensen met obesitas vaak een verhoogde verhouding van Firmicutes ten opzichte van Bacteroidetes hebben op stamniveau – een kenmerkend patroon van het darmmicrobioom bij obesitas (Liu, B. N. et al., 2021).

Een gezond darmmicrobioom versterkt het immuunsysteem – feit of fabel?

Een gezond darmmicrobioom ondersteunt het immuunsysteem door ziekteverwekkers af te weren, de slijmvliesbarrière te versterken en immuuncellen te reguleren. Ongeveer 70–80% van de immuuncellen bevindt zich in de darmen, waar een complex samenspel plaatsvindt tussen het darmmicrobioom, het darmepitheel en het slijmvliesimmuunsysteem (Wiertsema, S. P. et al., 2021).

Onderzoek toont aan dat signalen van darmbacteriën een cruciale rol spelen bij de ontwikkeling van de afweer (Wu, H. J. et al., 2021). Een dysbiose kan de immuuntolerantie verstoren, chronische ontstekingen bevorderen en aandoeningen zoals inflammatoire darmaandoeningen, auto-immuunziekten en darmkanker in de hand werken. Bovendien verhoogt het de darmdoorlaatbaarheid, wat de immuunfunctie verder verzwak (Toor, D. et al, 2019).

Benieuwd hoe het met jouw darmmicrobioom gesteld is?

Met de Homed-IQ Microbioom Test ontdek je eenvoudig vanuit huis wat je darmmicrobioom over je gezondheid zegt. Je ontvangt persoonlijke aanbevelingen om je darmgezondheid doelgericht te verbeteren.

Samenvatting

• Zijn alle darmbacteriën goed? → Fabel. Er zijn nuttige en schadelijke bacteriën. Een disbalans kan spijsverteringsproblemen en infecties veroorzaken.
• Vernietigen antibiotica het darmmicrobioom? → Feit. Ze doden ook goede bacteriën, waardoor het darmmicrobioom verzwakt. Het herstel duurt weken tot maanden.
• Genezen pro- en prebiotica alle darmproblemen? → Fabel. Ze ondersteunen het darmmicrobioom, maar zijn geen wondermiddel.
• Heeft het darmmicrobioom invloed op de psyche? → Feit. Een disbalans kan ontstekingen en aandoeningen zoals depressie bevorderen.
• Bepaalt het darmmicrobioom ons gewicht? → Feit. Bepaalde bacteriën bevorderen een gezonde stofwisseling, terwijl andere in verband worden gebracht met overgewicht.
• Versterkt een gezond darmmicrobioom ons immuunsysteem? → Feit. Het beschermt tegen infecties en reguleert immuunreacties, terwijl een dysbiose het risico op ziekten verhoogt.

Bronnen

Cleveland Clinic. (2023). E. coli Infection. Retrieved March, 2025, from https://www.google.com/url?q=https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16638-e-coli-infection&sa=D&source=docs&ust=1741515458492359&usg=AOvVaw2h2d971IoZl2TcU4bjlvZm

Labor Limbach. (2024). Antibiotikaeinfluss auf das Darmmikrobiom. Retrieved March, 2025, from https://www.labor-limbach.de/blog/antibiotikaeinfluss-auf-das-darmmikrobiom/

Mayo Clinic. (2022). Probiotics and prebiotics: What you should know. Mayo Clinic. Retrieved March 9, 2025, from https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/probiotics/faq-20058065

Mayo Clinic. (2023, September 1). C. difficile infection – Symptoms and causes. Mayo Clinic. Retrieved March 9, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/c-difficile/symptoms-causes/syc-20351691

Williams, S. (2024). Our bacteria are more personal than we thought, Stanford Medicine-led study shows. Retrieved March, 2025, from https://med.stanford.edu/news/all-news/2024/03/personal-microbiome.html#:~:text=The%20trillions%20of%20bacteria%20that,skin%20microbiomes%20of%2086%20people.

NHI. (2025). Microbiome. National Human Genome Research Institute. Retrieved March 3, 2025, from https://www.genome.gov/genetics-glossary/Microbiome

Ng, K. M., Aranda-Díaz, A., Tropini, C., Frankel, M. R., Van Treuren, W., O’Loughlin, C. T., Merrill, B. D., Yu, F. B., Pruss, K. M., Oliveira, R. A., Higginbottom, S. K., Neff, N. F., Fischbach, M. A., Xavier, K. B., Sonnenburg, J. L., & Huang, K. C. (2019). Recovery of the Gut Microbiota after Antibiotics Depends on Host Diet, Community Context, and Environmental Reservoirs. Cell host & microbe, 26(5), 650–665.e4. https://doi.org/10.1016/j.chom.2019.10.011

UCLA Health. (2024, February 23). Antibiotics can temporarily wipe out the gut microbiome. UCLA Health. Retrieved February 22, 2025, from https://www.uclahealth.org/news/article/antibiotics-can-temporarily-wipe-out-gut-microbiome

Satish Kumar, L., Pugalenthi, L. S., Ahmad, M., Reddy, S., Barkhane, Z., & Elmadi, J. (2022). Probiotics in Irritable Bowel Syndrome: A Review of Their Therapeutic Role. Cureus, 14(4), e24240. https://doi.org/10.7759/cureus.24240

Zhang, Y. J., Li, S., Gan, R. Y., Zhou, T., Xu, D. P., & Li, H. B. (2015). Impacts of gut bacteria on human health and diseases. International journal of molecular sciences, 16(4), 7493–7519. https://doi.org/10.3390/ijms16047493

Wan, Z., Zheng, J., Zhu, Z., Sang, L., Zhu, J., Luo, S., … & He, H. (2022). Intermediate role of gut microbiota in vitamin B nutrition and its influences on human health. Frontiers in nutrition, 9, 1031502.

Hamzehlou, P., Akhavan Sepahy, A., Mehrabian, S., & Hosseini, F. (2018). Production of Vitamins B3, B6 and B9 by Lactobacillus Isolated from Traditional Yogurt Samples from 3 Cities in Iran, Winter 2016. Applied Food Biotechnology, 5(2), 107–120. https://doi.org/10.22037/afb.v5i2.18905

Huang Tang, Wanqiu Huang and Yu-Feng Yao (2023). The metabolites of lactic acid bacteria:classification, biosynthesis and modulation of gut microbiota. Microbial Cell 10(3): 49-62. doi: 10.15698/mic2023.03.792

Ji, J., Jin, W., Liu, S. J., Jiao, Z., & Li, X. (2023). Probiotics, prebiotics, and postbiotics in health and disease. MedComm, 4(6), e420. https://doi.org/10.1002/mco2.420

Zhang, X. F., Guan, X. X., Tang, Y. J., Sun, J. F., Wang, X. K., Wang, W. D., & Fan, J. M. (2021). Clinical effects and gut microbiota changes of using probiotics, prebiotics or synbiotics in inflammatory bowel disease: a systematic review and meta-analysis. European journal of nutrition, 60(5), 2855–2875. https://doi.org/10.1007/s00394-021-02503-5

Wilkins, T., & Sequoia, J. (2017). Probiotics for Gastrointestinal Conditions: A Summary of the Evidence. American family physician, 96(3), 170–178.

Xiong, R. G., Li, J., Cheng, J., Zhou, D. D., Wu, S. X., Huang, S. Y., Saimaiti, A., Yang, Z. J., Gan, R. Y., & Li, H. B. (2023). The Role of Gut Microbiota in Anxiety, Depression, and Other Mental Disorders as Well as the Protective Effects of Dietary Components. Nutrients, 15(14), 3258. https://doi.org/10.3390/nu15143258

Mhanna, A., Martini, N., Hmaydoosh, G., Hamwi, G., Jarjanazi, M., Zaifah, G., Kazzazo, R., Haji Mohamad, A., & Alshehabi, Z. (2024). The correlation between gut microbiota and both neurotransmitters and mental disorders: A narrative review. Medicine, 103(5), e37114. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000037114

Delanote, J., Correa Rojo, A., Wells, P.M. et al. Systematic identification of the role of gut microbiota in mental disorders: a TwinsUK cohort study. Sci Rep 14, 3626 (2024). https://doi.org/10.1038/s41598-024-53929-w

Liu, B. N., Liu, X. T., Liang, Z. H., & Wang, J. H. (2021). Gut microbiota in obesity. World journal of gastroenterology, 27(25), 3837–3850. https://doi.org/10.3748/wjg.v27.i25.3837

Menni, C., Jackson, M., Pallister, T. et al. Gut microbiome diversity and high-fibre intake are related to lower long-term weight gain. Int J Obes 41, 1099–1105 (2017). https://doi.org/10.1038/ijo.2017.66

Wu, H. J., Wu, E. (2012). The role of gut microbiota in immune homeostasis and autoimmunity. Gut microbes, 3(1), 4–14. https://doi.org/10.4161/gmic.19320

Toor, D., Wsson, M. K., Kumar, P., Karthikeyan, G., Kaushik, N. K., Goel, C., Singh, S., Kumar, A., & Prakash, H. (2019). Dysbiosis Disrupts Gut Immune Homeostasis and Promotes Gastric Diseases. International journal of molecular sciences, 20(10), 2432. https://doi.org/10.3390/ijms20102432

Wiertsema, S. P., van Bergenhenegouwen, J., Garssen, J., & Knippels, L. M. J. (2021). The Interplay between the Gut Microbiome and the Immune System in the Context of Infectious Diseases throughout Life and the Role of Nutrition in Optimizing Treatment Strategies. Nutrients, 13(3), 886. https://doi.org/10.3390/nu13030886