Vaginale SOA-test: Zo voer je die veilig zelf uit

Het regelmatig testen op seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) is een van de belangrijkste stappen om SOA’s vroegtijdig te herkennen. Vaginale SOA-tests, die met een uitstrijkje worden uitgevoerd, testen op veelvoorkomende infecties zoals chlamydia, gonorroe en trichomoniasis. Deze tests kunnen veilig, discreet en zonder doktersbezoek eenvoudig thuis worden uitgevoerd. In deze blog lees je wanneer een test zinvol is, hoe je deze correct gebruikt en waar je op moet letten.

Inhoudsopgave

• Wat is een vaginale SOA-test?
• Welke infecties kunnen met een vaginale SOA-test worden opgespoord?
• Wanneer kan ik een vaginale SOA-test doen?
• Hoe werkt een vaginale zelftest stap voor stap?
• Wanneer is een vaginale SOA-test aan te raden?
• Kan ik een vaginale SOA-test tijdens mijn menstruatie doen?
• Samenvatting

Wat is een vaginale SOA-test?

Een vaginale SOA-test wordt gebruikt om seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) zoals chlamydia, gonorroe en trichomoniasis op te sporen en te diagnosticeren. Bij deze test wordt een uitstrijkje uit de vagina of baarmoederhals genomen, dat wordt onderzocht op specifieke ziekteverwekkers. Het uitstrijkje kan zowel celmateriaal als afscheidingen bevatten die infectie-veroorzakende organismen of hun genetisch materiaal aantonen (MedlinePlus, 2024).

Welke infecties kunnen met een vaginale SOA-test worden opgespoord?

Een vaginale SOA-test kan verschillende seksueel overdraagbare aandoeningen identificeren. Deze infecties worden het meest effectief opgespoord met een uitstrijkje, aangezien de vaginale regio vaak de primaire plaats is waar SOA-veroorzakende organismen zich bij vrouwen bevinden:

• Chlamydia en gonorroe (druiper): Veelvoorkomende bacteriële infecties die bij vrouwen vaak zonder symptomen verlopen. Onbehandeld kunnen ze echter klachten veroorzaken zoals afscheiding, een branderig gevoel bij het plassen of buikpijn.
• Trichomoniasis: Een parasitaire infectie die symptomen kan veroorzaken zoals groene of gele afscheiding, jeuk en een branderig gevoel bij het plassen, maar vaak ook symptoomloos verloopt.
• Humaan papillomavirus (HPV): Een virus dat meestal geen symptomen veroorzaakt en in veel gevallen vanzelf verdwijnt. Sommige typen kunnen echter genitale wratten of, in ernstige gevallen, baarmoederhalskanker veroorzaken.

Bron: MayoClinic, 2023

Wanneer kan ik een vaginale SOA-test doen?

De diagnostische kloof verwijst naar de periode tussen de infectie met een ziekteverwekker en het moment waarop deze betrouwbaar met een test kan worden opgespoord. Een te vroege test kan leiden tot fout-negatieve resultaten, omdat de ziekteverwekker mogelijk nog niet in voldoende hoeveelheid aanwezig is. Deze kloof varieert per ziekteverwekker en vergroot het risico dat een infectie onopgemerkt blijft en zich verder verspreidt. Een vaginale SOA-test moet daarom pas worden uitgevoerd na het verstrijken van de diagnostische kloof om een betrouwbaar resultaat te garanderen:

• Chlamydia: Minimaal 14 dagen na mogelijk contact
• Gonorroe (druiper): Minimaal 14 dagen na mogelijk contact
• Trichomoniasis: Minimaal 4 weken na mogelijk contact

Als er symptomen optreden voordat de diagnostische kloof is verstreken, kan een test alsnog fout-negatieve resultaten opleveren. In dat geval wordt aanbevolen om de test na de aanbevolen wachttijd te herhalen of een arts te raadplegen (MayoClinic, 2023).

Hoe werkt een vaginale zelftest stap voor stap?

Voorbereiding:

• Was je handen grondig met zeep.
• Zoek een schone, rustige plek.
• Lees de bijgevoegde instructies volledig door om het proces goed te begrijpen.

Voorbereiden van de monstername:

• Open de verpakking van het steriele wattenstaafje zonder de punt aan te raken.
• Zorg dat het transportmedium (buisje) binnen handbereik ligt.

Afname van het uitstrijkje:

• Ga comfortabel zitten of zet één voet op een verhoogd oppervlak (bijvoorbeeld de wc-bril).
• Breng het wattenstaafje voorzichtig ongeveer 4-5 cm in de vagina in, zonder druk uit te oefenen (vergelijkbaar met het inbrengen van een tampon).
• Draai het staafje zachtjes gedurende 10–15 seconden om materiaal van de vaginawand op te nemen.

Veiligstellen van de monstername:

• Trek het staafje voorzichtig terug, zonder het aan te raken met je handen of andere oppervlakken.
• Plaats het staafje direct met de punt naar beneden in het bijgevoegde buisje. Breek het staafje zo nodig af op de breuklijn en sluit het buisje stevig af.

Verzenden:

• Pak het buisje in volgens de instructies als verzending naar een laboratorium nodig is.

Wil je de handleiding liever in een video zien? Bekijk dan de instructievideo van Homed-IQ over de vaginale test op YouTube.

Wil je je laten testen?

In Nederland kan een vaginaal uitstrijkje worden uitgevoerd bij de huisarts of de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD). Daarnaast zijn er discrete zelftestkits beschikbaar, zoals die van Homed-IQ, die je eenvoudig thuis kunt uitvoeren. De analyse van Homed-IQ-tests wordt gedaan in ISO-gecertificeerde laboratoria die ook door huisartsen en ziekenhuizen worden gebruikt. Meer informatie over de betrouwbaarheid en veiligheid van deze tests vind je op de website.

• Bij symptomen zoals afscheiding, jeuk, een branderig gevoel of pijn in de intieme zone.
• Na onbeschermde seks, vooral met nieuwe of wisselende partners.
• Voor seksueel actieve personen, jaarlijks als onderdeel van preventieve zorg.
• Voor het aangaan van een nieuwe relatie, om mogelijke infecties uit te sluiten.
• Voor en tijdens de zwangerschap, om risico’s voor het kind te minimaliseren.
• Bij verhoogd risico (frequente wisseling van partners, sekswerkers) wordt aanbevolen om standaard elke 3 tot 6 maanden een test te doen.

Veel seksueel overdraagbare aandoeningen verlopen zonder symptomen, maar kunnen toch gezondheidsproblemen veroorzaken of besmettelijk zijn. Daarom is het belangrijk om regelmatig tests te doen, ook als er geen zichtbare symptomen zijn, om infecties vroegtijdig te herkennen en zowel jezelf als anderen te beschermen (CDC, 2024).

Kan ik een vaginale SOA-test doen tijdens mijn menstruatie?

Een vaginale SOA-test kan ook tijdens je menstruatie worden uitgevoerd, omdat moderne testmethoden meestal niet worden beïnvloed door menstruatiebloed. Er kan echter niet volledig worden uitgesloten dat de kwaliteit van het monster enigszins wordt beïnvloed. Als het mogelijk is, voer de test dan buiten je menstruatie uit. Bij twijfel is het raadzaam om je arts te raadplegen (NHS, 2024).

Wat te doen als de vaginale SOA-test positief is?

Als een vaginale SOA-test positief uitvalt, neem dan direct contact op met een arts om de diagnose te bevestigen en een passende behandeling te starten. Informeer ook je seksuele partners, zodat zij zich kunnen laten testen en behandelen om verdere verspreiding van de infectie te voorkomen. Vermijd seksuele contacten totdat de behandeling is voltooid en de infectie volledig is genezen om herinfectie of overdracht te voorkomen.

Samenvatting

Een vaginale SOA-test is een veilige en discrete methode om seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia, gonorroe en trichomoniasis vroegtijdig op te sporen. De test wordt uitgevoerd door middel van een uitstrijkje uit de vagina, dat wordt onderzocht op specifieke ziekteverwekkers. Om betrouwbare resultaten te garanderen, moet de test worden uitgevoerd na het verstrijken van de diagnostische kloof, die afhankelijk van de infectie 14 dagen tot 4 weken kan bedragen. Het wordt aanbevolen om de test regelmatig te doen, vooral bij symptomen, na onbeschermde seks of bij een verhoogd risico, om je seksuele gezondheid te beschermen.

Bronnen

Sexually transmitted diseases (STDs) – Diagnosis and treatment. (2023, September 8). Mayo Clinic. Retrieved December 18, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sexually-transmitted-diseases-stds/diagnosis-treatment/drc-20351246

Sexually Transmitted Infection (STI) Tests. (2024, October 3). MedlinePlus. Retrieved December 18, 2024, from https://medlineplus.gov/lab-tests/sexually-transmitted-infection-sti-tests/

STI Screening Recommendations. (n.d.). CDC. Retrieved December 18, 2024, from https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/screening-recommendations.htm