Schimmelinfectie of soa? Symptomen en signalen op de juiste manier onderscheiden

Schimmelinfecties en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) behoren tot de meest voorkomende klachten in het genitale gebied. Minstens 800.000 Nederlanders gebruiken elk jaar voorgeschreven medicijnen tegen schimmelinfecties (Buil et al., 2020). Beide aandoeningen kunnen vergelijkbare symptomen veroorzaken, zoals jeuk, roodheid of afscheiding, maar vereisen verschillende behandelingen. In deze blog worden de belangrijkste verschillen en overeenkomsten tussen schimmelinfecties en soa’s besproken, typische symptomen toegelicht, diagnostische mogelijkheden uitgelegd en behandelingsopties overzichtelijk gepresenteerd.

Inhoudsopgave

• Wat is een schimmelinfectie?
• Wat zijn seksueel overdraagbare infecties (SOA’s)?
• Symptomen: schimmelinfectie vs. soa
• Hoe worden schimmelinfecties en soa’s gediagnosticeerd?
• Hoe worden soa’s behandeld?
• Hoe worden schimmelinfecties behandeld?
• Hoe kun je schimmelinfecties voorkomen?
• Overzicht: de belangrijkste preventiemaatregelen tegen soa’s
• Samenvatting

Wat is een schimmelinfectie?

Een infectie veroorzaakt door schimmels, ook wel mycose genoemd, kan de huid, nagels, slijmvliezen of inwendige organen aantasten. Schimmelinfecties komen vooral vaak voor in het genitale gebied, omdat schimmels daar goed gedijen in warme en vochtige omstandigheden. De meest voorkomende oorzaak is de overmatige groei van de gist Candida albicans, die van nature in het lichaam aanwezig is. Een verstoring van het natuurlijke afweersysteem van het lichaam, bijvoorbeeld door het gebruik van antibiotica, hormonale schommelingen (zwangerschap, menopauze) of diabetes mellitus, kan deze groei bevorderen. Andere oorzaken zijn onvoldoende of juist overmatige intieme hygiëne, vochtige kleding of strakke kleding die de groei van schimmels stimuleert (CDC, 2024).

Zijn infecties door schimmels besmettelijk?

Schimmelinfecties, zoals Candida-infecties, zijn over het algemeen niet erg besmettelijk, maar kunnen onder bepaalde omstandigheden wel worden overgedragen. De overdracht hangt af van het type schimmel, de conditie van de huid of slijmvliezen en de afweer van de ontvanger. Nauw contact, geïrriteerde huidplekken en warme, vochtige omstandigheden bevorderen de kans op besmetting.

Wat zijn seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)?

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) zijn infecties die voornamelijk via onbeschermd seksueel contact worden overgedragen. Veelvoorkomende veroorzakers zijn bacteriën, zoals bij chlamydia, gonorroe (druiper) en syfilis, en virussen, zoals hiv, herpes-simplex-virus (HSV) en humaan papillomavirus (HPV). Ook parasieten, zoals bij trichomoniasis, kunnen soa’s veroorzaken. Soa’s worden overgedragen door:

• Vaginaal-, oraal– en anaal contact
• Direct huid-op-huid contact
• Contact met geïnfecteerde slijmvliezen of lichaamsvloeistoffen zoals sperma, vaginaal vocht en bloed
• Gebruik van besmet seksspeelgoed zonder grondige reiniging
• In zeldzame gevallen via gedeelde naalden, bloedtransfusies of van moeder op kind tijdens de geboorte

Bron: Cleveland Clinic, 2023

Symptomen: Schimmelinfectie vs. soa

Schimmelinfecties en soa’s kunnen vergelijkbare symptomen veroorzaken, zoals roodheid, zwelling, pijn of een branderig gevoel in het genitale gebied. Ze hebben echter ook specifieke symptomen die hen van elkaar onderscheiden. De volgende tabel toont welke symptomen typisch zijn voor elke aandoening:

Meer specifieke informatie vind je in onze blog “Is mannelijke afscheiding normaal?”.

Hoe herken je of je een schimmelinfectie of een soa hebt?

Of je last hebt van een schimmelinfectie of een soa kun je meestal aan de symptomen herkennen: schimmelinfecties veroorzaken vaak intense jeuk, geurloze witte brokkelige afscheiding en roodheid. Soa’s daarentegen worden gekenmerkt door onaangenaam ruikende gekleurde afscheiding, huidveranderingen zoals blaasjes of zweren, en soms koorts of gezwollen lymfeklieren. Omdat soa’s echter ook vaak zonder symptomen verlopen, zijn regelmatige soa-tests, vooral bij wisselende seksuele partners of onbeschermd seksueel contact, erg belangrijk.

Welke soa’s kunnen gemakkelijker worden verward met een schimmelinfectie?

Vooral trichomoniasis, genitale herpes, chlamydia en gonorroe kunnen worden verward met een schimmelinfectie, omdat ze vaak gepaard gaan met jeuk.

Wanneer is het nodig om naar een arts te gaan?

Het is verstandig om een arts te raadplegen om de oorzaak van de klachten vast te stellen en een geschikte behandeling te starten. Dit geldt met name in de volgende situaties:

1. Symptomen die langer dan enkele dagen aanhouden of verergeren (zoals jeuk, pijn of ongewone afscheiding).
2. Huidveranderingen zoals blaasjes, wratten of zweren verschijnen
3. Onzekerheid over of het een schimmelinfectie of een soa betreft.
4. Symptomen die optreden na onbeschermd seksueel contact of een verhoogd risico op infectie.

Quellen: MayoClinic, 2024; MedlinePlus, 2024

Hoe worden schimmelinfecties en soa’s gediagnosticeerd?

1. Schimmelinfecties worden meestal vastgesteld door een klinisch onderzoek van de symptomen. Ter bevestiging kunnen huid- of slijmvliesmonsters microscopisch worden onderzocht of kunnen er schimmelkweken worden gedaan.
2. Soa’s worden gediagnosticeerd door middel van een anamnese, lichamelijk onderzoek en laboratoriumtests. Dit omvat uitstrijkjes van de aangetaste plekken en bloed- of urineonderzoeken. In Nederland kun je deze tests laten uitvoeren bij de huisarts, gynaecoloog, uroloog of bij GGD-gezondheidscentra. Daarnaast zijn er zelftests beschikbaar die je discreet thuis kunt doen.

Bron: CDC, 2024

BELANGRIJK: Bij de diagnose van een soa is het essentieel om je seksuele partner(s) te informeren, omdat zij mogelijk ook geïnfecteerd zijn. Alleen door testen en indien nodig behandeling kunnen zij worden beschermd en kan verdere verspreiding van de infectie worden voorkomen. Open communicatie is hierbij van groot belang om de gezondheid van alle betrokkenen te waarborgen.

Hoe worden soa’s behandeld?

De behandeling van een soa hangt af van de veroorzaker en de ernst van de infectie. Bacteriële infecties, zoals chlamydia, gonorroe of syfilis, worden effectief behandeld met antibiotica. Parasitaire infecties, zoals trichomoniasis, reageren goed op antiparasitaire medicijnen. Virale infecties, zoals herpes of hiv, kunnen niet volledig worden genezen, omdat de virussen permanent in het lichaam blijven. Medicijnen zoals aciclovir (bij herpes) of antiretrovirale therapieën (bij hiv) verlichten echter de symptomen, onderdrukken de virusvermeerdering en verminderen de kans op overdracht (WHO, 2024).

Het is cruciaal om de behandeling volledig en volgens de voorschriften van de arts af te maken, zelfs als de symptomen verdwijnen. Dit voorkomt terugval en de ontwikkeling van resistentie.

Hoe worden schimmelinfecties behandeld?

Schimmelinfecties worden meestal behandeld met antischimmelmiddelen (antimycotica) die de groei van schimmels remmen of doden. Deze kunnen worden gebruikt in de vorm van crèmes, vaginale zetpillen, tabletten of zalven, afhankelijk van het getroffen gebied (CDC, 2024).

Wat helpt snel tegen schimmelinfecties?

Naast medicamenteuze behandeling kunnen de volgende maatregelen de genezing van een schimmelinfectie ondersteunen:

• Luchtige kleding: Draag katoenen ondergoed en vermijd strakke, synthetische kleding.
• Hygiëne: Gebruik milde, pH-neutrale producten en houd het genitale gebied droog.
• Voeding: Eet minder suiker, omdat suiker de groei van schimmels kan bevorderen.
• Natuurlijke remedies: Zitbaden met kamille of tea tree-olie, maar alleen in overleg met een arts.

Hoe kun je schimmelinfecties voorkomen?

Veel maatregelen die de genezing van een schimmelinfectie bevorderen, helpen ook bij het voorkomen ervan, zoals het dragen van ademende kleding en het gebruik van milde hygiëneproducten. Daarnaast is een sterk immuunsysteem essentieel. Dit bereik je door voldoende slaap, het verminderen van stress en een uitgebalanceerd dieet (CDC, 2024).

Overzicht: de belangrijkste preventiemaatregelen tegen soa’s

De belangrijkste maatregelen om soa’s te voorkomen helpen het risico op besmetting te minimaliseren en beschermen zowel je eigen gezondheid als die van anderen. De volgende afbeelding geeft een overzicht van de centrale maatregelen voor de preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen.

Bronnen: eigen samenstelling naar NHS, 2024

Samenvatting

Schimmelinfecties worden veroorzaakt door schimmels zoals Candida albicans en leiden vaak tot jeuk, roodheid en geurloze afscheiding. Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) worden overgedragen door bacteriën, virussen of parasieten via nauw contact of seksuele interactie en kunnen symptomen veroorzaken zoals ongewone afscheiding, huidveranderingen of koorts. Beide aandoeningen kunnen vergelijkbare klachten in het genitale gebied veroorzaken, wat tot verwarring kan leiden. Tests zijn cruciaal om de juiste diagnose te stellen, een passende behandeling te starten en verdere infecties door middel van preventie te voorkomen.

Bronnen

How to prevent STIs. (n.d.). NHS inform. Retrieved December 10, 2024, from https://www.nhsinform.scot/campaigns/how-to-prevent-stis/

Sexually Transmitted Infections (STIs): Sexually Transmitted Diseases (STDs). (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved December 10, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9138-sexually-transmitted-diseases–infections-stds–stis

Symptoms of Candidiasis | Candidiasis. (2024, April 24). CDC. Retrieved December 10, 2024, from https://www.cdc.gov/candidiasis/signs-symptoms/index.html