Seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) zijn infecties die worden overgedragen door seksueel contact, zoals chlamydia, gonorroe, syfilis of hiv. Veel SOA’s kunnen zonder symptomen verlopen, waardoor iemand besmet kan zijn zonder het te merken. Regelmatige tests zijn essentieel voor vroege opsporing en om verdere verspreiding te voorkomen.

In dit artikel lees je welke SOA’s vaak zonder symptomen verlopen, wanneer je je moet laten testen en hoe je een SOA kunt voorkomen.

Chlamydia en gonorroe behoren tot de meest voorkomende bacteriële SOA’s en verlopen vaak zonder symptomen. Met de chlamydia- en gonorroe-test van Homed-IQ kun je je gemakkelijk en anoniem thuis testen, zonder naar een arts te hoeven gaan, wat voor veel mensen een drempel kan zijn vanwege schaamte. Regelmatige tests voorkomen dat de infectie ongemerkt wordt doorgegeven en mogelijke langetermijngevolgen. Alle testresultaten van Homed-IQ worden geanalyseerd in ISO-gecertificeerde laboratoria die ook door klinieken en huisartsen worden gebruikt.

Inhoudsopgave

• Wat zijn seksueel overdraagbare infecties (SOA’s)?
• Kan ik een SOA hebben zonder symptomen te hebben?
• Zijn SOA’s besmettelijk als je geen symptomen hebt?
• Moet ik me laten testen op een SOA, ook als ik geen symptomen heb?
• Hoe worden seksueel overdraagbare infecties vastgesteld?
• Kan een SOA vanzelf verdwijnen?
• Welke risico’s zijn er bij onbehandelde asymptomatische SOA’s?
• Samenvatting

Wat zijn seksueel overdraagbare infecties (SOA’s)?

Seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) zijn infecties die voornamelijk worden overgedragen door seksueel contact, inclusief vaginale, orale of anale seks, maar ook door intiem huid-op-huidcontact of het delen van seksspeeltjes. Ze worden veroorzaakt door bacteriën, virussen of parasieten. Bekende SOA’s zijn onder andere chlamydia, gonorroe, syfilis, hiv, herpes, trichomoniasis en HPV (Cleveland Clinic, 2023).

Kan ik een SOA hebben zonder symptomen te hebben?

Ja, veel SOA’s verlopen zonder symptomen (vooral in het begin) of hebben slechts milde symptomen, waardoor de infectie vaak niet wordt opgemerkt of de symptomen niet serieus worden genomen (NHS, 2024).

Welke SOA’s verlopen vaak zonder symptomen?

Seksueel overdraagbare infecties die vaak asymptomatisch verlopen zijn onder andere chlamydia, gonorroe, hiv, genitale herpes, syfilis en het humaan papillomavirus (HPV).

Chlamydia

Chlamydia is een seksueel overdraagbare infectie, veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis. Bij ongeveer 70% van de vrouwen en 50% van de mannen verloopt de infectie zonder symptomen. Als er wel symptomen optreden, kunnen deze bestaan uit afscheiding, een branderig gevoel bij het plassen, jeuk en een onaangename geur. De overdracht gebeurt door onbeschermde vaginale, anale of orale seks of direct contact met slijmvliezen (WHO, 2023).

Gonorroe

Gonorroe is een seksueel overdraagbare infectie, veroorzaakt door de bacterie Neisseria gonorrhoeae. Bij vrouwen verloopt 65-86% van de infecties zonder symptomen, terwijl bij mannen 15-55% van de gevallen asymptomatisch blijft. Als er symptomen optreden, zijn dit meestal afscheiding, pijn bij het plassen en buikpijn. De overdracht vindt plaats via onbeschermde vaginale, anale of orale seks (NHS, 2021).

Hiv (humaan immunodeficiëntievirus)

Hiv is een virus dat het immuunsysteem verzwakt en onbehandeld kan leiden tot de immuundeficiëntieziekte aids. Hoe lang de infectie zonder symptomen blijft, verschilt per persoon, maar kan meerdere jaren tot wel 10 jaar duren. Wanneer symptomen optreden, zijn deze vaak vaag, zoals griepachtige klachten. Hiv wordt overgedragen door de uitwisseling van lichaamsvloeistoffen zoals bloed, sperma, vaginaal vocht of moedermelk, vaak door onbeschermde seks, bloedcontact of het delen van naalden (NHS, 2021).

HPV (humaan papillomavirus)

HPV is een veelvoorkomende infectie met meer dan 100 verschillende virustypen. De meeste infecties verlopen zonder symptomen en verdwijnen binnen twee jaar zonder behandeling. Sommige typen (laagrisico) veroorzaken zichtbare symptomen zoals genitale wratten, terwijl andere (hoogrisico) het risico op kanker, vooral baarmoederhalskanker, aanzienlijk verhogen, maar zelden symptomen veroorzaken. HPV wordt overgedragen door intiem huid-op-huidcontact bij vaginale, orale of anale seks (ook zonder penetratie). Ook zonder zichtbare symptomen kan er sprake zijn van besmetting (Cleveland Clinic, 2022).

Herpes

Herpes is een virusinfectie, veroorzaakt door het herpes simplex-virus (HSV). Er zijn twee hoofdtypen: HSV-1, dat voornamelijk koortslippen veroorzaakt, en HSV-2, dat genitale herpes veroorzaakt. 75-90% van de geïnfecteerden weten niet dat ze besmet zijn, omdat ze geen of slechts milde, nauwelijks merkbare symptomen ontwikkelen. Symptomen zijn onder andere pijnlijke blaasjes, roodheid, jeuk en tintelingen op de lippen of geslachtsdelen. Herpes wordt overgedragen door direct huid-op-huidcontact tijdens vaginale, anale of orale seks, vooral bij contact met blaasjes of geïnfecteerde slijmvliezen. Ook zonder zichtbare symptomen kan er een besmetting plaatsvinden (Cleveland Clinic, 2023).

Syfilis

Syfilis wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum en blijft vaak onopgemerkt omdat de ziekte in fasen verloopt waarin geen symptomen zichtbaar zijn, en bij ongeveer 50% van de syfilisgevallen geen symptomen optreden. Als er symptomen optreden, uiten deze zich in de vorm van pijnloze zweren, huiduitslag of lichte koorts, die vaak worden genegeerd omdat ze niet specifiek zijn en lijken op andere aandoeningen. De overdracht vindt plaats via onbeschermde vaginale, anale of orale seks, evenals door direct contact met syfiliszweren en via bloedtransfusies Syfilis kan tijdens de zwangerschap worden overgedragen op het kind (WHO, 2024).

Zijn SOA’s besmettelijk als je geen symptomen hebt?

Ja, seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) kunnen besmettelijk zijn, zelfs als er geen symptomen optreden. De incubatietijd is de periode tussen de besmetting en het optreden van de eerste symptomen. Bij SOA’s varieert deze sterk: chlamydia 1-3 weken, gonorroe 2-14 dagen, hiv 2-4 weken. Veel SOA’s, zoals chlamydia, gonorroe, hiv, herpes en syfilis, zijn al besmettelijk tijdens de incubatietijd. Als er na de incubatietijd ook geen zichtbare ziekteverschijnselen optreden, kan de infectie onbedoeld worden overgedragen als er geen voorzorgsmaatregelen worden genomen (NHS, 2024).

Hoe kun je seksueel overdraagbare infecties effectief voorkomen?

Om seksueel overdraagbare infecties te voorkomen of onbewuste overdracht te vermijden, moet je bij vaginale, anale en orale seks altijd een condoom gebruiken en je regelmatig laten testen, vooral voor nieuwe relaties, bij wisselende partners of na onbeschermde seks. Vaccinaties, zoals tegen hoogrisicotypen van HPV, zijn ook aan te raden. Praat open en eerlijk met je partner over seksuele gezondheid om jezelf te beschermen en, indien nodig, samen te testen of te laten behandelen. Vermijd intiem contact bij acute symptomen (NHS, 2023).

Bron: eigen weergave naar NHS, 2023

Moet ik me laten testen op een SOA, ook als ik geen symptomen heb?

Ja, ook zonder symptomen moet je je laten testen op SOA’s, vooral:

• na onbeschermde seks (vaginaal, oraal, anaal).
• bij vaak wisselende seksuele partners.
• voor een nieuwe seksuele relatie.
• bij symptomen zoals afscheiding of een branderig gevoel.
• na een positieve SOA-test bij je partner.
• na seksueel geweld.
• als onderdeel van de zwangerschapszorg.

Bron: MedlinePlus, 2024

Weet je niet op welke seksueel overdraagbare infecties je je moet laten testen en wil je liever niet naar de dokter? De Soa Testwijzer van Homed-IQ helpt je bij het vinden van de juiste SOA-test.

Hoe worden seksueel overdraagbare infecties vastgesteld?

Seksueel overdraagbare infecties kunnen worden vastgesteld door middel van bloedtests, urinemonsters of uitstrijkjes van getroffen gebieden, afhankelijk van het type infectie. Ook de symptomen worden meegenomen in de diagnose. Tests op seksueel overdraagbare infecties zijn cruciaal om een mogelijke infectie op te sporen, langetermijngevolgen te voorkomen en verdere verspreiding te verhinderen. In Nederland kunnen soa-tests worden uitgevoerd bij huisartsen, GGD-gezondheidscentra of gespecialiseerde klinieken (WHO, 2024). Meer informatie over de verschillende soorten tests vind je in onze blog: “Hoe werkt een soa test?.

De diagnostische kloof beschrijft de periode tussen een infectie en het moment waarop een SOA-test de infectie kan aantonen. Het naleven van deze diagnostische kloof is van cruciaal belang, omdat tests die vóór het einde van deze periode worden uitgevoerd, vals-negatieve resultaten kunnen geven omdat de ziekteverwekkers nog niet voldoende aantoonbaar zijn.

Wil je zelf een overzicht krijgen?

Regelmatige tests op seksueel overdraagbare infecties zijn vooral belangrijk als je meerdere seksuele partners hebt, een nieuwe relatie begint of onbeschermde seks hebt gehad. Ook bij ongebruikelijke symptomen, of gewoon om duidelijkheid te krijgen over je seksuele gezondheid, is een SOA-test zinvol. Met de thuistests van Homed-IQ, zoals de Chlamydia Gonorroe test, de SOA Test Compleet of de HPV test – vrouw, kun je je discreet laten testen op enkele infecties of uitgebreid op verschillende seksueel overdraagbare infecties. Meer over het beste moment voor een SOA-test lees je in onze blogpost: “Wanneer kan je een soa test doen?“.

Kan een SOA vanzelf verdwijnen?

Sommige seksueel overdraagbare infecties, zoals HPV en soms genitale herpes, kunnen door het immuunsysteem zonder behandeling worden bestreden. Hierop vertrouwen is echter riskant, omdat mogelijke complicaties kunnen optreden en de infectie aan een partner kan worden overgedragen. Regelmatige tests zijn daarom belangrijk om een infectie op te sporen of zeker te weten dat deze genezen is. In Nederland ontvangen vrouwen van 30 tot 60 jaar elke vijf jaar een uitnodiging voor een HPV-test in het kader van het landelijke screeningsprogramma (RIVM, 2024).

Welke risico’s zijn er bij onbehandelde asymptomatische SOA’s?

Onbehandelde seksueel overdraagbare infecties zonder symptomen kunnen ernstige gevolgen hebben, waaronder onvruchtbaarheid en zwangerschapscomplicaties (bijvoorbeeld door chlamydia en gonorroe), chronische pijn zoals bekkenontsteking, en blijvende schade aan organen of zenuwen (bijvoorbeeld door syfilis). Ook neemt het risico op een hiv-infectie toe, omdat beschadigde slijmvliezen vatbaarder zijn voor een infectie. HPV kan onbehandeld leiden tot kanker, vooral baarmoederhalskanker – 95% van de gevallen van baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een aanhoudende infectie met hoogrisicotypen van HPV (WHO, 2024). Daarnaast bestaat het risico dat de infectie onbewust wordt overgedragen op seksuele partners.

Samenvatting

Seksueel overdraagbare infecties (SOA’s) kunnen vaak zonder symptomen verlopen, vooral bij chlamydia, gonorroe, hiv, herpes, syfilis en HPV, maar zijn desondanks besmettelijk en kunnen onbewust worden doorgegeven. Regelmatige tests zijn noodzakelijk om infecties in een vroeg stadium op te sporen, verspreiding te voorkomen en langetermijngevolgen te vermijden. Preventieve maatregelen zijn onder andere regelmatige tests, het gebruik van condooms, vaccinaties en open gesprekken over seksuele gezondheid.

Bronnen

Cervical cancer. (2024, March 5). World Health Organization (WHO). Retrieved October 3, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cervical-cancer

Chlamydia. (2023, July 17). World Health Organization (WHO). Retrieved October 3, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/chlamydia

Gonorrhoea – Symptoms. (n.d.). NHS. Retrieved October 3, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/gonorrhoea/symptoms/

Herpes Simplex Virus (HSV): Types Symptoms, Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved October 3, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22855-herpes-simplex

How to prevent STIs. (n.d.). NHS inform. Retrieved October 3, 2024, from https://www.nhsinform.scot/campaigns/how-to-prevent-stis/

HPV (Human Papillomavirus): Causes, Symptoms Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved October 3, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11901-hpv-human-papilloma-virus

Sexually Transmitted Infections | STD | Venereal Disease. (2024, June 26). MedlinePlus. Retrieved October 3, 2024, from https://medlineplus.gov/sexuallytransmittedinfections.html

Sexually transmitted infections (STIs). (2024, May 13). NHS. Retrieved October 3, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/sexually-transmitted-infections-stis/

Sexually Transmitted Infections (STIs): Sexually Transmitted Diseases (STDs). (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved October 3, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9138-sexually-transmitted-diseases–infections-stds–stis

Syphilis. (2024, May 21). World Health Organization (WHO). Retrieved October 3, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/syphilis

Torgovnik, J. (2024, May 21). Sexually transmitted infections (STIs). World Health Organization (WHO). Retrieved October 3, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sexually-transmitted-infections-(stis)