Zowel een vitamine D-tekort, bijvoorbeeld door een verstoring van het microbioom, als een overschot, dat de darmbewegingen kan beïnvloeden, worden in verband gebracht met constipatie. Een tekort treedt op bij waarden onder de 30 nmol/L, terwijl een overschot begint bij waarden boven de 125 nmol/L.

In dit artikel leggen we uit hoe vitamine D gerelateerd kan zijn aan spijsverteringsproblemen en wat een optimale voorziening zou moeten zijn. Ongeveer 50% van de ouderen in Nederland heeft een vitamine D-tekort, waarbij de vitamine D-waarden afhankelijk zijn van het seizoen en de hoeveelheid zonlicht (Haaf et al., 2019). Vooral in de herfst- en wintermaanden, wanneer er minder zonlicht beschikbaar is, neemt het risico op een tekort toe. Bovendien is aangetoond dat mensen in Nederland gemiddeld 21 uur per dag binnen zitten (DutchNews, 2009).

Met een vitamine D-test, zoals aangeboden door Homed-IQ, kun je je eigen vitamine D-spiegel gemakkelijk vanuit huis controleren. De resultaten worden geanalyseerd in ISO-gecertificeerde laboratoria, die ook door huisartsen en klinieken worden gebruikt.

Inhoudsopgave

• Wat is vitamine D en waarom is het belangrijk?
• Hoe beïnvloedt een vitamine D-tekort de spijsvertering?
• Hoe beïnvloedt een vitamine D-overschot de spijsvertering?
• Welke andere symptomen komen voor bij een vitamine D-tekort of -overschot?
• Welke oorzaken leiden tot een vitamine D-tekort of -overschot?
• Samenvatting

Wat is vitamine D en waarom is het belangrijk?

Vitamine D is een in vet oplosbare vitamine die in twee hoofdvormen voorkomt: vitamine D2 (ergocalciferol) en vitamine D3 (cholecalciferol). Het is uniek omdat ons lichaam het zelf kan aanmaken via de huid onder invloed van zonlicht. In kleine hoeveelheden is het ook te vinden in voedingsmiddelen zoals vette vis, eieren en verrijkte producten. Vitamine D speelt een cruciale rol bij verschillende lichaamsfuncties.

Belangrijke functies van vitamine D zijn:

• Regulatie van de calcium– en fosfaatstofwisseling voor gezonde botten en tanden.
• Ondersteuning van het immuunsysteem ter bescherming tegen infecties.
• Bevordering van de spierfunctie.
• Ondersteuning van de celdeling en -vernieuwing.
• Behoud van de gezondheid van hart en bloedvaten.

Bronnen: Mayo Clinic, 2023; NIH, 2024

Vitamine D-waarden en hoe je ze interpreteert

Voor het meten van vitamine D worden twee eenheden gebruikt: ng/ml (nanogram per milliliter) en nmol/l (nanomol per liter). Deze eenheden zijn gebaseerd op verschillende meetmethoden in verschillende landen. In de onderstaande tabel vind je algemene richtlijnen voor de vitamine D-behoefte. De individuele behoefte kan echter variëren.

Aanbeveling:

• Bij lage vitamine D-waarden wordt aangeraden om de blootstelling aan zonlicht te verhogen. In sommige gevallen kan, in overleg met een arts, het innemen van voedingssupplementen worden overwogen. Daarnaast kan het nuttig zijn om je voeding aan te passen en meer vitamine D-rijke voedingsmiddelen zoals vette vis en eieren te eten.
• Bij hoge vitamine D-waarden is het belangrijk om de inname van voedingssupplementen te verminderen of te stoppen en de calcium- en vitamine D-waarden onder medisch toezicht te laten controleren.

Bij afwijkende waarden kunnen regelmatige controles nuttig zijn om ervoor te zorgen dat je vitamine D-spiegel op peil blijft.

Wil je je vitamine D-waarden controleren?

Met de vitamine D-test van Homed-IQ kun je eenvoudig vanuit huis je vitamine D-spiegel in het bloed meten en nagaan of je mogelijk een tekort hebt. Naast vitamine D kun je met de vitamine-tekorttest ook andere belangrijke vitaminen zoals B12 en foliumzuur (B9) laten testen. De testresultaten worden geanalyseerd in ISO-gecertificeerde laboratoria die ook door artsen en klinieken worden gebruikt.

Hoe beïnvloedt een vitamine D-tekort de spijsvertering?

Een tekort aan vitamine D kan een negatieve invloed hebben op de spijsvertering, met name door de effecten op het microbioom in de darm. Het microbioom is de gemeenschap van micro-organismen zoals bacteriën, schimmels en virussen die de darm bewonen en essentieel zijn voor de spijsvertering en het immuunsysteem. Een disbalans in het microbioom, ook wel dysbiose genoemd, wordt in verband gebracht met tal van problemen zoals spijsverteringsstoornissen, auto-immuunziekten en een verzwakt immuunsysteem (Cleveland Clinic, 2024).

Onderzoeken hebben aangetoond dat vitamine D invloed heeft op de samenstelling van het microbioom. Hoge vitamine D-spiegels bevorderen nuttige bacteriesoorten zoals Akkermansia en Bifidobacterium, die belangrijk zijn voor een gezonde darmfunctie, en verminderen schadelijke bacteriën. Daarnaast lijkt vitamine D de darmbarrière te versterken, die het lichaam beschermt tegen schadelijke bacteriën. Een tekort aan vitamine D kan deze barrière verzwakken, waardoor het risico op ontstekingen en spijsverteringsproblemen zoals constipatie toeneemt. Veranderingen in het microbioom, veroorzaakt door een vitamine D-tekort, kunnen de darmbeweging vertragen en de opname van voedingsstoffen belemmeren (Yamamoto Jørgensen, 2020; Luthold et al., 2017; Singh et al., 2020).

Hoe beïnvloedt een teveel aan vitamine D de spijsvertering?

Een teveel aan vitamine D kan ontstaan wanneer hoge doses voedingssupplementen worden ingenomen. Een te hoge vitamine D-spiegel kan leiden tot hypercalciëmie, omdat een overschot aan vitamine D de opname van calcium in de darm verhoogt, wat leidt tot een te hoge hoeveelheid calcium in het bloed. Dit kan de darmbeweging verstoren doordat de zenuw- en spieractiviteit in de darm wordt aangetast, wat kan leiden tot constipatie. Hypercalciëmie kan ook de wateropname in de darm beïnvloeden, waardoor de stoelgang moeilijker wordt en constipatie bevorderd wordt (Mayo Clinic, 2022).

Welke andere symptomen komen voor bij een vitamine D-tekort of -overschot?

Naast veranderingen in de spijsvertering zijn er andere symptomen die verband houden met een tekort aan of een teveel aan vitamine D. Een overzicht hiervan vind je in de onderstaande afbeelding.

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Welke oorzaken leiden tot een vitamine D-tekort of -overschot?

Zowel een tekort aan vitamine D als een overschot (Hypervitaminose D) kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken. De volgende risicofactoren zijn bepalend voor het ontstaan van een vitamine D-tekort of Hypervitaminose D.

Bronnen: NIH, 2024; Cleveland Clinic, 2023

Samenvatting

Vitamine D speelt een cruciale rol voor de gezondheid van botten, spieren en het immuunsysteem, evenals voor het behoud van een gezonde darmfunctie. Zowel een tekort als een overschot kunnen, hoewel zeldzaam, in verband worden gebracht met constipatie. Het kennen van de risicofactoren en regelmatige tests kunnen helpen om dergelijke klachten te voorkomen.

Bronnen

Dysbiosis: What It Is, Symptoms, Causes, Treatment Diet. (2024, April 16). Cleveland Clinic. Retrieved September 10, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/dysbiosis#symptoms-and-causes

Luthold, R. V. (2017). Gut microbiota interactions with the immunomodulatory role of vitamin D in normal individuals. Metabolism, 69, 76-86. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026049517300112?casa_token=2Gb_c39TIUYAAAAA:aG8x2sivhtPbADMN2oumocXVRTrsW7eCv2AtF_z1YEGyYEVEjvurAJDgPhmrrSpog_i4I8g-Zz7g

Relationships Between Vitamin D, Gut Microbiome, and Systemic Autoimmunity. (n.d.). Frontiers. Retrieved September 10, 2024, from https://www.frontiersin.org/journals/immunology/articles/10.3389/fimmu.2019.03141/full

Singh, P. (2020). The potential role of vitamin D supplementation as a gut microbiota modifier in healthy individuals. nature, 10. https://www.nature.com/articles/s41598-020-77806-4

Vitamin D. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved September 10, 2024, from https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements-vitamin-d/art-20363792

Vitamin D Deficiency: Causes, Symptoms Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved September 10, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15050-vitamin-d-vitamin-d-deficiency

Vitamin D – Health Professional Fact Sheet. (2024, July 26). NIH Office of Dietary Supplements. Retrieved September 10, 2024, from https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/

Vitamin D toxicity: What if you get too much? (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved September 10, 2024, from https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/vitamin-d-toxicity/faq-20058108

Vitamin D Toxicity: What It Is, Causes, Symptoms Treatment. (2023, February 21). Cleveland Clinic. Retrieved September 10, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24750-vitamin-d-toxicity-hypervitaminosis-d