Type 2 diabetes is een ziekte waarbij je lichaam de suiker in het bloed niet goed kan verwerken, wat leidt tot een permanent hoog bloedsuikergehalte. Vaak beschreven als een volksziekte, is type 2 diabetes een van de meest voorkomende langdurige (chronische) ziekten wereldwijd en deze benaming weerspiegelt de zorgwekkende stijging van het aantal gevallen in de afgelopen jaren. De Wereldgezondheidsorganisatie voorspelt dat tegen 2045 ongeveer 700 miljoen volwassenen diabetes zullen hebben, waarbij type 2 diabetes de meest voorkomende vorm zal zijn (WHO, 2023). Het voorkomen van type 2 diabetes is daarom van cruciaal belang, aangezien het niet alleen de levenskwaliteit verbetert, maar ook ernstige gezondheidscomplicaties kan voorkomen.

In deze blog kijken we naar wat type 2 diabetes precies is, welke oorzaken eraan ten grondslag liggen, hoe je je bloedsuikerspiegel kunt testen en welke andere maatregelen kunnen helpen om het risico op deze ziekte te verlagen. In dit verband biedt Homed-IQ een gewichtsbeheersing bloedtest aan, die meerdere markers controleert die nauw verbonden zijn met voeding, gewicht en levensstijl en inzicht kunnen geven in mogelijke risicofactoren voor type 2 diabetes. Dit omvat bijvoorbeeld de HbA1c-waarde, een indicator die het gemiddelde bloedsuikergehalte van de laatste twee tot drie maanden weergeeft. Een verhoogde HbA1c-waarde kan een aanwijzing zijn voor een verstoorde insulinegevoeligheid en prediabetes.

Inhoudsopgave

• Wat is type 2 diabetes?
• Wat zijn risicofactoren en oorzaken voor type 2 diabetes?
• Welke symptomen duiden op type 2 diabetes?
• Hoe wordt type 2 diabetes gediagnosticeerd?
• Waarom is preventie van type 2 diabetes zo belangrijk?
• 7 maatregelen om type 2 diabetes te voorkomen
• Samenvatting

Wat is type 2 diabetes?

Type 2 diabetes is de meest voorkomende vorm van diabetes en vertegenwoordigt wereldwijd ongeveer 90-95% van alle diabetesgevallen(Medline Plus, 2023). Deze chronische stofwisselingsziekte wordt gekenmerkt door insulineresistentie, wat betekent dat je lichaam nog wel het hormoon insuline in de alvleesklier produceert, maar het niet meer effectief kan gebruiken om suiker naar de cellen te transporteren waar het nodig is voor energieproductie.

In tegenstelling tot type 1 diabetes, is type 1 diabetes een auto-immuunziekte waarbij je eigen immuunsysteem de insulineproducerende cellen in de alvleesklier vernietigt, waardoor er geen insuline meer wordt geproduceerd. Terwijl type 1 diabetes vaak genetisch bepaald is en meestal bij kinderen en tieners voorkomt, ontwikkelt type 2 diabetes zich meestal geleidelijk over jaren en is sterk verbonden met leefstijlfactoren (Cleveland Clinic, 2023).

Stadia van Type 2 Diabetes

Hieronder vind je een overzicht dat de ontwikkeling van type 2 diabetes duidelijk illustreert:

Bronnen: afgeleid van CDC, 2024; Medline Plus, 2023

Bronnen: Medline Plus, 2023; WHO, 2023

Wat zijn risicofactoren en oorzaken voor type 2 diabetes?

De risicofactoren en oorzaken die het ontstaan van type 2 diabetes bevorderen zijn veelzijdig en het is belangrijk om deze te kennen om de ziekte te kunnen voorkomen. Het is zelden zo dat één enkele factor verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van type 2 diabetes; meestal zijn er meerdere factoren die samenwerken, die het risico verhogen en de ontwikkeling van de ziekte versnellen.

• Genetische aanleg: De genetische aanleg speelt een grote rol bij het ontstaan van type 2 diabetes. Als de ziekte in je familie voorkomt, heb je een hoger risico om het zelf ook te krijgen. Dit komt omdat bepaalde genen de insulinegevoeligheid van je lichaam kunnen beïnvloeden, wat kan leiden tot insulineresistentie.
• Leeftijd: Het risico om type 2 diabetes te ontwikkelen neemt toe met de leeftijd, vooral vanaf 45 jaar. Naarmate je ouder wordt, kunnen leeftijdsgebonden veranderingen in de stofwisseling en fysieke activiteit de insulinegevoeligheid verminderen, wat vaak versterkt wordt door het verlies van spiermassa en de toename van vet. Preventieve maatregelen zijn met toenemende leeftijd bijzonder belangrijk.
• Etnische achtergrond: Mensen van Afrikaanse, Latijns-Amerikaanse, Indiase en Aziatische afkomst hebben een verhoogd risico op type 2 diabetes, deels vanwege een genetische aanleg voor insulineresistentie. Bovendien beïnvloeden sociaaleconomische omstandigheden de toegang tot gezonde voeding en medische zorg, wat preventie en behandeling van de ziekte bemoeilijkt. Ook culturele eetgewoonten kunnen een rol spelen (Pharm et al., 2019).
• Overgewicht en obesitas: Overgewicht en met name visceraal vet (dat wil zeggen, vet dat zich in de buikholte ophoopt) worden sterk in verband gebracht met de ontwikkeling van insulineresistentie. Vetcellen kunnen ontstekingsstoffen vrijlaten die de werking van insuline negatief beïnvloeden en zo het risico op diabetes verhogen.
• Ongebalanceerd dieet: Een ongebalanceerd dieet, rijk aan verwerkte voedingsmiddelen, suiker en verzadigde vetten, kan ook het risico op type 2 diabetes verhogen. Dergelijke voedingsmiddelen leiden tot een snelle stijging van de bloedsuikerspiegel en kunnen bij regelmatig gebruik bijdragen aan insulineresistentie.
• Bewegingsgebrek: Een gebrek aan lichamelijke activiteit kan leiden tot gewichtstoename, wat insulineresistentie kan bevorderen. Regelmatige beweging helpt daarentegen het lichaam om insuline te gebruiken en het lichaamsgewicht onder controle te houden.
• Verstoorde glucosetolerantie: Mensen met prediabetes hebben al verhoogde bloedsuikerwaarden die nog niet voldoen aan de eisen voor diabetes, maar wijzen op bestaande insulineresistentie. Prediabetes is vaak een voorstadium van diabetes als er geen geschikte maatregelen worden genomen.
• Hormonale veranderingen: Hormonale veranderingen, zoals bij zwangerschapsdiabetes of het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), kunnen het risico op type 2 diabetes verhogen. Zwangerschapsdiabetes duidt op een tijdelijke insulineresistentie tijdens de zwangerschap, die het risico op latere diabetes kan verhogen. PCOS gaat gepaard met langdurige insulineresistentie.
• Stress en slaapgebrek: Aanhoudende stress heeft invloed op hormonen die de bloedsuikerspiegel reguleren en kan het risico op type 2 diabetes verhogen. Bij stress wordt het hormoon cortisol vrijgegeven, wat leidt tot een stijging van de bloedsuikerspiegel, zodat je lichaam genoeg energie heeft in stressvolle situaties. Langdurige stress wordt daarom geassocieerd met verhoogde bloedsuikerwaarden, die insulineresistentie kunnen bevorderen. Tegelijkertijd wordt slaapgebrek in verband gebracht met slechtere levensstijlkeuzes, zoals voeding (Cleveland Clinic, 2024).

Bronnen: Mayo Clinic, 2023; Cleveland Clinic, 2023

Door de factoren te begrijpen die de ontwikkeling van deze ziekte beïnvloeden, kunnen gerichte veranderingen in levensstijl worden aangebracht, die niet alleen het risico op diabetes verminderen, maar ook de algemene gezondheid en levenskwaliteit verbeteren.

Wil je zelf de controle over je gezondheid nemen?

Denk eens na of je bepaalde risicofactoren voor type 2 diabetes in je eigen leven kunt herkennen. Heb je een familiegeschiedenis van diabetes, leid je een voornamelijk zittende levensstijl of kunnen je eetgewoonten verbeterd worden? Deze vragen kunnen je helpen je persoonlijke risico in te schatten.

In deze context kan de gewichtsbeheersing bloedtest van Homed-IQ een nuttige aanvulling zijn op de preventie van type 2 diabetes. Deze test meet belangrijke gezondheidsmarkers die direct verband houden met voeding, gewicht en levensstijl, waaronder bloedvetwaarden zoals HDL, LDL en triglyceriden, en HbA1c, een marker voor het gemiddelde bloedsuikergehalte van de laatste twee tot drie maanden. Bovendien worden de schildklierwaarden gecontroleerd, die ook de stofwisseling kunnen beïnvloeden. Als je specifiek geïnteresseerd bent in je bloedsuikerspiegel, biedt de bloedsuikertest (HbA1c) van Homed-IQ een manier om actief je bloedsuikerspiegel te monitoren en vroege tekenen van prediabetes of diabetes op te sporen. Alle tests zijn eenvoudig thuis uit te voeren en leveren betrouwbare resultaten op die in een gecertificeerd laboratorium worden geanalyseerd.

Welke symptomen duiden op type 2 diabetes?

Om type 2 diabetes effectief te voorkomen, moet je letten op de eerste tekenen en symptomen die kunnen wijzen op een onbalans in je bloedsuikerspiegel. Hieronder vind je vroege signalen en typische symptomen van type 2 diabetes die je kunnen helpen om eigen afwijkingen beter te herkennen en tijdig actie te ondernemen:

Eerste signalen die kunnen wijzen op problemen met de bloedsuiker:

• Toegenomen dorst
• Vaak plassen
• Versterkte hongergevoelens
• Wazig zien

Typische symptomen bij type-2 diabetes:

• Vermoeidheid en uitputting
• Langzame, vertraagde wondgenezing
• Veel voorkomende infecties
• Doof gevoel of tintelingen in handen of voeten.

Als deze symptomen zich voordoen, moet je ze zeker niet negeren. Ga liever naar een dokter of doe zelf een bloedsuikertest (NIDDK, 2017).

Hoe wordt type 2 diabetes gediagnosticeerd?

Type-2 diabetes wordt meestal gediagnosticeerd door een combinatie van bloedtests om de bloedsuikerspiegel te meten, zoals de HbA1c-test die het gemiddelde bloedsuikergehalte van de laatste twee tot drie maanden aangeeft, nuchtere bloedtests en de glucosetolerantietest, en de aanwezige symptomen. Een HbA1c-waarde van 6,5% of hoger kan op diabetes wijzen (MedlinePlus, 2023).

Waarom is preventie van type 2 diabetes zo belangrijk?

Een permanent hoog bloedsuikergehalte, zoals bij type 2 diabetes, kan ernstige schade in het hele lichaam veroorzaken. Het beschadigt vooral de bloedvaten, wat de basis vormt voor een reeks ernstige ziekten.

Type 2 diabetes kan de slagaders beschadigen, wat kan leiden tot hart- en vaatziekten zoals hartaanvallen en beroertes. Het risico op een hartaanval of beroerte is bij mensen met diabetes dubbel zo hoog als bij mensen zonder diabetes (Heartfoundation, 2024). Het hoge bloedsuikergehalte beschadigt ook kleine bloedvaten die de nieren en het netvlies van de ogen van bloed voorzien, wat kan leiden tot nierschade en retinopathie. Deze complicaties kunnen het gezichtsvermogen aantasten of zelfs tot blindheid leiden. Bovendien kan de ziekte zenuwschade (neuropathie) veroorzaken, die gevoelloosheid, tintelingen en pijn veroorzaakt, vooral in de benen.

Deze complicaties benadrukken hoe belangrijk effectieve preventieve maatregelen zijn om de ontwikkeling en progressie van diabetes te voorkomen en gezondheidsproblemen te vermijden (Mayo Clinic, 2023).

7 maatregelen om type 2 diabetes te voorkomen

Om het risico op type 2 diabetes te minimaliseren, is een bewuste levens- en eetstijl cruciaal. De volgende tips, weergegeven in de afbeelding, bieden praktische stappen om het risico op diabetes te verminderen. Onder de afbeelding vind je ook korte uitleg over de maatregelen.

Bronnen: NHS, 2024; British Diabetes Association, 2023

1- Ken je risico.

Onderzoek je persoonlijke risicofactoren voor type 2 diabetes, waaronder je genetische aanleg en familiegeschiedenis, levensstijlfactoren zoals voeding en beweging, en voorgeschiedenis zoals hoge cholesterolwaarden. Zo kun je gerichtere preventieve maatregelen nemen.

2- Houd een gezond gewicht.

Bereik en behoud een gezond gewicht door een evenwichtige voeding en regelmatige lichamelijke activiteit die je leuk vindt, en schakel indien nodig de hulp in van een diëtist of personal trainer. Balanceer je calorie-inname en fysieke activiteit (NIDDK, 2016).

3- Blijf actief.

Regelmatige lichamelijke activiteit is belangrijk om een gezond gewicht te behouden en de insulinegevoeligheid van het lichaam te verbeteren. Om jezelf niet te overbelasten, probeer realistische, kleine doelen te stellen. Integreer beweging in je dagelijkse routine om een routine te creëren die je op lange termijn kunt volhouden. Een trainingspartner kan je extra motiveren en helpen om vol te houden. Je kunt ook apps en fitness-trackers gebruiken om je voortgang bij te houden. Het is aanbevolen om minimaal 150 minuten per week matige tot intense cardio te doen, verdeeld over ten minste drie dagen per week, en 2-3 keer per week krachttraining te doen (Colberg et al., 2016).

4- Eet gezond.

Een gezond dieet helpt je bloedsuikerspiegel stabiel te houden, pieken in je bloedsuiker te voorkomen en een gezond gewicht te behouden. Een belangrijk aspect hierbij is de glycemische index (GI), die aangeeft hoe snel bepaalde voedingsmiddelen je bloedsuikerspiegel laten stijgen. Voedingsmiddelen met een lage GI laten je bloedsuikerspiegel langzamer en gelijkmatiger stijgen dan voedingsmiddelen met een hoge GI. De volgende voedingsmiddelen helpen diabetes te voorkomen:

• Groenten en peulvruchten: Eet vezelrijke, zetmeelarme groenten (broccoli, koolsoorten, bladgroenten) en peulvruchten om je bloedsuikerspiegel stabiel te houden.
• Volkorenproducten: Kies voor volkorenproducten in plaats van bewerkte granen (zoals tarwe) om de stijging van je bloedsuikerspiegel te vertragen.
• Mager eiwit: Kies voor magere eiwitbronnen (tofu, noten, zaden, gevogelte) om verzadiging te bevorderen zonder pieken in je bloedsuiker.
• Gezonde vetten: Gebruik onverzadigde vetten uit avocado’s, olijfolie en noten en vermijd verzadigde en transvetten die in gefrituurde voedingsmiddelen en bewerkte snacks voorkomen.
• Fruit: Kies fruit met een lage glycemische index (bessen, citrusvruchten).
• Vochtinname: Drink voldoende water en vermijd suikerhoudende dranken.

Bron: Mayo Clinic, 2023

5- Vermijd roken en alcohol.

Roken beïnvloedt de effectiviteit van insuline en rokers hebben een 30 tot 40% hoger risico op het ontwikkelen van type 2 diabetes dan niet-rokers. Hoe meer je rookt, hoe groter het risico. Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot hogere bloedsuikerwaarden, omdat alcohol veel calorieën en koolhydraten bevat, wat kan leiden tot gewichtstoename en het moeilijker maken om je bloedsuiker onder controle te houden (American Diabetes Association, 2024; WHO, 2023).

6- Beheer stress effectief.

Omdat langdurige stress invloed heeft op je bloedsuikerspiegel, is effectief stressmanagement een belangrijk onderdeel van diabetespreventie. Om overbelasting te voorkomen, probeer duidelijke grenzen te stellen in je werk en privéleven. Regelmatige, ontspannende activiteiten die je leuk vindt, moeten een vast onderdeel van je dagelijks leven zijn. Sociale ondersteuning van familie en vrienden en het leren van ademhalingsoefeningen zijn ook belangrijke maatregelen om stress te verminderen. Zoek indien nodig professionele psychologische hulp (Mayo Clinic, 2023).

7- Maak gebruik van regelmatige gezondheidscontroles.

Voer regelmatig gezondheidscontroles uit om je gezondheid te monitoren en tekenen van type 2 diabetes vroegtijdig te herkennen. Deze controles omvatten het monitoren van je bloedsuikerspiegel en andere belangrijke gezondheidsindicatoren zoals bloeddruk en cholesterolgehalte. Op deze manier kunnen complicaties van diabetes worden voorkomen of op zijn minst verminderd.

Samenvatting

Type 2 diabetes is een chronische stofwisselingsziekte waarbij je lichaam niet effectief in staat is om bloedsuiker te verwerken, wat leidt tot permanent hoge bloedsuikerwaarden. De ziekte ontwikkelt zich geleidelijk, beginnend met insulineresistentie, gevolgd door een toename in insulineproductie, prediabetes en uiteindelijk type 2 diabetes. Preventieve maatregelen zijn cruciaal omdat ze het voortschrijden van de ziekte kunnen voorkomen of vertragen en ernstige gezondheidscomplicaties kunnen voorkomen. De zeven belangrijkste preventietips omvatten: het herkennen van risicofactoren, het handhaven van een gezond gewicht, regelmatige lichamelijke activiteit, gezonde voeding, het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik, effectief stressmanagement en regelmatige gezondheidscontroles.

Bronnen

About Type 2 Diabetes | Diabetes. (2024, May 15). CDC. Retrieved June 13, 2024, from https://www.cdc.gov/diabetes/about/about-type-2-diabetes.html

Alcohol and Diabetes | ADA. (n.d.). American Diabetes Association. Retrieved June 16, 2024, from https://diabetes.org/health-wellness/alcohol-and-diabetes

Dhaliwal, S. K. (2023, February 10). Type 2 diabetes. MedlinePlus. Retrieved June 13, 2024, from https://medlineplus.gov/ency/article/000313.htm

Diabetes. (2023, April 5). World Health Organization (WHO). Retrieved June 13, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes

Diabetes and heart disease | Heart Foundation. (2024, February 14). The Heart Foundation. Retrieved June 16, 2024, from https://www.heartfoundation.org.au/your-heart/diabetes-and-heart-disease

Diabetes prevention: 5 tips for taking control. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved June 16, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-2-diabetes/in-depth/diabetes-prevention/art-20047639

Ethnic Differences in the Prevalence of Type 2 Diabetes Diagnoses in the UK: Cross-Sectional Analysis of the Health Improvement Network Primary Care Database. (2019, December 31). NCBI. Retrieved June 16, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6948201/

How to prevent type 2 diabetes. (n.d.). Diabetes UK. Retrieved June 16, 2024, from https://www.diabetes.org.uk/diabetes-the-basics/types-of-diabetes/type-2/preventing

Insulin Resistance & Prediabetes – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved June 13, 2024, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes/prediabetes-insulin-resistance

NHS England » NHS Diabetes Prevention Programme (NHS DPP). (n.d.). NHS England. Retrieved June 16, 2024, from https://www.england.nhs.uk/diabetes/diabetes-prevention/

Preventing Type 2 Diabetes – NIDDK. (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Retrieved June 16, 2024, from https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/preventing-type-2-diabetes

Quitting smoking cuts your risk of developing type 2 diabetes by 30–40%. (2023, November 14). World Health Organization (WHO). Retrieved June 16, 2024, from https://www.who.int/news/item/14-11-2023-quitting-smoking-cuts-your-risk-of-developing-type-2-diabetes-by-30-40

S.R., C. (2016). Physical Activity/Exercise and Diabetes: A Position Statement of the American Diabetes Association. Diabetes Care, 39(11), 2065–2079. https://doi.org/10.2337/dc16-1728

13 Effects of Sleep Deprivation. (2024, May 29). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved June 16, 2024, from https://health.clevelandclinic.org/happens-body-dont-get-enough-sleep

Type 2 Diabetes| Adult-Onset Diabetes. (2024, May 10). MedlinePlus. Retrieved June 16, 2024, from https://medlineplus.gov/diabetestype2.html

Type 2 diabetes – Symptoms and causes. (2023, March 14). Mayo Clinic. Retrieved June 16, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-2-diabetes/symptoms-causes/syc-20351193

Type 2 Diabetes: What It Is, Causes, Symptoms & Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved June 13, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21501-type-2-diabetes