Darmkanker, ook bekend als colorectaal carcinoom, is de op twee na meest voorkomende kanker wereldwijd (WHO, 2023). Een van de grootste uitdagingen bij darmkanker is dat het in de vroege stadia vaak geen symptomen veroorzaakt, terwijl het in deze beginstadia meestal beter te behandelen is (Georgiou et al., 2019). Om deze reden zijn preventie en vroege opsporing cruciale aspecten in de bestrijding van deze ziekte. Je vraagt je misschien af wat je kunt doen om darmkanker te voorkomen. In dit artikel bieden we je een uitgebreid overzicht van wat darmkanker is, welke risicofactoren er zijn en hoe je zelf belangrijke maatregelen kunt nemen om je risico te minimaliseren.

Als je bezorgd bent dat je mogelijk colorectaal carcinoom hebt, misschien omdat deze ziekte al in je familie voorkomt, biedt de darmkankerpreventietest van Homed-IQ een mogelijkheid om proactief te handelen. Deze thuistest zoekt naar verborgen bloed in de ontlasting, wat met het blote oog niet zichtbaar is. Hoewel de aanwezigheid van bloed in de ontlasting niet noodzakelijkerwijs op darmkanker wijst, kan het een belangrijke indicator zijn die verdere tests en medische onderzoeken noodzakelijk maakt.

Inhoudsopgave

• Wat is darmkanker?
• Risicofactoren voor darmkanker
• Symptomen en waarschuwingssignalen
• 6 tips om darmkanker te voorkomen
• Samenvatting

Wat is darmkanker?

Darmkanker is een ziekte waarbij kwaadaardige cellen zich vormen in de structuren van de dikke darm of de endeldarm. Het begint meestal met gezwellen die poliepen worden genoemd en aanvankelijk niet kankerachtig zijn. Na verloop van tijd kunnen ze echter veranderen en kankerachtig worden. Het proces van de eerste tekenen tot de ontwikkeling van een volwaardige kanker kan jaren duren en de ziekte vordert vaak onopgemerkt en kan zich verder ontwikkelen voordat ze wordt ontdekt.

Statistieken over darmkanker

Als een van de meest voorkomende soorten kanker, is colorectaal carcinoom ook de op een na meest voorkomende oorzaak van aan kanker gerelateerde sterfgevallen wereldwijd. De ziekte treft zowel mannen als vrouwen en het risico op darmkanker neemt toe met de leeftijd. De meeste gevallen komen voor bij mensen ouder dan 50 jaar. Maar ook jongere mensen zijn steeds vaker getroffen, vooral als er risicofactoren aanwezig zijn (WHO, 2023; NIH,2020).

Risicofactoren voor darmkanker

Verschillende factoren kunnen het risico op de ontwikkeling van colorectaal carcinoom verhogen, sommige daarvan zijn beïnvloedbaar, terwijl andere, zoals genetische aanleg, niet kunnen worden gecontroleerd. Hieronder zijn de bekendste risicofactoren voor darmkanker vermeld:

Bronnen: Mayo Clinic, 2022; NHS, 2023

Genetische factoren, zoals erfelijke syndromen (Lynch-syndroom, familiaire adenomateuze polyposis), en een familiegeschiedenis van darmkanker kunnen het risico verhogen door versnelde celveranderingen. Chronische darmontstekingen, zoals bij colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn, leiden tot continue schade aan de cellen in de darm, wat het kankerrisico verhoogt. Bovendien verhoogt diabetes, vooral type 2, de kans op darmkanker vanwege hoge insulineniveaus en de daarmee gepaard gaande ontstekingen. Leefstijlfactoren zoals een dieet rijk aan rood en verwerkt vlees, gebrek aan beweging, overmatig alcoholgebruik en roken kunnen het risico op darmkanker aanzienlijk verhogen. Samen dragen deze factoren bij aan verhoogde ontsteking en verhoogde blootstelling aan kankerverwekkende stoffen, wat het algehele risico op het ontwikkelen van darmkanker verhoogt.

Symptomen en waarschuwingssignalen

De symptomen van darmkanker kunnen onopvallend zijn en zich pas in een gevorderd stadium manifesteren. Het herkennen van waarschuwingssignalen kan cruciaal zijn om een tijdige behandeling mogelijk te maken.

Vroege symptomen:

• Veranderde darmgewoonten: Dit omvat diarree, constipatie of een verandering in de consistentie van de ontlasting.
• Bloed in de ontlasting: Het verschijnen van lichter of donkerder bloed kan wijzen op darmkanker.
• Buikpijn: Krampen of pijn in de buikstreek die zonder duidelijke reden optreedt.
• Onbedoeld gewichtsverlies: Gewichtsverlies zonder dieet of verhoogde fysieke activiteit.
• Aanhoudend gevoel van onvolledige lediging: Optreedt, zelfs wanneer je naar het toilet gaat.

Late symptomen:

• Ernstige buikpijn: Toenemende en aanhoudende pijn in de buikstreek.
• Aanhoudend, ernstig gewichtsverlies: Aanzienlijk gewichtsverlies dat onverklaard blijft.
• Verhoogde vermoeidheid: Aanhoudende vermoeidheid of zwakte
• Geelzucht: Vergeling van de huid en de ogen, wat kan wijzen op de verspreiding van de kanker.
• Verstopping van de darmen: Symptomen zoals braken en hevige buikpijn kunnen optreden wanneer de tumor de darm blokkeert.

Bronnen: Mayo Clinic, 2022; NHS, 2023

6 tips om darmkanker te voorkomen

Zoals eerder vermeld, is preventie van darmkanker een cruciale stap om het risico op het ontwikkelen van colorectaal carcinoom te verminderen. Hoewel sommige risicofactoren, zoals genetische aanleg, niet beïnvloed kunnen worden, zijn er veel levensstijlveranderingen en maatregelen die kunnen worden genomen om je risico te minimaliseren. De volgende 6 adviezen kunnen je helpen om darmkanker effectiever te voorkomen(CDC, 2023).

Advies 1: Regelmatige tests en preventieve onderzoeken

Regelmatige preventieve onderzoeken zijn een van de effectiefste manieren om colorectaal carcinoom te voorkomen. Vanaf een bepaalde leeftijd, meestal vanaf 50 jaar, wordt aanbevolen om deel te nemen aan regelmatige darmkankerscreenings. Neem contact op met je huisarts om te bespreken hoe vaak je een onderzoek zou moeten ondergaan. Tijdens deze onderzoeken kunnen poliepen in een vroeg stadium worden ontdekt, voordat ze zich tot kanker ontwikkelen. Mensen met een familiale voorgeschiedenis of andere risicofactoren zouden eerder en vaker aan screeningsprogramma’s moeten deelnemen.

De belangrijkste methoden voor preventie omvatten de colonoscopie, waarbij de gehele dikke darm wordt onderzocht, en de fecaal-immunochemische test (FIT), waarbij getest wordt op verborgen bloed in de ontlasting. Als je meer wilt weten over de screeningsprocedures, bekijk dan onze blog: “Wat is darmkankerscreening?“.

Wil je zelf een overzicht krijgen?

Als je proactief iets voor je darmgezondheid wilt doen, biedt de Darmkanker screening test van Homed-IQ de mogelijkheid om bloed in de ontlasting te identificeren, wat niet met het blote oog zichtbaar is, maar een indicatie van colorectaal carcinoom kan zijn. De test is eenvoudig thuis uit te voeren en biedt een discrete en snelle manier om belangrijke inzichten in je darmgezondheid te verkrijgen. Als de testresultaten positief zijn, zouden verdere diagnostische stappen met je arts besproken moeten worden. De darmontstekingstest van Homed-IQ meet ontstekingsmarkers in de ontlasting, die kunnen duiden op inflammatoire darmziekten zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn, die het risico op darmkanker verhogen. Daarom kan het vroegtijdig herkennen en behandelen van darmontstekingen een belangrijke stap zijn in de preventie van darmkanker.

Advies 2: Gezonde voeding

Een evenwichtige voeding die rijk is aan vezels en arm aan verwerkt en rood vlees speelt een cruciale rol bij de preventie van colorectaal carcinoom. Vezelrijke voedingsmiddelen bevorderen de spijsvertering en kunnen helpen om verontreinigende stoffen sneller door de darm te transporteren, waardoor de darmwand minder in contact komt met potentieel kankerverwekkende stoffen. Het wordt ook aanbevolen om de consumptie van rood en verwerkt vlees te verminderen, omdat deze vleessoorten conserveermiddelen zoals nitraten kunnen bevatten die in het lichaam kunnen worden omgezet in kankerverwekkende stoffen. Fruit en groenten bevatten essentiële vitamines, mineralen en antioxidanten die het immuunsysteem versterken en ontstekingsniveaus in het lichaam kunnen verlagen, wat de gezondheid van de darmen ten goede komt.

Voedingsmiddelen die kunnen helpen bij de preventie van darmkanker

In de volgende tabel vind je aanbevolen voedselgroepen met bijbehorende voorbeelden die bijdragen aan een gezonde darmvoeding:

Voedingsmiddelen die vermeden of beperkt moeten worden

Om het risico op colorectaal carcinoom te minimaliseren, moeten bepaalde voedingsmiddelen in het dieet worden beperkt of vermeden:

• Rood vlees
• Verwerkt vlees
• Overmatig alcoholgebruik
• Suikerhoudende dranken en snacks
• Vetrijke voedingsmiddelen

Advies 3: Regelmatige lichaamsbeweging

Regelmatige lichaamsbeweging vermindert het risico op darmkanker met ongeveer 20%. Over het algemeen wordt aanbevolen om minstens 150 minuten per week matig tot intensief te bewegen. Voorbeelden van matige activiteiten zijn snel wandelen of licht fietsen, terwijl intensieve activiteiten joggen, snel fietsen of zwemmen omvatten. Ook alledaagse lichamelijke activiteiten zoals het nemen van de trap in plaats van de lift, tuinieren en actieve pauzes tijdens de werkdag kunnen nuttig zijn. Beweging voorkomt niet alleen overgewicht, een bekende risicofactor voor darmkanker, maar verbetert ook de gezondheid van de darmen, stimuleert de spijsvertering en heeft een ontstekingsremmende werking (Newcastle University, 2022).

Advies 4: Gewichtsbeheersing

Het handhaven van een gezond lichaamsgewicht is cruciaal om het risico op colorectaal carcinoom te minimaliseren. Overgewicht en obesitas zijn verbonden met een verhoogd risico. Een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging zijn de sleutelcomponenten om een gezond gewicht te bereiken en te behouden. Vooral het verminderen van buikvet is belangrijk, omdat het ontstekingsbevorderende stoffen kan vrijgeven die tot veranderingen in de darmwand leiden en het risico op het ontwikkelen van darmkanker verhogen (Cleveland Clinic, 2022).

Advies 5: Alcohol- en tabaksgebruik minimaliseren

Zowel tabaksgebruik als overmatig alcoholgebruik worden in verband gebracht met een verhoogd risico op darmkanker. Matig tot zwaar alcoholgebruik kan leiden tot een 1,2- tot 1,5-voudig verhoogd risico op kanker van de dikke darm en het rectum. Het wordt aanbevolen de consumptie te beperken tot hooguit één drankje per dag voor vrouwen en twee drankjes per dag voor mannen. Het beperken of stoppen van deze gewoonten, wat wordt aanbevolen bij tabaksgebruik, kan het kankerrisico aanzienlijk verlagen (National Cancer Institute, 2021).

Advies 6: Monitoring van chronische ziekten

Chronische ziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa kunnen het risico op colorectale kanker verhogen. Een grondige monitoring en behandeling van deze aandoeningen is essentieel om de kwaliteit van leven te verbeteren en ook het risico op darmkanker te verlagen (Mayo Clinic, 2023).

Samenvatting

Darmkanker, ook wel colorectaal carcinoom genoemd, is de op twee na meest voorkomende kanker wereldwijd en vormt vanwege zijn vaak symptoomloze vroege stadia een bijzondere uitdaging. Preventieve maatregelen zijn van cruciaal belang, omdat vroegtijdig ontdekte gevallen doorgaans beter te behandelen zijn. Belangrijke preventieve maatregelen zijn regelmatige screenings zoals colonoscopieën, aanpassingen in het dieet naar een vezelrijke en vleesarme voeding, en regelmatige lichamelijke activiteit.

Bronnen

Alcohol and Cancer Risk Fact Sheet – NCI. (2021, July 14). National Cancer Institute. Retrieved May 14, 2024, from https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/alcohol/alcohol-fact-sheet

Colon cancer – Symptoms and causes. (2023, July 27). Mayo Clinic. Retrieved May 14, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/symptoms-causes/syc-20353669

Colon Cancer: Symptoms, Stages & Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved May 14, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14501-colorectal-colon-cancer

Colorectal cancer. (2023, July 11). World Health Organization (WHO). Retrieved May 14, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/colorectal-cancer

Colorectal Cancer Prevention Nutrition Services. (n.d.). Stanford Health Care. Retrieved May 14, 2024, from https://stanfordhealthcare.org/medical-clinics/cancer-nutrition-services/reducing-cancer-risk/colorectal-cancer-prevention-diet.html

Colorectal Cancer Rising among Young Adults. (2020, November 5). National Cancer Institute. Retrieved May 14, 2024, from https://www.cancer.gov/news-events/cancer-currents-blog/2020/colorectal-cancer-rising-younger-adults

Exercise reduces bowel cancer risk – Press Office. (2022, April 7). Newcastle University. Retrieved May 14, 2024, from https://www.ncl.ac.uk/press/articles/archive/2022/04/exercisereducesbowelcancerrisk/

Outcomes of Patients with Early Onset Colorectal Cancer Treated in a UK Specialist Cancer Center. (2019, October 14). NCBI. Retrieved May 14, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6826435/

Symptoms of bowel cancer. (n.d.). NHS. Retrieved May 14, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/bowel-cancer/symptoms/

What Can I Do to Reduce My Risk of Colorectal Cancer? | CDC. (n.d.). Centers for Disease Control and Prevention. Retrieved December 14, 2024, from https://www.cdc.gov/colorectal-cancer/prevention/?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/cancer/colorectal/basic_info/prevention.htm